Wyrok z dnia 5 marca 1999 r.
I PKN 591/98

Waloryzacja świadczenia pieniężnego według procentu składanego jest
sprzeczna z art. 3581 § 3 KC.


Przewodniczący: SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Maria Mańkowska (spra-
wozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 marca 1999 r. sprawy z powództwa
Stanisława H., Ewy J., Stanisława W., Edwarda O., Józefa C. i Witolda K. przeciwko
K. Przedsiębiorstwu Produkcji Materiałów Budowlanych, Spółce Akcyjnej w K. o zap-
łatę, na skutek kasacji powodów od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18
lutego 1998 r. [...]


1. o d d a l i ł kasację,

2. zasądził od powodów na rzecz strony pozwanej kwotę złotych 100 (sto) ty-
tułem kosztów postępowania kasacyjnego, odstępując od obciążenia powodów
kosztami w pozostałym zakresie.

U z a s a d n i e n i e


Powodowie Stanisław H., Ewa J., Stanisław W., Edward O., Józef C. i Witold
K., jako twórcy wynalazku pt. ,,Sposób wytwarzania warstwowych płyt izolacyjnych" w
pozwie przeciwko K. Przedsiębiorstwu Produkcji Materiałów Budowlanych S.A. w K.
wnieśli o zasądzenie wynagrodzenia z tytułu stosowania wynalazku.

Sąd Wojewódzki w Krakowie wyrokiem z dnia 6 października 1997 r., po po-
nownym rozpoznaniu sprawy zasądził na rzecz powodów wynagrodzenie za pięcio-
letni okres stosowania wynalazku od dnia 1 lipca 1988 r. do dnia 30 czerwca 1993 r.
Waloryzacja należnego powodom wynagrodzenia według wskaźnika inflacji została
dokonana na dzień 31 lipca 1997 r., odsetki ustawowe od należności głównych Sąd
zasądził od 1 sierpnia 1997 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie, wyrokiem z dnia 18 lutego 1998 r., oddalił apela-
cję powodów i uznał, iż zastosowana przez Sąd Wojewódzki odnośnie do wynagro-
dzenia powodów dyrektywa waloryzacji z art. 3581 § 3 KC maksymalnie preferuje ich
interesy, obciążając wyłącznie stronę pozwaną ryzykiem utraty siły nabywczej pie-
niądza. Natomiast żądane przez powodów przerachowanie należnego im wynagro-
dzenia - wedle metody tzw. procentu składanego -prowadziłoby do zasądzenia na ich
rzecz kwot znacznie przekraczających utratę siły nabywczej pieniądza z powodu inf-
lacji.

Pełnomocnik powodów zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając naru-
szenie art. 3581 § 3 KC, art. 233 § 1, 328 § 2, 382 i 385 KPC poprzez przyjęcie, że w
sprawie została prawidłowo dokonana waloryzacja wynagrodzeń, jako liczona stale
od tej samej podstawowej kwoty.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest zasadna. Przepis art. 3581 § 3 KC stanowi o możliwości zas-
tosowania sądowej waloryzacji świadczenia wobec istotnej zmiany siły nabywczej
pieniądza po powstaniu zobowiązania. Przepis ten nie wskazuje żadnej konkretnej
metody dokonania waloryzacji świadczenia, ani nie wskazuje miernika, według któ-
rego ma być dokonana. Granicami tej waloryzacji jest jedynie to, że zmiana wysoko-
ści lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego wymaga rozważenia ekono-
micznego interesu obu stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, aby nie
doprowadzić do nadmiernego uprzywilejowania jednej strony i pokrzywdzenia dru-
giej. W tej sytuacji zarówno stopień waloryzacji, jak i kryteria waloryzacyjne pozosta-
wione są sędziowskiemu uznaniu na podstawie występujących w sprawie okoliczno-
ści faktycznych. Opinia biegłego księgowego dotycząca metody i zakresu waloryza-
cji, ma zatem jedynie pomocnicze znaczenie. Sąd Najwyższy podziela stanowisko
Sądów obu instancji, iż od zwaloryzwanego na podstawie omawianego przepisu
świadczenia w części przekraczającej jego nominalną wysokość, odsetki za opóźnie-
nie należą się dopiero od daty wyroku sądowego (por. uchwała składu siedmiu Sę-
dziów Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 1995 r., II PZP 2/95, OSNAPiUS 1996
nr 4, poz. 56, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1994 r., I PRN 49/94,
OSNAPiUS 1994 nr 7, poz. 113, z dnia 18 stycznia 1996 r., I PRN 102/95,
OSNAPiUS 1996 nr 14, poz. 200 i z dnia 1 października 1997 r., I PKN 314/97,
OSNAPiUS 1998 nr 14, poz. 426).

Metoda waloryzacji roszczeń powodów zastosowana przez Sąd pierwszej ins-
tancji i zaakceptowana przez Sąd drugiej instancji uwzględniła powyższe wskazania,
tym samym nie są słuszne zarzuty kasacji dotyczące naruszenia przepisu art. 3581 §
3 KC ani przepisów prawa procesowego. Sąd Wojewódzki prawidłowo przyjął
wskaźnik inflacji, jako podstawę waloryzacji należnych powodom wynagrodzeń za
stosowanie projektu wynalazczego. Nie jest natomiast trafne stanowisko kasacji
utożsamiające wyrównanie utraty siły nabywczej pieniądza z kapitalizacją zwalory-
zowanej już wysokości świadczenia pieniężnego i poddaniem tej kwoty kolejnym
waloryzacjom. Takie przerachowanie należnego powodom wynagrodzenia według
tzw. procentu składanego, słusznie uznały Sądy obu instancji za nietrafne, jako
znacznie przekraczające uszczerbek wynikający z utraty siły nabywczej pieniądza.

Z przytoczonych wyżej względów i na podstawie art. 39312 KPC Sąd Najwyż-
szy orzekł, jak w sentencji.
========================================