Wyrok z dnia 4 kwietnia 2000 r.
I PKN 565/99

Rozpoczęcie przez pracownika korzystania z udzielonego mu przez pra-
codawcę urlopu wypoczynkowego jest równoznaczne ze stawianiem się do
pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności w rozumieniu art. 53 § 3
KP, chyba że nie było podstaw do udzielenia tego urlopu z powodu przedłuża-
jącej się niezdolności do pracy.


Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2000 r. sprawy z powódz-
twa Witolda M. przeciwko ,,P.-M." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o
zmianę trybu rozwiązania umowy o pracę, na skutek kasacji strony pozwanej od wy-
roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
z dnia 27 maja 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację i zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę
1.500 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego i nie obciążył strony poz-
wanej kosztami postępowania w pozostałym zakresie.

U z a s a d n i e n i e


W imieniu pozwanej ,,P.-M." Spółki z o.o. w S. wniesiona została kasacja od
wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z
dnia 27 maja 1998 r. [...], którym Sąd ten zmienił wyrok Sądu Rejonowego-Sądu
Pracy w Sosnowcu z dnia 30 grudnia 1999 r. [...] i zasądził na rzecz powoda Witolda
M. kwotę 10.224,00 zł.

Witold M. domagał się przywrócenia do pracy w pozwanej Spółce. Sąd Pracy
oddalił jego powództwo. Powód był zatrudniony w pozwanej Spółce na podstawie
umowy o pracę na czas nie określony na stanowisku Prezesa Zarządu - Dyrektora
Firmy. W dniu 9 kwietnia 1998 r. został odwołany przez Nadzwyczajne Zgromadze-
nie Wspólników z funkcji prezesa zarządu. Od 24 kwietnia 1998 r. do 22 października
1998 r. przebywał cały czas na zwolnieniu lekarskim. Łączny okres nieprzerwanej
niezdolności do pracy z powodu choroby powoda wynosił 182 dni. Na tej podstawie
strona pozwana rozwiązała z nim umowę o pracę (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP). Jeszcze
w czasie trwania niezdolności do pracy powód pismem z dnia 14 października 1998
r. zgłosił swą gotowość do pracy w dniu 20 października, z jednoczesnym wnioskiem
o udzielenie urlopu wypoczynkowego (w wymiarze 60 dni). Pismem zaś z dnia 16
października 1998 r. sprecyzował swoją propozycję urlopową, wskazując jako datę
rozpoczęcia urlopu dzień 23 października 1998 r. Strona pozwana z kolei wyraziła
zgodę na udzielenie powodowi urlopu wypoczynkowego od dnia 26 października
1998 r. (w piśmie z dnia 16 października 1998 r.). W odpowiedzi powód pismem z
dnia 20 października 1998 r. zwrócił się do pozwanej o udzielenie dnia wolnego od
pracy (23 października 1998 r.). Strona pozwana pismem z dnia 21 października
1998 r. (otrzymanym przez powoda w dniu 26 października 1998 r.) rozwiązała z nim
umowę o pracę na podstawie art. 53 § 1 KP, podając jako dzień jej rozwiązania 21
października 1998 r. Sąd Pracy uznał, iż art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP stanowi prawidłową
podstawę rozwiązania z nim umowy o pracę. Przyjął bowiem, ,,iż ustalony stan fak-
tyczny sprawy wyczerpuje wszystkie przesłanki tego artykułu". W szczególności we-
dług tego Sądu ,,niezdolność powoda trwała dłużej niż łączny okres pobierania z tego
tytułu wynagrodzenia i zasiłku, gdyż trwała 182 dni. Tym samym uprawniało to poz-
waną do rozwiązania z powodem umowy o pracę w 181 dniu, tj. z dniem 21 paź-
dziernika 1998 r. W niczym nie zmieniało zaś stanu rzeczy oświadczenie powoda z
dnia 14 października 1998 r. o gotowości podjęcia pracy z dniem 20 października
1998 r., albowiem był to jeszcze dzień niezdolności do pracy powoda stwierdzony
zwolnieniem lekarskim".

Według Sądu drugiej instancji, jakkolwiek Sąd Pracy prawidłowo ustalił stan
faktyczny sprawy, to jednak jego ocena prawna ,,jest nieprawidłowa i nie zasługuje na
aprobatę Sądu II instancji". Sąd Pracy wyszedł z błędnego założenia, ,,iż upływ 180
dni jest terminem ostatecznym, po którym pracodawca może skutecznie skorzystać z
uprawnienia wynikającego z treści art. 53 § 1 KP". Wadliwe ustalenie okresu niezdol-
ności do pracy, o którym mowa w art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP, nie może działać na nie-
korzyść pracownika, o ile ten nie przyczynił się do powstania pomyłki. Uprawnienie
wynikające z treści art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP, przysługuje pracodawcy nie z upływem
180 dni, lecz z upływem wadliwie obliczonego okresu pobierania wynagrodzenia i
zasiłku z tytułu niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Skoro w niniej-
szej sprawie łączny okres pobierania przez powoda wynagrodzenia i zasiłku ustalono
na 182 dni, wobec tego uprawnienie strony pozwanej do rozwiązania z nim stosunku
pracy bez wypowiedzenie powstało w 183 dniu. W związku z tym strona pozwana
mogła złożyć powodowi oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy w 183 dniu,
czyli 23 października 1998 r. ,,Dopóki bowiem pracownik pobiera zasiłek, dopóty nie
może on być zwolniony z pracy bez wypowiedzenia. Ustawa kładzie nacisk na pobie-
ranie zasiłku, a nie na prawo do jego pobierania. Dlatego też w razie sporu czy pra-
codawca mógł skorzystać z uprawnień przysługujących mu z mocy art. 53 § 1 pkt 1
KP, Sąd Pracy nie ma uprawnień do badania czy okres zasiłkowy został dobrze obli-
czony".

Pozwany pracodawca rozwiązał umowę o pracę z dniem 21 października
1998 r., jednakże jego oświadczenie woli w tym przedmiocie złożone zostało powo-
dowi na piśmie dopiero w dniu 26 października 1998 r. (w tym dniu powód to pismo
otrzymał). ,,Oświadczenie pozwanej w przedmiocie rozwiązania z powodem umowy o
pracę zgodnie z art. 300 KP w zw. z art. 61 KC stało się skuteczne z chwilą, gdy do-
tarło do adresata - powoda, w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z treścią
tego pisma tj. z dniem 26 października 1998 r. (vide: uchwała SN z dnia 6 paździer-
nika 1998 r., III ZP 91/98 - OSNAPiUS 1999 nr 3, poz. 80). Od tego zaś dnia tj. 26
października 1998 r. powód niewątpliwie zdaniem Sądu Okręgowego w Katowicach,
przebywał na urlopie wypoczynkowym udzielonym mu przez pozwaną zgodnie z tre-
ścią jej pisma z dnia 16 października 1998 r." Powód zgłosił swoją gotowość do
pracy poprzez złożenie wniosku o urlop wypoczynkowy, a strona pozwana, ,,po mo-
dyfikacji co do terminu rozpoczęcia urlopu powoda", gotowość tę zaakceptowała i
udzieliła mu urlopu wypoczynkowego od 26 października 1998 r. Oznacza to zaś, że
w sporze ma zastosowanie art. 53 § 3 KP. Strona pozwana nie rozwiązała bowiem
skutecznie z powodem umowy o pracę w 183 dniu jego nieobecności, tj. po upływie
okresu pobierania przez niego wynagrodzenia i zasiłku z tytułu niezdolności powoda
do pracy wskutek choroby. Jej oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę z powo-
dem z dniem 21 października 1998 r. stało się skuteczne dopiero w dniu 26 paź-
dziernika 1998 r., a więc w dniu, w którym powód rozpoczął urlop wypoczynkowy
udzielony mu przez stronę pozwaną. Zgodnie zaś z art. 53 § 3 KP rozwiązanie
umowy o pracę nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy (w przypad-
ku powoda było to rozpoczęcie urlopu) w związku z ustaniem przyczyny nieobecno-
ści. W związku z powyższym Sąd drugiej instancji po myśli art. 56 § 1 KP i art. 58
zdanie 1 KP zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda stosowne odszkodowa-
nie, uznając jednocześnie, że niedopuszczalne było orzeczenie o przywróceniu go
do pracy na poprzednich warunkach.

W skardze kasacyjnej zaskarżonemu nią wyrokowi postawiono zarzut, że na-
rusza on art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP i art. 53 § 3 KP ,,przez bezpodstawne przyjęcie, iż
strona pozwana wadliwie ustaliła okres niezdolności do pracy powoda, przez co na-
ruszyła przesłanki do rozwiązania z powodem umowy o pracę bez wypowiedzenia, z
przyczyn przewidzianych normatywą w/w przepisu". Ponadto kasacja zarzuca naru-
szenie art. 233 § 1 KPC i art. 382 KPC ,,polegające na nie zbadaniu przez Sąd II ins-
tancji zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz niewyjaśnienie wszystkich
okoliczności sprawy dotyczących stawienia się Powoda w pracy, po ustaniu przyczyn
nieobecności oraz sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w spra-
wie materiału dowodowego, w szczególności w odniesieniu do kwestii udzielenia
Powodowi urlopu przez pozwaną, co miało istotny wpływ na wynik sprawy".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie została uwzględniona, gdyż pozbawiona jest usprawiedliwionych
podstaw. Sąd Najwyższy w niniejszym składzie podziela pogląd wyrażony w uchwale
powiększonego składu tego Sądu z dnia 9 września 1999 r., III ZP 5/99 (OSNAPiUS
2000 r. nr 4, poz. 131), w myśl którego wskazanie przez pracodawcę w oświadczeniu
woli o rozwiązaniu bez wypowiedzenia umowy o pracę wcześniejszego terminu usta-
nia stosunku pracy niż złożenie tego oświadczenia woli nie uzasadnia roszczeń pra-
cownika z art. 56 § 1 KP. W uchwale tej zaakceptowany został pogląd wyrażony
wcześniej w powołanej przez Sąd drugiej instancji uchwale z 6 października 1998 r.,
przyjmującej, że skutek oświadczenia woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę
następuje zawsze w dacie dojścia oświadczenia do adresata w sposób umożliwiają-
cy zapoznanie się z jego treścią (art. 61 w związku z art. 300 KP). Złożenie oświad-
czenia woli ze wskazaniem terminu przypadającego przed tą datą nie jest wprawdzie
naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę, ale rozwiązanie umowy o
pracę nie następuje we wskazanej dacie, lecz w chwili złożenia oświadczenia woli
(jego dotarcia do adresata). W niniejszej sprawie prowadzi to do wniosku, że rozwią-
zanie z powodem umowy o pracę nastąpiło 26 października 1998 r., a w tym dniu
przebywał on już na urlopie wypoczynkowym. To zaś oznacza - przy przyjęciu, iż
korzystanie z urlopu wypoczynkowego jest równoznaczne z gotowością pracownika
do pracy, a ściślej biorąc ze stawieniem się pracownika do pracy w związku z usta-
niem przyczyny nieobecności (w rozumieniu art. 53 § 3 KP) - że strona pozwana nie
miała już w tym dniu prawa do rozwiązania z powodem umowy o pracę bez wypo-
wiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP. Ponieważ jednak rozwiązanie do-
konane zostało w tym dniu, wobec tego słusznie ocenione zostało przez Sąd drugiej
instancji jako naruszające przepisy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedze-
nia (art. 56 § 1 KP). Odwołanie się w kasacji do art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP i art. 53 § 3
KP połączone zostało w niej z zarzutem, iż Sąd drugiej instancji bezpodstawnie
przyjął, że strona pozwana wadliwie ustaliła okres niezdolności do pracy powoda.
Zarzut ten jest jednakże chybiony, gdyż Sąd ten swojego rozstrzygnięcia wcale nie
oparł na ustaleniu, iż okres niezdolności do pracy powoda został przez stronę poz-
waną nieprawidłowo ustalony, albowiem przyjął, że rozwiązanie umowy o pracę
nastąpiło 26 października 1998 r. , a w tym dniu - zgodnie zresztą także z koncepcją
zaakceptowaną przez Sąd drugiej instancji (który w tym względzie odwołał się do
uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1975 r., I PZP 31/75, OSPiKA 1976 r.
nr 7-8, poz. 137) - okres wskazany w art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP bez wątpienia już
upłynął. Przy takim stanowisku tego Sądu zarzut naruszenia przezeń art. 53 § 1 pkt 1
lit. b KP jest bezzasadny, skoro Sąd ten, podobnie jak i strona pozwana, uważa że
przewidziany w tym przepisie termin upłynął. Natomiast w rachubę mogłoby wcho-
dzić naruszenie art. 53 § 3 KP, lecz nie z tego powodu, który został wskazany w pe-
titum skargi kasacyjnej. W istocie jej uzasadnienie zmierza jednakże do wykazania,
że naruszenie tego przepisu nie tyle wynikało z ,,bezpodstawnego przyjęcia, iż strona
pozwana wadliwie ustaliła okres niezdolności do pracy powoda", lecz z tego, że w
dniu 26 października 1998 r. powód nie stawił się do pracy, a jednocześnie 26 paź-
dziernika 1998 r. nie przebywał na urlopie, a wobec tego pracodawca mógł w tym
dniu rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia i wobec tego nie naruszył
art. 53 § 3 KP, natomiast Sąd drugiej instancji, wydając zaskarżony kasacją wyrok
nie biorąc tego pod uwagę przepis ten naruszył. Twierdzenie to oparte zostało przy
tym na zakwestionowaniu ustalenia tego Sądu o charakterze faktycznym, że powo-
dowi strona pozwana udzieliła urlopu wypoczynkowego (od 26 października 1998 r.).
Świadectwem tego ma być zawarty w piśmie strony pozwanej z dnia 16 października
1998 r. fragment zdania: ,,jednakże nie widzę możliwości wcześniejszego roz-
poczęcia urlopu, jak od dnia 26 października 1998 r., ponieważ Pańska obecność
jest nieodzowna, celem dostarczenia dokumentacji dotyczącej Firmy, udzielenia in-
formacji i wyjaśnień". Pomija się tu jednakże w uzasadnieniu kasacji, że fragment ten
poprzedzony jest słowami: ,,przychylam się do Pana wniosku", co w ocenie Sądu
Najwyższego uzasadnia stanowisko zajęte przez Sąd drugiej instancji, iż powodowi
udzielono urlopu od 26 października 1998 r. Tym samym bezzasadny jest kasacyjny
zarzut naruszenia art. 233 § 1 KPC i art. 382 KPC, zwłaszcza, że zarzut naruszenia
art. 382 KPC nie został bliżej uzasadniony. Powód został powiadomiony o zgodzie
na rozpoczęcie urlopu od 26 października 1998 r., a jednocześnie nie dotarło do
niego oświadczenie pracodawcy o zmianie decyzji w sprawie udzielenia mu tego
urlopu, a to oznacza, iż bez znaczenia jest to, czy w międzyczasie strona pozwana
zmieniła zdanie i postanowiła urlopu mu nie udzielać (bo zdecydowała się na rozwią-
zanie z nim umowy o pracę), w sytuacji gdy przed datą rozpoczęcia urlopu nie doszło
do rozwiązania umowy o pracę. Rozpoczęcie przy tym korzystania przez pracownika
z urlopu wypoczynkowego, którego termin został uzgodniony z pracodawcą, jest
równoznaczne ze stawieniem się pracownika do pracy w związku z ustaniem nie-
zdolności do pracy z powodu choroby (art. 53 § 3 KP). Warunkiem korzystania z
urlopu wypoczynkowego jest bowiem brak niezdolności do pracy wskutek choroby,
zaś korzystanie z urlopu wypoczynkowego jest w tym wypadku (gdy pracownik
wcześniej chorował przez okres wskazany w art. 53 § 1 pkt 1 KP) równoznaczne ze
stawieniem się pracownika do pracy. Okoliczności, iż powód był zdolny do świadcze-
nia pracy w dniu, w którym rozpoczął urlop, strona pozwana zresztą nie kwestionuje.
Natomiast gdy idzie o to, czy urlop ten został mu udzielony od dnia 26 października
1998 r. (i nie został odwołany do chwili rozwiązania umowy o pracę), to - wbrew po-
glądom strony pozwanej - zasadne jest stanowisko wyrażone w zaskarżonym kasa-
cją wyroku.

Z powyżej wskazanych powodów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312
KPC oraz art. 98 § 1 i 102 KPC, orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================