Wyrok z dnia 20 sierpnia 2001 r.
I PKN 581/00

Przesłankę rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem z mianowa-
nym pracownikiem samorządowym polegającą na zmniejszeniu stanu zatrud-
nienia (art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach sa-
morządowych, jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1593 ze zm.) należy
odnosić do całego reorganizowanego urzędu, a nie do jego poszczególnych
jednostek organizacyjnych.


Przewodniczący SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Katarzyna Gonera, Józef Iwulski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2001 r. sprawy z powódz-
twa Marka K. przeciwko Urzędowi Miasta K. o przywrócenie do pracy, na skutek ka-
sacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Kielcach z dnia 12 kwietnia 2000 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Powód Marek K. domagał się przywrócenia do pracy w Urzędzie Miasta K.
Wyrokiem z dnia 30 listopada 1999 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kielcach przy-
wrócił powoda do pracy. Swoje rozstrzygnięcie Sąd oparł na następujących ustale-
niach. Powód podjął pracę w Urzędzie Miasta K. w dniu 4 października 1995 r. na
stanowisku inspektora i pełniącego obowiązki naczelnika Wydziału Urbanistyki i Ar-
chitektury. Aktem mianowania z dnia 1 lutego 1996 r. został Naczelnikiem Wydziału
Urbanistyki i Architektury Urzędu Miasta K. Pismem z dnia 29 marca 1999 r. rozwią-
zano z powodem stosunek pracy za wypowiedzeniem, w którym jako przyczynę
wskazano reorganizację Urzędu Miasta K. wprowadzoną uchwałą [...] Rady Miejskiej
w K. z dnia 25 lutego 1999 r., połączoną ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia - art.
10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych. Na
podstawie tej uchwały zlikwidowano Wydział Urbanistyki i Architektury, którego na-
czelnikiem był powód, a powołano Wydział Mieszkalnictwa, Urbanistyki i Architektury.
Nowy wydział objął zakresem swego działania kompetencje wydziału, którym wcze-
śniej kierował powód oraz kwestie związane z mieszkalnictwem. Wszyscy pracowni-
cy Wydziału Urbanistyki i Architektury z wyjątkiem powoda zostali zatrudnieni w no-
wym wydziale. Sąd Rejonowy uznał, że reorganizacja Urzędu Miasta nie wypełniła
kryteriów wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych.
Apelację strony pozwanej oddalił Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach wyrokiem z dnia 12 kwietnia 2000 r. [...]. Zdaniem Sądu dru-
giej instancji nie jest zasadny zarzut apelacji, niewzięcia pod uwagę faktu, że w wyni-
ku reorganizacji Urzędu Miasta K., w miejsce 22 wydziałów oraz równorzędnych ko-
mórek organizacyjnych, powstało 15 wydziałów i równorzędnych komórek organiza-
cyjnych, a także że w jej wyniku wypowiedziano umowę o pracę 26 pracownikom, w
tym powodowi. Sąd Rejonowy ustalił sposób przeprowadzenia reorganizacji wydzia-
łu, w którym zatrudniony był powód, a także jakie dotychczasowe komórki organiza-
cyjne strony pozwanej objął nowy wydział. Co do drugiej z przesłanek przewidzia-
nych w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzą-
dowych, to jest zmniejszenia zatrudnienia, Sąd Rejonowy w sposób właściwy przyjął
za orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., I PKN 435/98, że nie
może być ona utożsamiana ze zredukowaniem tylko stanowisk kierowniczych. Prze-
słankę tę należy odnieść do wydziału, w którym poprzednio powód był zatrudniony.
Nie ulega wątpliwości, iż w nowym wydziale znaleźli zatrudnienie wszyscy pracowni-
cy poprzednio zatrudnieni w Wydziale Urbanistyki i Architektury, z wyjątkiem powoda.
Ponadto powód posiadał wymagane kwalifikacje oraz praktykę do zajmowania sta-
nowiska naczelnika wydziału, a strona pozwana nie wskazała przyczyn, dla których
on jako jedyny utracił pracę.
Kasację od tego wyroku wniosła strona pozwana. Zarzuciła naruszenie art. 10
ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 lipca 1990 r. o pracownikach samorządowych przez
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, iż spełnienie
jego przesłanek należy oceniać w odniesieniu do reorganizacji poszczególnych ko-
mórek organizacyjnych pozwanego, w oderwaniu od całej reorganizacji i jej skutków
w postaci likwidacji, łączenia komórek organizacyjnych i zmniejszania stanu zatrud-
nienia, a w konsekwencji uznanie, że przepis ten nie mógł stanowić podstawy roz-
wiązania stosunku pracy z powodem, mimo że u pozwanego nastąpiła szeroka reor-
ganizacja połączona ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia. Strona pozwana zarzuciła
też naruszenie art. 45 § 1 KP przez zastosowanie go w miejsce art. 45 § 2 KP w
wyniku błędnego przyjęcia, że istnieje możliwość przywrócenia powoda do pracy na
poprzednich warunkach. W uzasadnieniu kasacji strona pozwana wywiodła w szcze-
gólności, że Sąd Okręgowy dokonał oceny zasadności wypowiedzenia powodowi
stosunku pracy na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorzą-
dowych, z pominięciem sposobu i skutków całej reorganizacji, ograniczając się jedy-
nie do jej wycinka związanego z reorganizacją wydziału, którym uprzednio kierował
powód. Sąd Okręgowy wyraźnie stwierdził, że jedną z przesłanek wymienionych w
art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o pracownikach samorządowych, to jest zmniejszenie
stanu zatrudnienia w reorganizowanym urzędzie gminy, należy odnieść tylko do wy-
działu, w którym poprzednio był zatrudniony powód. Zdaniem pozwanego brzmienie
przepisu nie daje podstawy do takiej wykładni. Przepis ten nie uzależnia wypowie-
dzenia od sposobu reorganizacji poszczególnego wydziału, lecz jako przesłankę
umożliwiającą wypowiedzenie stosunku pracy pracownikowi samorządowemu mia-
nowanemu wskazuje sam fakt reorganizacji urzędu połączonej ze zmniejszeniem
stanu zatrudnienia. Zmniejszenie stanu zatrudnienia musi dotyczyć wszystkich reor-
ganizowanych komórek organizacyjnych urzędu. Gdyby ustawodawca chciał połą-
czyć możliwość wypowiedzenia ściśle ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia w kon-
kretnie reorganizowanej komórce organizacyjnej urzędu, zależność taka musiałaby
wyraźnie wynikać z przepisu. Sąd Okręgowy naruszył także, zdaniem strony pozwa-
nej, art. 45 § 1 KP w związku z art. 45 § 2 KP w wyniku błędnego przyjęcia, że ist-
nieje możliwość przywrócenia powoda do pracy na poprzednich warunkach. Wydział,
którym powód kierował, uległ połączeniu z innym wydziałem i w wyniku tego tylko
jedna osoba z dotychczasowych naczelników mogła pozostać na stanowisku kierow-
nika nowego wydziału. Wobec połączenia dwóch wydziałów w jeden, dotychczasowe
stanowisko powoda uległo likwidacji. Powód nie został wytypowany do pełnienia
funkcji kierownika, a nie może powrócić do pracy na poprzednich warunkach, skoro
wydział, którym kierował, nie istnieje, a utworzonym kieruje inna osoba.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut naruszenia art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pra-
cownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.) jest uzasadniony, a jego
uznanie jest wystarczające do uwzględnienia kasacji. Zgodnie z tym przepisem roz-
wiązanie stosunku pracy z pracownikiem samorządowym mianowanym może nastą-
pić w drodze wypowiedzenia w razie likwidacji lub reorganizacji urzędu gminy lub
innych jednostek, o których mowa w art. 1 pkt 3 oraz biur (ich odpowiedników), o któ-
rych mowa w art. 1 pkt 4, połączonej ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia. Treść
tego przepisu wskazuje więc jednoznacznie, że zmniejszenie stanu zatrudnienia sta-
nowiące przesłankę umożliwiającą wypowiedzenie należy odnosić do całego reorga-
nizowanego urzędu, a nie do jego poszczególnych jednostek organizacyjnych.
Wbrew twierdzeniom Sądów obu instancji taka wykładnia jest przyjęta i utrwalona w
orzecznictwie. W szczególności odmiennej wykładni nie zawiera wyrok z dnia 10 lis-
topada 1998 r., I PKN 435/98 (OSNAPiUS 2000 r. nr 1, poz. 8), w którym Sąd Naj-
wyższy (analogicznie jak w uzasadnieniach wyroku z dnia 20 maja 1998 r., I PKN
148/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 12, poz. 391 i wyroku z dnia 20 maja 1998 r., I PKN
134/98, OSNAPiUS 1999 r. nr 12, poz. 387) uznał, że reorganizacja urzędu gminy
polegająca na zmianie nazw i zakresu kompetencyjnego poszczególnych jednostek
organizacyjnych, nie uzasadnia rozwiązania stosunku pracy z mianowanym pracow-
nikiem samorządowym w trybie art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o
pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.), jeżeli jednocześnie
nie następuje rzeczywiste zmniejszenie zatrudnienia, z którym nie należy utożsamiać
samego tylko zredukowania stanowisk kierowniczych. Wykładnia, że zmniejszenie
zatrudnienia z art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach
samorządowych należy odnosić do całego urzędu wynika z uzasadnienia wyroku z
dnia 20 maja 1998 r., I PKN 134/98 (OSNAPiUS 1999 r. nr 12, poz. 387; OSP 1999 r.
z. 12, poz. 209 z glosą A. Dubowik; OSP 1999 r. z. 12, poz. 210 z glosą H. Szewczyk
oraz z uzasadnienia wyroku z dnia 20 maja 1998 r., I PKN 148/98, OSNAPiUS 1999
r. nr 12, poz. 391). Charakterystyczne jest przy tym, że jedna z tych spraw dotyczyła
takiej samej sytuacji, jak w niniejszej sprawie, to jest połączenia dwóch wydziałów i
likwidacji stanowiska kierownika jednego z nich. Tak samo był interpretowany art. 13
ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych
(Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej ustawą z
dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy o pracownikach urzędów państwowych
(Dz.U. Nr 136, poz. 704 ze zm.), który stanowił, że rozwiązanie stosunku pracy z
urzędnikiem państwowym mianowanym może nastąpić w drodze wypowiedzenia w
razie likwidacji urzędu lub jego reorganizacji połączonej ze zmniejszeniem stanu za-
trudnienia, jeżeli przeniesienie urzędnika państwowego mianowanego, za jego
zgodą, do innego urzędu nie jest możliwe (por. wyrok NSA z dnia 22 sierpnia 1990 r.,
II SA 525/90, ONSA 1990 r. z. 2-3, poz. 53). Wykładnia art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o
pracownikach samorządowych dokonana przez Sąd drugiej instancji jest więc nie-
prawidłowa, gdyż przesłankę zmniejszenia zatrudnienia odnosi do jednej z jednostek
reorganizowanego urzędu. Zresztą gdyby ją nawet przyjąć, to i tak należało uznać,
że doszło do zmniejszenia zatrudnienia w tej jednostce, skoro po połączeniu dwóch
wydziałów jest oczywiste, że zlikwidowano jedno stanowisko naczelnika, a więc także
w tej nowej jednostce organizacyjnej utworzonej w miejsce poprzednich dwóch wy-
działów doszło do zmniejszenia zatrudnienia.
Z tych względów zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu na podstawie art. 39313
§ 1 KPC, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania.
========================================