Wyrok z dnia 19 lutego 1999 r.
I PKN 585/98

Ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę należy do sądu, a nie
do biegłego.


Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 1999 r. sprawy z powództwa
Edwarda B. przeciwko Zakładowi Energetycznemu SA w K. o przywrócenie do pracy,
na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Koszalinie z dnia 30 czerwca 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Edward B. domagał się początkowo uznania za bezskuteczne wypowiedzenia
umowy o pracę, a następnie przywrócenia do pracy w Zakładzie Energetycznym SA
w K.

Pozwany Zakład Energetyczny wniósł o oddalenie powództwa.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Koszalinie wyrokiem z dnia 6 marca 1998 r. od-
dalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powód zatrudniony był w pozwanym Zakładzie,
jako główny księgowy, od 1 czerwca 1969 r. W dniu 27 lutego 1995 r. otrzymał wy-
powiedzenie umowy o pracę. W 1993 r. Zakład został przekształcony w jednooso-
bową spółkę Skarbu Państwa. W tym samym roku zarząd Spółki polecił powodowi
podjęcie prac zmierzających do wdrożenia informatycznego systemu finansowo-
księgowego (FK). Zadanie to uznał za aktualne kolejny zarząd powołany w maju
1994 r. W lutym 1994 r. Hieronim S. kierownik Wydziału (następnie oddziału) infor-
matyki sporządził notatkę na temat przyczyn braku postępu w pracach nad syste-
mem. Podał, że prace informatyków zostały zahamowane na skutek braku współ-
pracy ze strony pionu księgowości, w szczególności braku zainteresowania ze strony
głównego księgowego. Wskazywał też na nie zrealizowaną obietnicę opracowania
nowego planu kont.

Dnia 27 czerwca 1994 r. odbyło się spotkanie zarządu Spółki z Hieronimem
S., powodem i kierowniczką Wydziału Finansowego podległego powodowi. Ustalono
na nim, że powód do końca czerwca opracuje plan kont, a następnie do końca roku
zostanie on wdrożony informatycznie. Latem 1994 r. miał miejsce wyjazd kilku pra-
cowników pozwanego do Zakładu Energetycznego w T. w celu zapoznania się z
funkcjonującym tam systemem FK. Pomimo zachęty ze strony Hieronima S. powód
nie wziął w nim udziału, chociaż wcześniej (w 1993 r.) wziął udział w podobnym wy-
jeździe do E.

W końcu stycznia 1995 r. służba informatyczna pozwanego podała zarządowi
informację, że platforma informatyczna jest przygotowana, jednak skonstruowanie
systemu FK jest niemożliwe z powodu braku odpowiedniego planu kont oraz nie-
przedstawienia przez pion finansowo-księgowy założeń merytorycznych, czyli wyma-
gań, jakie przyszli użytkownicy stawiają budowanemu systemowi. Powód nie podej-
mował bowiem w tym zakresie współpracy ze służbą informatyczną, zaś jego pod-
władni, do których się zwracano w sprawach szczegółowych nie byli upoważnieni do
samodzielnego podejmowania decyzji, jakie wymagania należy postawić systemowi.
Do czasu rozwiązania umowy o pracę z powodem nie doszło do wdrożenia ani
kompleksowego opracowania systemu FK. Podjęte z udziałem zatrudnionej od 1
czerwca 1995 r. nowej głównej księgowej Teresy B. prace prowadzono intensywnie
w drugiej połowie 1995 r. na podstawie przygotowanego przez nią harmonogramu.
System został wdrożony z początkiem 1996 r. Nie wykorzystano w nim projektu
planu kont opracowanego przez powoda. Projekt ten (noszący datę 14 grudnia 1994
r.) został przez powoda na przełomie lat 1994/95 skierowany do podległych mu pra-
cowników księgowości. Nie został on przedstawiony zarządowi ani do wiadomości
ani do zatwierdzenia i nie został w praktyce wprowadzony.

Pozwany Zakład został obciążony przez organa skarbowe sankcją za niepra-
widłowości rozliczenia podatku VAT za drugie półrocze 1993 r. Ostatecznie Minis-
terstwo Finansów uchyliło decyzje i zwolniło pozwanego od zapłaty sankcji wyrażając
ocenę, że uchybienia pozwanego miały charakter proceduralny i nie wpłynęły na
zmniejszenie należności budżetowych, a jedynie opóźniły ich zapłatę o miesiąc oraz
wystąpiły w okresie, do którego stosowane są złagodzone warunki egzekwowania
należności sankcyjnych wobec budżetu (podatek VAT wprowadzono w lipcu 1993 r.).
W 1994 r. nie wystąpiły u pozwanego uchybienia w zakresie wywiązywania się ze
zobowiązań z tytułu podatku VAT.

W pozwanym Zakładzie w okresie zatrudnienia powoda nie wykonano wyni-
kającego z ustawy z dnia 26 września 1994 r. o rachunkowości (która weszła w życie
1 stycznia 1995 r.) obowiązku wprowadzania spełniającej wymagania tej ustawy ins-
trukcji obiegu dokumentów (stosowano ,,starą" instrukcję) oraz instrukcji inwentaryza-
cyjnej. Nową instrukcję inwentaryzacyjną opracowano na zlecenie Teresy B. i wpro-
wadzono w lipcu 1996 r., a podjętego opracowania instrukcji obiegu dokumentów nie
zakończono w 1996 r. W ocenie Sądu pierwszej instancji spór między stronami wyni-
kał bardziej z braku porozumienia i wspólnego języka oraz z niezgodności oczekiwań
niż z konfliktu i wzajemnej niechęci. Po złożeniu przez strony pozasądowych opinii
biegłych księgowych Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego, który
przedstawił obiektywne trudności w skonstruowaniu systemu FK. Według biegłego
opracowanie planu kont nie było celowe w końcu 1994 r., skoro od 1 stycznia 1995 r.
wchodziła w życie nowa ustawa o rachunkowości. Podkreślał też problem denomina-
cji pieniądza. Sąd przyjął w oparciu o opinię, że powód był obciążony złożonymi
obowiązkami, z których wywiązywał się zasadniczo prawidłowo i sumiennie, lecz
uznał za zbyt daleko idącą ocenę biegłego, iż nie można powodowi postawić zarzutu
bierności w zakresie postawionych kilka lat wcześniej zadań dotyczących wprowa-
dzenia systemu FK i opracowania dla jego potrzeb planu kont. Sąd nie podzielił też
konkluzji biegłego, iż żadna ze wskazanych przez pozwanego przyczyn nie uzasad-
niała wypowiedzenia umowy o pracę powodowi jako głównemu księgowemu. Sąd
podzielił stanowisko pozwanego, iż powód nie włączając się aktywnie do prac nad
komputeryzacją księgowości i finansów oraz zwlekając z opracowaniem odpowied-
niego planu kont nie spełnił wymagań stawianych przez pracodawcę. Wymagania te
uznał Sąd za racjonalne i uzasadnione, a w konsekwencji również dokonane wypo-
wiedzenie uznał za zasadne.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie wyro-
kiem z dnia 30 czerwca 1998 r. oddalił apelację powoda od tego wyroku. Sąd drugiej
instancji uznał, że Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zebrany materiał dowodowy, wy-
prowadzając z niego trafne i logiczne wnioski. Sąd Wojewódzki podkreślił, że w dacie
dokonania wypowiedzenia (27 lutego 1995 r.) pracodawca nie miał obowiązku wska-
zywania w swym pisemnym oświadczeniu przyczyny wypowiedzenia. Zdaniem tego
Sądu prawidłowo uznano w pierwszej instancji część spośród przyczyn wypowiedze-
nia wskazywanych przez pracodawcę w toku procesu za uzasadniające wypowie-
dzenie. Chodzi przede wszystkim o niewprowadzenie instrukcji inwentaryzacyjnej
oraz bierność powoda w toku prac nad komputeryzacją księgowości i finansów, w
wyniku czego powód nie spełnił wymagań stawianych przez pracodawcę. W związku
z zarzutami apelacji dotyczącymi nieuwzględnienia opinii biegłego Sąd Wojewódzki
stwierdził, że zadaniem biegłego nie jest ani ustalanie stanu faktycznego sprawy ani
rozstrzygnięcie zagadnień prawnych, a jedynie naświetlenie i wyjaśnienie wskaza-
nych przez Sąd okoliczności z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiado-
mości specjalnych. ,,Niedopuszczalne wkroczenie w kompetencje" stanowi sugero-
wanie przez biegłego sposobu rozstrzygnięcia sprawy. Sąd Wojewódzki podkreślił,
że w gospodarce rynkowej pracownicy na stanowiskach kierowniczych powinni wy-
kazywać się inicjatywą i operatywnością. Wskazał też, że zarząd pozwanej Spółki
rozpisał konkurs na stanowisko głównego księgowego. Celem konkursu było zmobili-
zowanie kandydatów do przedstawienia programu reorganizacji pionu finansowego
Spółki. Do tego konkursu przystąpił również powód. Wcześniej otrzymał on od praco-
dawcy pisemną propozycję dalszego zatrudnienia na innym stanowisku w księgowo-
ści. Dopiero nieprzyjęcie przez Edwarda B. oferowanego mu stanowiska kierownika
wydziału księgowości spowodowało dokonanie definitywnego wypowiedzenia sto-
sunku pracy.

Powód wniósł kasację od tego wyroku. Podniósł zarzut naruszenia przepisów
postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności narusze-
nia art. 278 § 1 KPC poprzez nieuwzględnienie bez właściwego uzasadnienia wnios-
ków opinii biegłego sądowego i art. 233 § 1 KPC przez dokonanie nie swobodnej,
lecz dowolnej oceny materiału dowodowego, w szczególności bez uwzględnienia
opinii biegłego sądowego. Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przeka-
zanie sprawy do ponownego rozpoznania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest uzasadniona.

Z przepisu art. 278 § 1 KPC wynika możliwość zasięgnięcia przez sąd opinii
jednego lub kilku biegłych w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych.
Wbrew zarzutom podniesionym w kasacji wiadomości specjalnych nie wymagało
udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wypowiedzenie powodowi umowy o pracę było
uzasadnione, lecz to, czy powód w związku z podanymi przez pracodawcę przyczy-
nami wypowiedzenia fachowo wypełniał obowiązki głównego księgowego w warun-
kach stworzonych mu przez pracodawcę. Sąd nie naruszył tego przepisu, gdyż za-
sięgnął opinii biegłego w zakresie ustaleń wymagających wiadomości specjalnych. O
naruszeniu tego przepisu można by mówić wówczas, gdyby Sąd zaniechał zasięg-
nięcia opinii mimo, że zachodziłby ,,wypadek wymagający wiadomości specjalnych"
lub przeprowadził ten dowód bez potrzeby. Sąd nie naruszył też art. 233 § 1 KPC.
Ocena dowodu z opinii biegłego została dokonana prawidłowo. Uznano, że powód w
zasadzie prawidłowo wywiązywał się z obowiązków, nie spełniał jedynie wymagań
pracodawcy w zakresie inicjatywy i operatywności. Dokonanie oceny zasadności wy-
powiedzenia nie należało do biegłego, lecz do Sądu. Pogląd biegłego w tej kwestii
nie miał żadnego znaczenia, a tym bardziej nie można uznać by wiązał Sąd w jakim-
kolwiek stopniu. Pominięcie konkluzji opinii zawierającej ocenę zasadności wypowie-
dzenia nie narusza przepisu art. 233 § 1 KPC.

Kasacja jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała zatem od-
daleniu (art. 39312 KPC).
========================================