Wyrok z dnia 22 kwietnia 1998 r.
I PKN 47/98

Wychowawcy-terapeuci zatrudnieni w Ośrodku Rehabilitacyjno-Wycho-
wawczym, nie będącym placówką oświatowo-wychowawczą w rozumieniu art.
1 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity
tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), nie są nauczycielami mianowany-
mi, nawet jeżeli w umowach ich czas pracy został określony według reguł
przewidzianych dla nauczycieli.


Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie: SN Barbara Wagner, SA
Alina Krusz-Stankiewicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Małgorzaty R. i Marii Teresy K. przeciwko Polskiemu Stowarzyszeniu na Rzecz
Osób z Upośledzeniem Umysłowym - Ośrodkowi Rehabilitacyjno-Wychowawczemu
w R. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, na skutek kasacji
powódek od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Rzeszowie z dnia 9 października 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Rzeszowie wyrokiem z 4 czerwca 1997 r. uznał
za bezskuteczne wypowiedzenie dotychczasowych warunków umowy o pracę doko-
nane powódkom Marii K. i Małgorzacie R., oddalił powództwo wniesione przez Sła-
womira P. o uznanie wypowiedzenia warunków umowy za bezskuteczne zasądzając
na jego rzecz odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie tych warun-
ków oraz zasądził od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwotę po 150 zł ty-
tułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódki Maria K. i Małgorzata R. były zatrudnione w
pozwanym Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym -
Ośrodku Rehabilitacyjno-Wychowawczym w R. w charakterze wychowawczyń-tera-
peutek, na podstawie umów o pracę zawartych na czas nie określony, a powód Sła-
womir P., w tym samym charakterze, na podstawie umowy zawartej na okres od 2
września 1996 r. do 31 sierpnia 1997 r. Strona pozwana dokonała wypowiedzenia
dotychczasowych warunków umowy o pracę poprzez zmianę wymiaru czasu pracy,
proponując w miejsce obowiązujących dotychczas 30 godzin zatrudnienia tygodnio-
wo, 40 godzinny tydzień pracy. Uznając dokonane wypowiedzenie za bezskuteczne i
zasądzając na rzecz powoda Sławomira P. odszkodowanie Sąd pierwszej instancji
uznał, że powodowie byli zatrudnieni w placówce, która jest wymieniona w Karcie
Nauczyciela (art. 1 ust. 1 pkt 6) i w związku z tym obowiązuje ich 24 godzinny tydzień
pracy. Wprowadzenie przez pozwanego Uchwałą [...] Zarządu Głównego Sto-
warzyszenia nowego regulaminu pracy ustalającego wyższy wymiar czasu pracy
powodów pozostaje więc w sprzeczności z przepisami Karty Nauczyciela i w związku
z tym dokonane wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę są poz-
bawione podstaw prawnych. Należy więc uznać je za bezskuteczne w stosunku do
powódek zatrudnionych na podstawie umów na czas nie określony, a na rzecz po-
woda Sławomira P. zasądzić odszkodowanie w oparciu o art. 50 § 3 KP.

Na skutek apelacji strony pozwanej Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie wyrokiem z 9 października 1997 r. [...] zmienił zaskarżony
wyrok w pkt I, II i V oddalając powództwa Marii K. i Małgorzaty R., nie obciążając ich
kosztami postępowania za obie instancje i zasądził od strony pozwanej na rzecz
powoda Sławomira P. kwotę 100 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania, uznając
tym samym za zasadne zarzuty apelacji wobec rozstrzygnięcia roszczeń
dotyczących Małgorzaty R. i Marii Teresy K. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego trafnie
apelacja zarzucała, iż bezpodstawnie przyjęto, że Ośrodek Rehabilitacyjno-Wycho-
wawczy, w którym były zatrudnione powódki jest placówką oświatowo-wychowawczą,
o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela. Sąd Wojewódzki uznał, że Sto-
warzyszenie nie jest organizacją społeczną ani związkową, a jest to organizacja po-
zarządowa działająca na podstawie prawa o stowarzyszeniach. Stowarzyszenie to
oraz prowadzone przez niego placówki rehabilitacji dzieci upośledzonych nie podle-
gają przepisom ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (jednolity tekst:
Dz.U. 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), co potwierdził Kurator Oświaty w R. na
żądanie Sądu Rejonowego. Brak jest zatem podstaw do uznania, że do osób zatrud-
nionych w Ośrodku w charakterze wychowawców-terapeutów mają zastosowanie
przepisy Karty Nauczyciela. Dokonane przez organ uprawniony - Zarząd Główny
Stowarzyszenia - zmiany regulaminu pracy i wprowadzenie w nim wyższego wymiaru
czasu pracy wychowawców-terapeutów uzasadniały wypowiedzenie tym osobom
dotychczasowych warunków umów o pracę, co oznacza, iż żądanie uznania wypo-
wiedzenia za bezskuteczne jest pozbawione podstaw. Oczywiście należało ustalić
prawidłowo okres wypowiedzenia, który upłynął 30 czerwca 1997 r.

Sąd Wojewódzki podzielił natomiast pogląd Sądu pierwszej instancji w zakre-
sie naruszenia przez stronę pozwaną zasad dotyczących rozwiązywania umów o
pracę zawartych na czas określony i skoro w umowie zawartej ze Sławomirem P. nie
zastrzeżono - w oparciu o art. 33 KP - możliwości wcześniejszego jej wypowiedzenia,
to dokonane wypowiedzenie dotychczasowych warunków umowy, narusza prawo. Z
tych tylko względów (formalnoprawnych) Sad Wojewódzki uznał, że apelację w tym
zakresie należało oddalić, nie dokonując oceny zasadności wypowiedzenia.

Kasację od tego wyroku wniosły powódki zarzucając naruszenie prawa mate-
rialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a w szczególności
art. 30 § 2 KP przez jego zastosowanie, mimo że stosunek pracy powódek jako nau-
czycielek powstał na podstawie mianowania i dlatego przy ocenie roszczenia powó-
dek należy zastosować przepisy Karty Nauczyciela i w związku z tym zarzutem wno-
siły o uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt I, II i V i przekazanie
sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu
kosztów postępowania kasacyjnego, względnie o zmianę wyroku w zaskarżonych
punktach i oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie na rzecz strony powodowej
kosztów postępowania za drugą instancję i postępowania kasacyjnego.

W uzasadnieniu kasacji pełnomocnik powódek zarzucał, że u postaw rozs-
trzygnięcia Sądu Wojewódzkiego legła błędna ocena stanu faktycznego sprawy, któ-
rej skutkiem było niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego, a w szczególności
błędny pogląd, że pozwany Ośrodek nie stanowi placówki oświatowo-wychowawczej,
artystycznej oraz resocjalizacyjnej w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 6 Karty Nauczyciela.
Stanowiska tego Sąd Wojewódzki nie uzasadnił poprzez przytoczenie podstawy
prawnej i pominął fakt, że powódki łączył z pozwanym stosunek pracy na podstawie
mianowania i były wobec nich stosowane w trakcie zatrudnienia przepisy Karty Nau-
czyciela.

Strona pozwana wnosiła o oddalenie kasacji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach ka-
sacji, biorąc pod uwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania.

Kasacja powódek zarzuca naruszenie prawa materialnego - art. 30 § 2 KP, a
w uzasadnieniu wskazuje ponadto na naruszenie art. 1 ust. 1 pkt 6 Karty Nauczy-
ciela, co oznacza, iż Sąd Najwyższy ocenia zasadność kasacji jedynie w płaszczyź-
nie naruszenia tych przepisów. Kasacja nie wskazuje natomiast naruszenia konkret-
nych przepisów dotyczących postępowania, mimo że w uzasadnieniu zarzuca błędną
ocenę stanu faktycznego dokonaną przez Sąd Wojewódzki i brak należytego
uzasadnienia zajętego przez ten Sąd stanowiska.

Zdaniem Sądu Najwyższego kasacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż
wskazane w niej przepisy prawa materialnego nie zostały naruszone.

Nietrafny jest zarzut kasacji, iż Sąd Wojewódzki nieprawidłowo przyjął, że
Ośrodek Rehabilitacyjno-Wychowawczy nie jest placówką, o jakiej mowa w art. 1 ust.
1 pkt 6 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst- Dz. U. z
1997 r. Nr 56, poz. 357). W myśl tego przepisu Karcie Nauczyciela podlegają i są
zatrudnieni według obowiązujących w niej zasad, nauczyciele, wychowawcy i inni
pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w placówkach kształcenia artystycznego dzieci
i młodzieży, placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych prowa-
dzonych przez spółdzielnie, instytucje i organizacje społeczne, które działalność
oświatowo-wychowawczą i kształcenie artystyczne prowadzą na podstawie statutu.
Ośrodek Rehabilitacyjno-Wychowawczy działa na podstawie statutu w ramach Pols-
kiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym i jest niepub-
liczną, specjalistyczną placówką (§ 1 ust. 1 Statutu). Nie jest więc prowadzony przez
spółdzielnię lub organizację, o jakiej mowa w powołanym art. 1 ust. 1 pkt 6 Karty
Nauczyciela, a ponadto nie jest placówką opiekuńczo-wychowawczą lecz rehabili-
tacyjno-wychowawczą. W zadaniach przyjętych do realizacji przez Ośrodek, a okreś-
lonych w jego statucie przeważają zadania dotyczące rozwoju psychoruchowego
oraz rehabilitacja zdrowotna, co jest uzasadnione i zrozumiałe ze względu na cha-
rakter schorzeń występujących u dzieci pozostających w kręgu zainteresowania
Ośrodka. Ośrodek ten nie jest również placówką objętą systemem oświaty, co
prawidłowo ustalił Sąd Wojewódzki, a jedynie spełnia wymogi w zakresie działalności
edukacyjnej określone w tej ustawie.

Bezpodstawne jest więc twierdzenie, że powódki były zatrudnione w oparciu o
mianowanie, gdyż nie wynika to z zawartych z nimi umów o pracę i jak wskazano
wyżej pracodawca nie miał wobec nich takiego obowiązku, skoro nie były wycho-
wawczyniami w rozumieniu Karty Nauczyciela. Stosowanie wobec powódek do czasu
dokonania wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę -
zmniejszonego wymiaru czasu pracy - mogło nastąpić na mocy decyzji pracodawcy,
co nie oznacza, iż pierwotnie ustalony wymiar czasu pracy nie mógł ulec zmianie
poprzez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego. Brak podstaw do zastosowania
wobec powódek przepisów Karty Nauczyciela powoduje konsekwentnie uznanie, iż
zaistniały przyczyny uzasadniające zmianę dotychczasowych warunków umowy o
pracę. Podnieść ponadto należy, że zawarty w kasacji zarzut naruszenia art. 30 § 2
KP wynika niewątpliwie z błędu zawartego w uzasadnieniu wyroku Sądu Wojewódz-
kiego, gdyż Sąd ten przywołał art. 30 § 2 KP w kontekście ustalenia prawidłowego
okresu wypowiedzenia umowy, a więc, niewątpliwie chodziło o art. 30 § 21 KP.

Z tych względów i na mocy art. 39312 KPC Sąd Najwyższy oddalił kasację.
========================================