Wyrok z dnia 4 kwietnia 2000 r.
I PKN 571/99

Szkoła wyższa jako pracodawca może ponosić na podstawie art. 471 KC
w związku z art. 300 KP odpowiedzialność odszkodowawczą wobec pracownika
naukowo-dydaktycznego będącego mianowanym nauczycielem akademickim
za brak należytej staranności w wykonaniu obowiązku umożliwienia mu pro-
wadzenia badań naukowych, rozwijania twórczości naukowej i uzyskania stop-
nia lub tytułu naukowego.


Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (spra-
wozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Zbigniewa P. przeciwko Politechnice R. w R. o odszkodowanie, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Rzeszowie z dnia 15 kwietnia 1999 r. [...]

1. o d d a l i ł kasację;
2. zasądził od powoda na rzecz strony pozwanej kwotę 187,50 złotych tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Rzeszowie wyrokiem z 29 stycznia 1999 r. [...]
oddalił powództwo Zbigniewa P. przeciwko Politechnice R. w R. o odszkodowanie w
kwocie 5.000 złotych za uniemożliwienie mu dokończenia i obrony pracy doktorskiej,
co sprawiło, że został zwolniony z pracy i utracił podstawowe źródło dochodu oraz
możliwość osiągania wyższych zarobków.

Sąd Rejonowy ustalił, że powód został zatrudniony u strony pozwanej 1
czerwca 1988 r. na stanowisku asystenta, a następnie starszego asystenta w Zakła-
dzie Inżynierii Materiałowej. W 1993 r. otwarto jego przewód doktorski. Promotorem
pracy doktorskiej powoda został prof. Tadeusz P. W kwietniu 1993 r. powód zwrócił
się do Rektora Politechniki R. o przyznanie stypendium naukowego na realizację
pracy doktorskiej, które otrzymał i pobierał przez okres osiemnastu miesięcy od 1
czerwca 1993 r. do 30 listopada 1994 r. Z kolei w maju 1994 r. powód zwrócił się o
udzielenie mu płatnego urlopu na dokończenie pracy doktorskiej i urlop taki otrzymał
w wymiarze sześciu miesięcy od 1 września 1994 r. do 28 lutego 1995 r. W tym cza-
sie zaawansowanie pracy doktorskiej powoda wynosiło 80 %. Na przełomie lipca i
sierpnia 1994 r. powód poinformował prof. T.P., że uruchamia - w ramach własnej
działalności gospodarczej - produkcję modyfikatorów magnezowych do sferoidyzacji
żeliw (prętów magnezowych). Prof. T.P. uprzedził powoda, że Politechnika może to
potraktować jako działalność konkurencyjną, ponieważ sama zainwestowała znaczne
środki w uruchomienie produkcji takich prętów. W związku z tym promotor zabronił
wydawania powodowi klucza do pokoju, gdzie znajdował się komputer gromadzący
wszelkie dane na temat wytwarzania modyfikatorów (prętów) magnezowych oraz
dane kontrahentów Politechniki - odbiorców owych modyfikatorów. Z komputera po-
wód mógł korzystać jedynie wówczas, gdy w pokoju znajdował się inny pracownik. Dr
hab. inż. T.P. był zainteresowany dokończeniem pracy doktorskiej przez powoda i
uzyskaniem przez niego stopnia naukowego, ponieważ większa ilość prac doktors-
kich napisanych pod jego kierunkiem usprawiedliwiała jego starania o nadanie mu
tytułu naukowego profesora (był wtedy tzw. profesorem uczelnianym). Powód nie
dokończył pracy doktorskiej i do jej obrony nie doszło. Z dniem 30 września 1996 r.
strona pozwana rozwiązała z powodem umowę o pracę na podstawie art. 94 ust. 2 w
związku z art. 89 ust. 3 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym
(Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.) w związku z upływem ośmioletniego okresu zatrud-
nienia na stanowisku asystenta, w czasie którego powód nie uzyskał stopnia doktora.
Od marca 1995 r. promotor nie otrzymywał od powoda informacji, na jakim etapie
jest jego praca doktorska oraz w jakim zakresie potrzebna jest mu pomoc ze strony
uczelni. Powód nie składał też wniosku o dalsze finansowanie przez uczelnię - po
1995 r. - jego badań naukowych. W kwietniu 1998 r. prof. T.P. złożył wniosek o zwol-
nienie go z funkcji promotora pracy doktorskiej powoda - zgodnie z życzeniem po-
woda - aby umożliwić mu dokończenie pracy pod kierunkiem innego promotora.
Funkcji promotora podjął się prof. Jan S. Wydziałowa Komisja Naukowa uznała, że
najlepiej będzie zamknąć dotychczasowy przewód doktorski powoda i otworzyć nowy
pod kierunkiem nowego promotora. W konsekwencji Rada Wydziału w maju 1998 r.
zamknęła przewód doktorski powoda. Oddalając roszczenie powoda o odszkodowa-
nie, Sąd Rejonowy stwierdził brak podstaw do przyjęcia, że to strona pozwana unie-
możliwiała powodowi dokończenie i obronę pracy doktorskiej. Przy dołożeniu nale-
żytych starań przez samego powoda możliwe było dokończenie tej pracy, tym bar-
dziej że miał on zapewnioną ze strony pracodawcy oraz promotora niezbędną po-
moc. Pozwana Politechnika udzieliła mu stypendium naukowego, płatnego urlopu na
dokończenie pracy doktorskiej, poniosła koszty jego badań w wysokości 20.000 zło-
tych, a zastrzeżenia promotora dotyczyły pozanaukowej działalności gospodarczej
powoda, nie zaś jego pracy na uczelni. Powód nie wykazał, aby doznał ze strony
pozwanej zawinionych przez nią przeszkód w dokończeniu napisania pracy doktors-
kiej.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie wyrokiem
z 15 kwietnia 1999 r. [...] oddalił apelację powoda. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na
podstawę faktyczną zgłoszonego przez powoda roszczenia o odszkodowanie
(uniemożliwienie mu przez stronę pozwaną dokończenia i obrony pracy doktorskiej,
co doprowadziło do zwolnienia go z pracy i pozbawiło podstawowego źródła dochodu
oraz możliwości osiągania wyższych zarobków) oraz na sposób wyliczenia do-
chodzonego odszkodowania (utratę 400 złotych rocznie przez okres ośmiu lat pracy
u strony pozwanej; tyle bowiem czasu powód czynił przygotowania do napisania i
obrony pracy doktorskiej, lata te okazały się stracone, a wykonana w tym czasie
praca bezcelowa w wyniku działań strony pozwanej). Powód łączył zatem żądanie
odszkodowania z faktem rozwiązania z nim stosunku pracy, podczas gdy nie odwo-
ływał się od tego rozwiązania do sądu pracy. Rozwiązanie z powodem stosunku
pracy nastąpiło na podstawie art. 89 ust. 3 w związku z art. 94 ust. 2 ustawy z dnia
12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.). Powód
podejmując pracę na uczelni na stanowisku asystenta musiał się liczyć z tym, że po
upływie ośmiu lat zatrudnienia jego stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu, jeżeli w tym
czasie nie uzyska stopnia doktora. Był świadom tej regulacji ustawowej i nieuzyska-
nie stopnia doktora w czasie zatrudnienia u strony pozwanej nie może być przez
niego przedstawiane jako strata ośmiu lat pracy. Po zamknięciu przewodu doktors-
kiego pod kierunkiem prof. T.P., co nastąpiło już po rozwiązaniu stosunku pracy, po-
wód powinien wystąpić z wnioskiem o wszczęcie przewodu doktorskiego pod kierun-
kiem nowego promotora. Wniosku takiego jednak nie zgłosił. Dokończenie pracy
doktorskiej leżało przede wszystkim w interesie powoda, gdyż jej niedokończenie
wiązało się z obowiązkiem zwrotu stypendium naukowego i wynagrodzenia za płatny
urlop. Powód miał realną możliwość dokończenia pracy doktorskiej, jednak do tego
nie dążył. Strona pozwana nie utrudniała mu tego. Wyniki badań służące napisaniu
pracy były dlań dostępne, zakaz samodzielnego dowolnego korzystania z komputera
związany był z ochroną informacji stanowiących własność Politechniki i nie stanowił
przeszkody do dokończenia pracy doktorskiej. Sąd Okręgowy odniósł się do
podniesionego w apelacji powoda zarzutu pominięcia przez Sąd Rejonowy, przy
rekonstrukcji stanu faktycznego i przy ocenie zebranego materiału, dowodów z do-
kumentów znajdujących się w aktach sprawy [...] Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie
(z powództwa Zbigniewa P. przeciwko Politechnice R. w R. o ochronę dóbr oso-
bistych, zakończonej wyrokiem uwzględniającym powództwo), ankiety sprawozdaw-
czej nauczyciela akademickiego dotyczącej powoda, pism strony pozwanej z 8
kwietnia 1998 r. oraz 14 maja 1998 r. oraz dowodów z zeznań świadków Bogumiła
B., Władysława D. i Aleksandra S. Sąd Okręgowy wskazał, że Sąd pierwszej instan-
cji wyraźnie zaznaczył w uzasadnieniu swojego wyroku, iż zeznania tych świadków
oraz dokumenty zebrane w niniejszej sprawie oraz w sprawie [...] Sądu Rejonowego
w Rzeszowie (z powództwa Politechniki R. w R. przeciwko Zbigniewowi P. o zapłatę
kwoty 4.351,76 złotych tytułem zwrotu pobranego stypendium naukowego oraz wy-
nagrodzenia pobranego w czasie urlopu udzielonego na dokończenie pracy doktor-
skiej) nie dają podstaw do przyjęcia, że strona pozwana uniemożliwiła powodowi
napisanie i obronę pracy doktorskiej. Również dokumenty znajdujące się w aktach
sprawy o ochronę dóbr osobistych nie uzasadniają roszczenia powoda. Strona poz-
wana zachowała wymagania formalne co do ewentualnej zmiany promotora, o czym
powód został poinformowany w piśmie z 14 maja 1998 r. Po otrzymaniu tego pisma
powód powinien złożyć wniosek o otwarcie nowego przewodu doktorskiego pod kie-
runkiem nowego promotora, czego jednak nie uczynił, a zatem nie może zarzucać
stronie pozwanej, że uniemożliwiła mu obronę pracy doktorskiej.

W kasacji powód wniósł o uchylenie w całości wyroku Sądu Okręgowego oraz
poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i o przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Kasacja została oparta na obydwu
podstawach wskazanych w art. 3931KPC. Powód zarzucił w niej: 1) naruszenie
prawa materialnego, w szczególności art. 471 KC, ,,przez bezpodstawne przyjęcie,
że powód nie poniósł szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania przez pozwanego, a polegającego na uniemożliwieniu powodowi ukoń-
czenia pracy doktorskiej", a także 2) naruszenie prawa procesowego, w szczególno-
ści art. 328 KPC ,,przez pominięcie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn, z
powodu których Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dokumentom zgro-
madzonym w dopuszczonych jako dowód w sprawie aktach Sądu Wojewódzkiego,
Wydział Cywilny w Rzeszowie [...] oraz dokumencie w postaci ankiety sprawozdaw-
czej nauczyciela akademickiego od czerwca 1992 r. do lutego 1996 r., a nadto zez-
naniom świadka B., D. i S. i pismom Politechniki R. z 8 kwietnia 1998 r. i 14 maja
1998 r. kierowanym do powoda" oraz art. 233 KPC ,,przez przekroczenie przez Sądy
obu instancji zasady swobodnej oceny dowodów".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


W pierwszej kolejności rozważenia wymagają zawarte w kasacji zarzuty naru-
szenia przepisów postępowania, albowiem ocena zasadności zarzutów dotyczących
zastosowania prawa materialnego może być przeprowadzona tylko w odniesieniu do
prawidłowo ustalonego stanu faktycznego. Kasacja jest skierowanym do Sądu Naj-
wyższego środkiem odwoławczym od orzeczeń wydanych przez sąd drugiej instancji.
Celem kasacji jest kontrola zgodności z prawem zaskarżonego nią orzeczenia sądu
drugiej instancji. W kasacji można podnosić zarzuty przeciwko postępowaniu w są-
dzie drugiej instancji, naruszenie zaś przepisów postępowania przez sąd pierwszej
instancji można zaskarżyć w kasacji tylko pośrednio, przez powołanie stosownych
przepisów dotyczących postępowania apelacyjnego, które naruszył sąd drugiej ins-
tancji nie reagując w odpowiedni sposób na błędy i naruszenia prawa procesowego
przez sąd pierwszej instancji. Przypomnienie wskazanych wyżej zasad konstrukcyj-
nych i celu kasacji jest konieczne, albowiem kasacja wniesiona przez powoda w roz-
poznawanej sprawie nie zawiera zarzutów naruszenia przez sąd drugiej instancji
przepisów o postępowaniu apelacyjnym (art. 367 - 391 KPC). Nie zachodzi zatem w
ogóle możliwość dokonania przez Sąd Najwyższy kontroli prawidłowości oceny ma-
teriału dowodowego dokonanej przez Sąd Rejonowy.

Nie jest trafny zarzut naruszenia art. 328 KPC ,,przez pominięcie w uzasadnie-
niu zaskarżonego wyroku przyczyn, z powodu których Sąd odmówił wiarygodności i
mocy dowodowej" niektórym dowodom, przede wszystkim dołączonym do akt sprawy
dokumentom, ale także zeznaniom trzech świadków wymienionych w kasacji. Skar-
żącemu chodzi w istocie o naruszenie art. 328 § 2 KPC. Uzasadnienie zarzutu naru-
szenia tego przepisu jest jednak nieadekwatne do jego treści normatywnej, a powo-
łanie go w ramach podstawy kasacyjnej z art. 3931 pkt 2 KPC jest nieskuteczne z
uwagi na brak istotnego wpływu tego naruszenia na wynik sprawy. Przepis ten (art.
328 § 2 KPC) dotyczy bowiem wymaganej treści uzasadnienia wyroku (które powin-
no zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w tym dowodów, na
których sąd się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności
i mocy dowodowej), podczas gdy w uzasadnieniu kasacji kwestionuje się w istocie
nie wady konstrukcyjne uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, lecz podnosi się
błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za własne przez Sąd drugiej instancji (na
podstawie dowodów zgromadzonych przez Sąd pierwszej instancji) oraz brak
wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Jest to zatem uzasadnienie
adekwatne do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 KPC w związku z art. 382 KPC, nie
zaś art. 328 § 2 KPC. Wady konstrukcyjne uzasadnienia nie mają na ogół wpływu na
treść rozstrzygnięcia i nie mogą stanowić usprawiedliwionej podstawy kasacji (por.
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 220/98, OSNAPiUS 1999 nr
15, poz. 482). Poza tym niesłusznie skarżący zarzuca, że Sąd Okręgowy nie odniósł
się w treści uzasadnienia do wskazanych w apelacji (a także ponownie w kasacji)
dowodów z dokumentów oraz zeznań trzech świadków. Dowody te zostały poddane
ocenie, która - aczkolwiek lapidarna - została jednak dokonana poprzez konkluzję
Sądu drugiej instancji, że z dowodów tych nie wynika zasadność roszczenia.

Nieuzasadniony jest zarzut naruszenia art. 233 KPC ,,przez przekroczenie
przez Sądy obu instancji zasady swobodnej oceny dowodów". Z tak sformułowanego
zarzutu wynika, że skarżącemu chodzi o naruszenie art. 233 § 1 KPC. Kwestionowa-
nie w kasacji oceny dowodów dokonanej przez sąd pierwszej instancji jest w ogóle
niemożliwe. Zarzut naruszenia przez sąd drugiej instancji art. 233 § 1 KPC może być
zasadnie postawiony wówczas, gdy sąd ten, uzupełniając lub ponawiając dowody,
dokonał nowych ustaleń faktycznych w sposób sprzeczny z regułami wynikającymi z
tej normy. W rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z taką sytuacją, ponie-
waż Sąd Okręgowy nie prowadził sam żadnego postępowania dowodowego, oparł
zaskarżony wyrok na ustaleniach dokonanych przez Sąd Rejonowy na podstawie
dowodów zgromadzonych i ocenionych przez ten Sąd, a zatem orzekał zgodnie z
zasadą wskazaną w art. 382 KPC. Zarzutu naruszenia tego przepisu kasacja jednak
nie zawiera. Mimo to jednak Sąd Najwyższy uznał, że rozpoznanie zarzutu narusze-
nia art. 233 § 1 KPC jest możliwe. Uzasadnienie podstawy kasacyjnej naruszenia art.
233 § 1 KPC w związku z art. 382 KPC powinno polegać na wskazaniu, jaki dowód
został błędnie oceniony przez sąd drugiej instancji i na czym ten błąd polegał, dla-
czego konkretny dowód, któremu sąd dał wiarę, nie jest wiarygodny, a jaki dowód
bezpodstawnie pozbawiony został mocy dowodowej, a także jaki to miało wpływ na
wynik sprawy. Zarzuty dotyczące pominięcia przez Sąd Okręgowy przy dokonywaniu
ustaleń faktycznych niektórych dowodów (a więc zarzuty naruszenia art. 233 § 1
KPC w związku z art. 382 KPC) są nieuzasadnione z tej przyczyny, że uchybienia te
- polegające na ogólnikowej ocenie przez Sąd Okręgowy dowodów wskazanych w
kasacji - nawet jeśli miały miejsce, pozostały bez wpływu na wynik sprawy.

Jak wynika z ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, nie zakwestionowanych
w kasacji, stosunek pracy powoda z pozwaną uczelnią został rozwiązany ze skut-
kiem na dzień 30 września 1996 r. Powód nie odwoływał się do Sądu Pracy od roz-
wiązania z nim stosunku pracy. Jeżeli strona pozwana jako pracodawca miała obo-
wiązek stworzenia powodowi jako swojemu pracownikowi warunków umożliwiających
przeprowadzenie koniecznych badań naukowych, dokończenie napisania pracy
doktorskiej i jej obronę, to obowiązek ten wygasł wraz z rozwiązaniem stosunku
pracy, czyli z końcem września 1996 r. Powoływanie się przez powoda na doku-
menty zawarte w aktach sprawy o ochronę dóbr osobistych (bliżej w kasacji nie opi-
sane, a zatem prawdopodobnie chodzi o dokumenty dołączone do apelacji w niniej-
szej sprawie), w tym zwłaszcza na pisma strony pozwanej z 8 kwietnia 1998 r. i z 14
maja 1998 r., jest o tyle nieskuteczne, że dokumenty te stanowią korespondencję
między stronami, prowadzoną od marca do maja 1998 r., czyli w czasie, gdy powód
nie był już od ponad roku pracownikiem strony pozwanej. Powód wystąpił o zmianę
promotora swojej pracy doktorskiej dopiero wiosną 1998 r. (pismo powoda z 9 marca
1998 r.), kiedy wiedział już o wystąpieniu przeciwko niemu przez byłego pracodawcę
na drogę sądową o zwrot stypendium naukowego i wynagrodzenia za sześciomie-
sięczny płatny urlop na dokończenie pracy doktorskiej (pozew w sprawie [...] Sądu
Rejonowego w Rzeszowie został doręczony powodowi w grudniu 1997 r.). Od jesieni
1994 r., kiedy to według ustaleń Sądu Okręgowego doszło do ograniczenia powo-
dowi swobodnego dostępu do komputera ze względu na uruchomienie przez niego w
ramach własnej działalności gospodarczej produkcji modyfikatorów (prętów magne-
zowych), czym zajmowała się również strona pozwana, aż do września 1996 r., kiedy
to rozwiązano z nim stosunek pracy, powód nie przejawiał aktywności w kierunku
dokończenia pracy doktorskiej - nie czynił starań o zmianę promotora, nie wystąpił o
dalsze finansowanie jego badań naukowych po 1995 r., nie odwołał się również od
rozwiązania z nim stosunku pracy z powodu nienapisania doktoratu w ciągu ośmiu
lat asystentury. Po rozwiązaniu stosunku pracy z uczelnią powód tym bardziej - aż
do wiosny 1998 r. - nie czynił formalnych starań o dokończenie doktoratu. Szkoła
wyższa nie ma obowiązku zapewnienia warunków do napisania (dokończenia) dok-
toratu osobom, które nie są jej pracownikami, zwłaszcza jeżeli te osoby same nie
przejawiają w tym kierunku aktywności. Strona pozwana, poprzez swój właściwy
organ - Radę Wydziału - podjęła w maju 1998 r. decyzję o zamknięciu przewodu
doktorskiego powoda, który miał bronić pracę doktorską na jesieni 1994 r. Jak wynika
z ustaleń Sądu Okręgowego, było to następstwem rozwiązania stosunku pracy z
powodem oraz złożenia przez prof. Tadeusza P. wniosku o zwolnienie go z funkcji
promotora zgodnie z życzeniem powoda. Okoliczności dotyczące zamknięcia prze-
wodu doktorskiego powoda wykraczają w czasie daleko poza stosunek pracy łączący
strony. Jeśli się weźmie pod uwagę podstawę faktyczną roszczenia odszkodo-
wawczego powoda - jak to prawidłowo uczynił Sąd Okręgowy - wówczas okaże się,
że okoliczności faktyczne wynikające z dowodów, które zostały pominięte przy re-
konstruowaniu stanu faktycznego, nie dotyczą faktów mających dla rozstrzygnięcia
sprawy istotne znaczenie (faktów istotnych w rozumieniu art. 227 KPC), albowiem
wykraczają poza podstawę faktyczną roszczenia. Skoro bowiem powód domagał się
odszkodowania za to, że strona pozwana uniemożliwiła mu dokończenie pracy dok-
torskiej, co spowodowało, że został zwolniony z pracy i utracił przez to podstawowe
źródło dochodu oraz możliwość osiągnięcia wyższych zarobków, to nie mają istotne-
go znaczenia okoliczności, czy powód mógł (a jeśli tak, to w jaki sposób) wykorzy-
stać w ewentualnej dalszej pracy naukowej dotychczasowe materiały badawcze
zgromadzone w czasie zatrudnienia u strony pozwanej oraz, czy zmiana osoby pro-
motora spowodowałaby konieczność rozpoczęcia pracy doktorskiej od nowa. Z tej
przyczyny pominięcie przez Sąd Okręgowy szczegółowego omówienia zeznań
świadka Aleksandra S., dotyczących tej ostatniej kwestii, nie miało wpływu na wynik
sprawy. Sąd Okręgowy stwierdził w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że zeznania
świadków wskazanych w apelacji nie dają podstaw do przyjęcia, iż strona pozwana
uniemożliwiła powodowi napisanie i obronę pracy doktorskiej. Tego rodzaju wniosek
oznacza ocenę zeznań tych świadków jako dowodu nie dotyczącego okoliczności
istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Ocena ta jest usprawiedliwiona w świetle
przytoczonej podstawy faktycznej roszczenia powoda.

Wbrew zarzutom kasacji, w ustaleniach faktycznych Sądu Okręgowego nie
została pominięta treść dotyczącej powoda ankiety sprawozdawczej nauczyciela
akademickiego od czerwca 1992 r. do lutego 1996 r., a ściślej ta jej część, którą wy-
pełniał prof. Tadeusz P. Sąd ten ustalił bowiem, że promotor wprowadził zakaz sa-
modzielnego, dowolnego korzystania przez powoda z komputera, a także, jakie były
przyczyny tej decyzji. Ustalenie to jest zgodne z treścią oświadczenia prof. T.P. za-
wartego w ankiecie. Jednocześnie Sąd Okręgowy ustalił, czego kasacja skutecznie
nie podważa, że owo utrudnienie w pracy z komputerem nie oznaczało pozbawienia
powoda dostępu do danych w nim zebranych, a zatem powód mógł - z pewnymi je-
dynie ograniczeniami - korzystać z danych, które były potrzebne do dokończenia
pracy doktorskiej. Pominięcie szczegółowego omówienia zeznań świadka Bogumiła
B., dotyczących tej ostatniej kwestii, również nie miało wpływu na wynik sprawy,
skoro ustalenia faktyczne Sądu są zgodne z treścią zeznań świadka, co do tego, że
powód miał utrudniony dostęp do dokumentacji i komputera. Nie narusza zatem za-
sady swobodnej oceny dowodów ostateczny wniosek Sądu Okręgowego, że powód
miał możliwość dokończenia pracy doktorskiej i jej obrony pomimo braku zgody pro-
motora na swobodny i niczym nieograniczony dostęp do danych zgromadzonych w
komputerze.

Ponieważ zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania okazały się
ostatecznie nieuzasadnione, dla oceny prawidłowości zastosowania prawa material-
nego i oceny zarzutu jego naruszenia miarodajny był dla Sądu Najwyższego ustalony
przez Sąd Okręgowy stan faktyczny przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia. W stanie
faktycznym rozpoznawanej sprawy zarzut naruszenia art. 471 KC okazał się również
nieuzasadniony. Zarzut naruszenia art. 471 KC jest nietrafny, ponieważ - wbrew
uzasadnieniu tego zarzutu zawartemu w kasacji - podstawą odmowy przyznania po-
wodowi odszkodowania nie było przyjęcie, że powód nie poniósł szkody, lecz że
stronie pozwanej nie można przypisać zawinionych działań lub zaniechań, które
miały polegać na uniemożliwieniu powodowi dokończenia pracy doktorskiej. Ponadto
nie jest usprawiedliwiona kasacja, która zarzut naruszenia prawa materialnego uza-
sadnia wadliwymi ustaleniami faktycznymi, jeżeli ustalenia te dokonane zostały
zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wynikającą z art. 233 § 1 KPC. Każdy
pracodawca odpowiada majątkowo za szkody wynikłe wskutek niewykonania lub
nienależytego wykonania obowiązków wobec pracownika. Podstawy, przesłanki i
zakres tej odpowiedzialności są uregulowane szczegółowo w przepisach Kodeksu
pracy określających skutki naruszenia przez pracodawcę oznaczonych obowiązków.
W zakresie nie uregulowanym w Kodeksie pracy i w szczególnych przepisach prawa
pracy pracodawca odpowiada majątkowo wobec pracownika na podstawie przepisów
Kodeksu cywilnego. Kontraktowa odpowiedzialność pracodawcy wobec pracownika
- z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wynikającego ze
stosunku pracy - jest uregulowana posiłkowo, stosownie do art. 300 KP, przepisami
art. 471 i nast. KC. Na tej podstawie pracodawca, jakim jest szkoła wyższa, może
ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą względem swojego pracownika będą-
cego mianowanym nauczycielem akademickim za brak należytej staranności w
umożliwieniu mu realizowania jego pracy naukowej, uzyskania stopnia lub tytułu nau-
kowego. Muszą jednak zostać spełnione przesłanki odpowiedzialności kontraktowej,
którymi są zawinione działanie lub zaniechanie ponoszącego odpowiedzialność za
szkodę, szkoda oraz związek przyczynowy między owym zawinionym działaniem lub
zaniechaniem oraz szkodą. Na podstawie niewadliwie dokonanych ustaleń faktycz-
nych Sąd Okręgowy ocenił, że stronie pozwanej nie można przypisać zawinionego
działania lub zaniechania, którego skutkiem byłoby niedokończenie przez powoda
pracy doktorskiej i nieuzyskanie stopnia doktora w okresie zatrudnienia. Ta ocena
prawna jest w ustalonym stanie faktycznym usprawiedliwiona. Zachodzi zatem brak
jednej z przesłanek odpowiedzialności kontraktowej, co skutkowało oddaleniem
roszczenia, dla którego podstawę materialnoprawną stanowił wskazany przepis art.
471 KC w związku z art. 300 KP.

Kasacja, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw, podlegała zatem od-
daleniu na mocy art. 39312 KPC. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1
KPC.
========================================