Wyrok z dnia 9 kwietnia 1998 r.
I PKN 508/97

Roszczenie o zapłatę odprawy emerytalnej jest wymagalne od dnia roz-
wiązania stosunku pracy, także wtedy, gdy orzeczenie przyznające emeryturę
zostało wydane później.


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędzia SN:
Józef Iwulski, Sędzia SA: Alina Krusz-Stankiewicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Henryka N. przeciwko Zakładowi Elektroniki Przemysłowej ,,P." w S. o odprawę
emerytalną, odszkodowanie, nagrodę z zysku, na skutek kasacji powoda od wyroku
Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 9
czerwca 1997 r. [...]


1. z m i e n i ł zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym w ten sposób, że od-
dalił apelację strony pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Przysu-
sze z dnia 6 września 1996 r. [...];
2. o d d a l i ł kasację w pozostałej części;

3. z a s ą d z i ł na rzecz adwokata Andrzeja C. tytułem nie opłaconej pomocy
prawnej z urzędu od strony pozwanej 200 zł i od Skarbu Państwa-Sądu Wojewódz-
kiego w Warszawie 200 zł.

U z a s a d n i e n i e


Powód Henryk N. w sprawie przeciwko Zakładowi Elektroniki Przemysłowej
,,P." w S. o odprawę emerytalną, odszkodowanie i nagrodę z zysku wniósł kasację od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 9 czerwca 1997 r. [...]. Wyrok ten zapadł po rozpoznaniu apelacji obu stron od
wyroku Sądu pierwszej instancji, zasądzającego od pozwanego na rzecz powoda
odprawę emerytalną z odsetkami od dnia rozwiązania stosunku pracy (1 czerwca
1992 r.) oraz oddalającego powództwo w pozostałej części. Zaskarżonym wyrokiem
zmieniono wyrok Sądu pierwszej instancji w zakresie odsetek, zasądzając je od dnia
3 sierpnia 1995 r. (data powzięcia przez pozwanego wiadomości o przyznaniu po-
wodowi wcześniejszej emerytury od dnia 1 czerwca 1992 r. wyrokiem Sądu Apela-
cyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 1995 r. [...]), oddalono apelację pozwanego w
pozostałym zakresie oraz oddalono apelację powoda w całości. W kasacji zarzucono
naruszenie art. 97 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu eme-
rytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) przez oddalenie
powództwa o odszkodowanie, dochodzone tytułem niewypełnienia przez pozwanego
obowiązków związanych ze złożeniem wniosku o emeryturę, skutkiem czego powód
był pozbawiony środków do życia przez okres 16 miesięcy od dnia 1 czerwca 1992 r.
Zarzucono także naruszenie art. 481 KC w związku z art. 15 ust. 1 i 2 zakładowego
systemu wynagradzania przez błędne określenie początkowej daty biegu odsetek
oraz art. 5 KPC przez nieudzielanie powodowi przez Sądy wskazówek co do czyn-
ności procesowych. Pozwany wniósł o oddalenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona tylko w odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 481
KC (w związku z art. 300 KP). Według art. 481 § 1 KC jeżeli dłużnik opóźnia się ze
spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas
opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było nas-
tępstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Trafnie zatem
Sąd pierwszej instancji zasądził odsetki od odprawy emerytalnej od dnia rozwiązania
stosunku pracy, to jest od wymagalności roszczenia, a nie od dnia powzięcia wia-
domości przez pozwanego o prawie powoda do tego świadczenia. Natomiast Sąd
drugiej instancji bezpodstawnie nazwał niespełnienie tego świadczenia pieniężnego
w terminie ,,zwłoką" i dlatego uznał, że pozwanego nie obciąża obowiązek zapłaty
odsetek za okres poprzedzający uzyskanie wiadomości o przyznaniu powodowi
emerytury. Jednakże art. 481 KC jest przepisem szczególnym w stosunku do prze-
pisów regulujących zwłokę dłużnika (art. 476-480 KC), jako że ma zastosowanie tylko
do świadczeń pieniężnych, a zatem określa prawo powoda do odsetek za opóźnioną
wypłatę odprawy emerytalnej. Dlatego w tym zakresie zmieniono zaskarżony wyrok i
oddalono apelację pozwanego od wyroku Sądu pierwszej instancji.

Pozostałe zarzuty kasacyjne nie są uzasadnione. Z przepisu art. 97 ust. 1 pkt
2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin wprost wynika, że
jeżeli wskutek niedopełnienia lub nienależytego dopełnienia przez zakład pracy
obowiązków określonych w art. 96 ust. 1 i 2 pracownik poniósł szkodę, to zakład
pracy jest obowiązany do wynagrodzenia tej szkody według przepisów prawa cywil-
nego. Niezbędną przesłanką tej odpowiedzialności jest zatem szkoda. Sądy obu ins-
tancji trafnie przyjęły, że szkoda, jaką powód poniósł pozostając bez emerytury przez
16 miesięcy po rozwiązaniu stosunku pracy dnia 1 czerwca 1992 r., została w całości
naprawiona. Powołanym już wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28
czerwca 1993 r. przyznano powodowi wcześniejszą emeryturę od 1 czerwca 1992 r.,
zaś wyrokiem tego Sądu z dnia 27 stycznia 1997 r. zasądzono na rzecz powoda od-
setki od tego świadczenia, poczynając także od dnia 1 czerwca 1992 r. Nie został
także naruszony art. 5 KPC. Nic w sprawie nie wskazuje, aby wskazówki Sądu, co do
czynności procesowych powoda mogły doprowadzić do innych ustaleń faktycznych
lub odmiennej interpretacji prawa materialnego, a ponadto powód wykazywał się
aktywnym uczestnictwem w procesie.

Z tych względów na podstawie art. 39312 i art. 39315 KPC orzeczono jak w
sentencji.
========================================