Wyrok z dnia 31 maja 2001 r.
I PKN 434/00

Przedsiębiorca stosuje wzór zdobniczy, jeżeli produkowaną w ramach
przedsiębiorstwa wodę mineralną sprzedaje w butlach objętych prawami
ochronnymi do tego wzoru.


Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2001 r. sprawy z powództwa
,,E.S." - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. przeciwko Henrykowi G. o za-
przestanie naruszenia praw ochronnych z wzoru zdobniczego, na skutek kasacji po-
zwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 lutego 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Powód ,,E.S." Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. domagał się na-
kazania pozwanemu Henrykowi G., aby zaprzestał rozlewania, dystrybucji i sprzeda-
ży wody w butlach plastikowych objętych prawem ochronnym na podstawie świa-
dectw ochronnych [...] i likwidacji wszystkich butli objętych prawami ochronnymi oraz
zakazania pozwanemu wprowadzenia butli objętych świadectwami ochronnymi do
obrotu w jakiejkolwiek formie.

Pozwany w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach procesowych wniósł o
oddalenie powództwa, zarzucając, iż nie jest producentem butli i nabywa je od firmy
R.C., która jest właścicielem patentu na ich produkcję. Zarzucił również, że także
powód nie jest producentem butli i nabywa je od firmy R.C.

Wyrokiem z 18 grudnia 1998 r. Sąd Wojewódzki w Katowicach oddalił po-
wództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu w kwocie 500 zł.
Podstawę tego wyroku stanowiły następujące ustalenia. Powód działający wówczas
pod firmą ,,A.N." Spółka z o.o. Korporacja Kanadyjsko-Polska, złożył w dniu 10 sierp-
nia 1993 r. do Urzędu Patentowego RP wniosek o rejestrację wzoru zdobniczego w
postaci butli plastikowych z uchwytem i uzyskał w dniu 1 czerwca 1995 r. rejestrację
świadectwa ochronnego [...].

Objęte świadectwem butle używane przez pozwanego sprzedawane były już
w kwietniu 1993 r. na rynek polski przez firmę ,,R.C. Inc", która jest ich producentem i
butle te objęte są w Stanach Zjednoczonych ochroną już od 1991 r. Pozwany do-
tychczas nabywa je od kanadyjskiego producenta i używa do rozprowadzania produ-
kowanej przez swoją firmę wody mineralnej. Pomijając w tej sytuacji rejestrację świa-
dectw ochronnych na rzecz powoda, uznał Sąd Wojewódzki, że zgodnie z § 1 i 6
rozporządzenia Rady Ministrów z 29 stycznia1963 r. w sprawie ochrony wzorów
zdobniczych (Dz.U. Nr 8, poz. 43), powód nie jest twórcą, ani nawet producentem
przedmiotowych butli, a zatem nie posiadał uprawnień do nabycia wyłącznych praw
wzoru zdobniczego. Ponadto Sąd ten uznał, iż ochronie podlega własność wzoru
zdobniczego i wyłączne prawo jego stosowania, zaś stosującym jest producent, a nie
użytkownik, zatem pozwany nie będąc ,,stosującym" nie dopuszcza się naruszenia
praw ze świadectwa ochronnego. Pozwany nie korzysta z wzoru w sposób zarobko-
wy lub zawodowy, gdyż dla pozwanego butle są jedynie opakowaniem dla jego pro-
duktu. Ponadto pozwany już przed dniem 10 sierpnia 1993 r. używał spornych butli
do rozprowadzania wody mineralnej, a więc nie ma podstawy do przyjęcia, że naru-
szył on prawa powoda w sposób, który uzasadnia zastosowanie art. 57 ust. 1 ustawy
o wynalazczości.

Na skutek apelacji powoda od powyższego wyroku Sądu Wojewódzkiego w
Katowicach, Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z dnia 4 lutego 2000 r. zmienił
zaskarżony wyrok w ten sposób, że nakazał pozwanemu zaniechanie rozlewania,
dystrybucji i sprzedaży wody w butlach plastikowych objętych prawem ochronnym na
podstawie świadectw ochronnych [...] i wprowadzania tych butli do obrotu w jakiej-
kolwiek formie oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.150 zł (trzy
tysiące sto pięćdziesiąt zł) tytułem kosztów procesu; natomiast oddalił apelację w
pozostałej części i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.650 zł (dwa ty-
siące sześćset pięćdziesiąt zł) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Stosownie do uzasadnienia tego wyroku ma on następujące podstawy. Poza
sporem jest to, iż pozwany nie wytwarza butli objętych prawem ochronnym służącym
powodowi, co w myśl ustawy o wynalazczości oznacza, że apelacja powoda w za-
kresie oddalenia powództwa o nakazanie likwidacji butli nie mogła odnieść skutku
(art. 385 KPC). Trafnie natomiast zarzucił apelujący, iż sąd orzekający o wynikają-
cym z art. 57 ustawy o wynalazczości roszczeniu o zaniechanie naruszenia praw
ochronnych z zarejestrowanego wzoru zdobniczego nie jest uprawniony do oceny,
czy Urząd Patentowy wydał świadectwo ochronne zgodnie z przepisami rozporzą-
dzenia Rady Ministrów z 29 stycznia 1963 r. w sprawie ochrony wzorów zdobni-
czych, a w szczególności, czy Urząd Patentowy nie naruszył § 6 tego rozporządze-
nia, a więc czy przedstawiony do rejestracji wzór zdobniczy miał cechę nowości w
rozumieniu § 6 ust. 2 rozporządzenia. Wydanie świadectwa ochronnego na wzór
zdobniczy, zgodnie z §§ 2 i 3 tego rozporządzenia, powoduje nabycie skutecznego
erga omnes prawa do wyłącznego korzystania z wzoru w sposób zawodowy lub za-
robkowy. Jedyną drogą podważenia prawa ze świadectwa ochronnego, jaka służyła
pozwanemu, była droga żądania, aby Urząd Patentowy w trybie art. 68 ustawy o wy-
nalazczości unieważnił prawo ochronne na wzór zdobniczy. Pozwany z tego upraw-
nienia nie skorzystał, a zatem prawo powoda do wyłącznego korzystania z wzoru w
sposób zarobkowy lub zawodowy nie może być w postępowaniu sądowym zakwe-
stionowane. Nietrafne jest także stanowisko Sądu Okręgowego, iż ,,stosującym" w
rozumieniu § 2 powołanego rozporządzenia jest wyłącznie producent, a nie użytkow-
nik, jak również, że pozwany nie korzysta z butli w sposób zarobkowy lub zawodowy,
gdyż nie prowadzi działalności polegającej na handlu butlami, a butle stanowią jedy-
nie ,,opakowanie" dla jego produktu, czyli wody mineralnej.
W ocenie Sądu Apelacyjnego działalność obydwu stron polegająca na wpro-
wadzeniu do obrotu butli objętych świadectwami ochronnymi ma charakter zawodo-
wy i zarobkowy bez względu na to, czy przedmiotem sprzedaży są same butle, czy
też stanowią one ,,opakowanie" wody mineralnej. Dla ustalenia, czy wprowadzenie do
obrotu przez pozwanego wody mineralnej w butlach objętych prawem ochronnym
służącym powodowi ma charakter zawodowy lub zarobkowy jest także bez znacze-
nia, czy butle są opakowaniami jednorazowymi, których cena zawarta jest w cenie
towaru, czy też są to opakowania zwrotne jak to wynika z reklamy pozwanego. We-
dług wyroku Sądu Apelacyjnego, pozwany nie wykazał uprawnienia ,,używacza po-
przedniego" wynikającego z art. 43 ust. 1 ustawy o wynalazczości. Wbrew bowiem
ocenie Sądu pierwszej instancji pozwany w postępowaniu przed tym Sądem nie
przedłożył żadnego dowodu, iż w chwili stanowiącej o pierwszeństwie do uzyskania
wzoru zdobniczego, tj. w dniu 10 sierpnia 1993 r., korzystał z wzoru na obszarze
Państwa. Twierdzenie Przedsiębiorstwa Rzeczników Patentowych ,,P." zawarte w
piśmie z 29 kwietnia 1997 r., iż firma R.C. Inc sprzedawała butle następnie objęte
świadectwem ochronnym już w kwietniu 1993 r., mogłoby stanowić co najwyżej pod-
stawę dochodzenia unieważnienia prawa ochronnego na podstawie art. 68 ustawy o
wynalazczości, lecz nie stanowi dowodu spełnienia przesłanek określonych w art. 43
ust. 1 tej ustawy. Dowodu na tę okoliczność pozwany nie przedłożył także w postę-
powaniu apelacyjnym, gdyż pismo firmy ,,L." wskazuje jedynie, że pozwany nabywał
sporne butle ,,począwszy" od 1993 r. Brak jest natomiast dowodu, iż pozwany przed
datą, decydującą o pierwszeństwie w rozumieniu art. 23 i art. 43 ust. 1 ustawy o wy-
nalazczości, korzystał z butli w sposób zarobkowy lub zawodowy, a więc używał ich
jako ,,opakowania" wody mineralnej i wprowadził je do obrotu. W konsekwencji po-
wyższych ustaleń Sąd Apelacyjny uznał, iż powód wykazał, że pozwany naruszył
jego wynikające z § 43 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1963
r. prawo wyłącznego korzystania z wzoru zdobniczego, a zatem oparte na treści art.
57 ust. 1 ustawy o wynalazczości roszczenie o zaniechanie naruszenia okazało się
uzasadnione.

Kasację od powyższego wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4
lutego 2000 r. wniósł pozwany, opierając ją na obu podstawach, o których mowa w
art. 3931 pkt 1 i 2 KPC. W zakresie naruszenia prawa materialnego kasacja zarzuciła
błędną wykładnię przepisu § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 29 stycznia 1963 r.
w sprawie ochrony wzorów zdobniczych, wynikającą z przyjęcia, że ,,stosujący wzór"
jest zarówno producent jak i pozwany, który korzystał z zakupionych butli jedynie
jako opakowania do swego towaru, podczas gdy - zdaniem pozwanego - wprowa-
dzając do obrotu butle nie korzystał z nich w sposób zarobkowy lub zawodowy, gdyż
nie prowadził działalności polegającej na handlu butlami. Pierwszej podstawy kasacji
dotyczy też zarzut naruszenia art. 43 ustawy o wynalazczości na skutek przyjęcia, że
fakt zakupu już w 1993 r. przez pozwanego spornych butli nie wyczerpuje przesłanek
z tego przepisu, albowiem pozwany nie wykazał korzystania z butli przed 10 sierpnia
1993 r. w sposób zarobkowy, podczas gdy przepis ten nie stawia tego wymogu, a
nadto przenosi prawo do ochrony z tego przepisu również na osobę przygotowującą
urządzenia potrzebne do korzystania z wynalazku (wzoru zdobniczego). W zakresie
drugiej podstawy kasacja zarzuciła naruszenie art. 11, 177, 234 i 365 KPC, które
miało istotny wpływ na treść wyniku postępowania, wynikające z przyjęcia, iż Sąd nie
jest uprawniony do badania czy prawo ochronne według świadectwa Urzędu Paten-
towego spełnia wymogi przewidziane przepisami prawa uzasadniające udzielenia im
ochrony, podczas gdy powołane przepisy nie przewidują związania Sądu treścią de-
cyzji administracyjnej, jaką jest orzeczenie Urzędu Patentowego.

Stawiając powyższe zarzuty kasacja zawierała wniosek o zmianę zaskarżone-
go wyroku przez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępo-
wania kasacyjnego oraz kosztów postępowania w pierwszej i drugiej instancji, lub o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi drugiej instancji przy uwzględnieniu kosztów postępowania kasacyjnego jako
części kosztów procesu.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Każda z podstaw kasacji, a w ich ramach każdy z przedstawionych zarzutów
są bezzasadne. Pierwsza z podniesionych kwestii dotyczyła określenia zakresu § 2
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1963 r. w sprawie ochrony wzo-
rów zdobniczych. Przedstawioną w tym zakresie ocenę zaskarżonego wyroku kasa-
cja kwestionuje w aspekcie znaczenia wyłącznego prawa ,,stosowania" wzoru zdob-
niczego. Zdaniem kasacji - jak to wyrażono w jej uzasadnieniu - należy to pojęcie
oceniać w kontekście ekonomicznym; skoro pozwany w ramach swego przedsiębior-
stwa sprzedawał swój produkt - wodę mineralną, to nie czerpał korzyści finansowych
wynikających z gospodarczej eksploatacji efektów stosowania wzoru. Powyższa ar-
gumentacja nie jest przekonywająca chociażby dlatego, że pomija wskazaną w za-
skarżonym wyroku szerszą podstawę praw wyłącznych powoda do przedmiotowego
wzoru zdobniczego. Mianowicie w sprawie chodziło o wzór zdobniczy wpisany do
rejestru wzorów, co stosownie do § 3 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Mini-
strów powoduje nabycie prawa wyłącznego korzystania z wzoru w sposób zarobko-
wy lub zawodowy. Korzystaniem z wzoru w sposób zarobkowy w rozumieniu powo-
łanego przepisu jest - jak to prawidłowo wyjaśniono w zaskarżonym wyroku - także
używanie wytworu wedle wzoru (w tym wypadku określonych butli plastikowych) jako
opakowań do sprzedawanego w przedsiębiorstwie pozwanego towaru (wody mine-
ralnej). Oczywiście chybione jest twierdzenie kasacji sugerujące jakąś odrębność,
zwłaszcza ekonomiczną, wykorzystywanych w działalności gospodarczej pozwanego
butli z tego powodu, że pozwany ich bezpośrednio nie produkuje, a ,,tylko" w tych
butlach sprzedaje przez siebie produkowany towar - wodę mineralną. Wystarczy w
związku z tym zauważyć, że przedsiębiorstwo pozwanego uzyskuje ,,efekty ekono-
miczne" ze względu na sprzedaż wody mineralnej, w określonych butlach, które sta-
nowią przedmiot prawa wyłącznego korzystania jako zarejestrowany na rzecz powo-
da wzór zdobniczy. Należy także zauważyć, że kasacja wyrażała swe stanowisko co
do znaczenia pojęcia korzystania ze wzoru zdobniczego niezwykle relatywnie. W
odniesieniu do prawa wyłącznego korzystania z wzoru w sposób zarobkowy, jak to
wyżej przedstawiono, kasacja powoływała twierdzenia, że pozwany, nie będąc pro-
ducentem wyrobów wedle wzoru zdobniczego, nie narusza zakresu korzystania wy-
nikającego z rejestracji wzoru zdobniczego. Natomiast w odniesieniu do pojęcia ko-
rzystania, ale ujętego w ramach instytucji tzw. używacza uprzedniego (art. 43 ust. 1
ustawy z dnia 19 października 1972 r. o wynalazczości w związku z § 11 ust. 1 po-
wołanego rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wzorów zdobniczych) kasacja
prezentuje pogląd, że takim ,,korzystaniem" byłby jakikolwiek, również niezarobkowy,
zakup butli. Pogląd powyższy nie ma oparcia w powołanym w kasacji przepisie, cho-
ciażby z tego względu, że pojęcie ,,korzystania ze wzoru zdobniczego" w rozumieniu
art. 43 ustawy o wynalazczości ma podobną treść do takiego zwrotu w omówionych
poprzednio przepisach rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ochrony wzorów
zdobniczych.
W każdym razie rację ma Sąd Apelacyjny w zaskarżonym wyroku stwierdza-
jąc, że chodzi tu o ,,korzystanie" w przedsiębiorstwie, co w odniesieniu do działalno-
ści przedsiębiorstwa pozwanego w chwili stanowiącej o pierwszeństwie do uzyskania
świadectwa ochronnego (to jest przed 10 sierpnia 1993 r.) nie miało miejsca.
Wprawdzie w uzasadnieniu kasacji znalazło się takie twierdzenie, że pozwany już
przed 10 sierpnia 1993 r. używał spornych butli do rozprowadzania wody mineralnej,
jednakże takie twierdzenie pozostaje w sprzeczności z podstawą faktyczną wyroku,
której kasacja nie zakwestionowała. Jeżeli natomiast chodzi o podstawę procesową
kasacji (art. 3931 pkt 2 KPC), to wszystkie podniesione w jej ramach zarzuty polegały
na zakwestionowaniu oceny zaskarżonego wyroku, iż rozpoznający sprawę Sąd
związany był stanem prawnym wynikającym z dokonanej rejestracji wzoru zdobni-
czego. Każdy z tych zarzutów jest bezzasadny, natomiast kwestionowana ocena wy-
roku stanowi konsekwencję stanu prawnego wynikającego z normatywnego określe-
nia procedury rejestracji wzorów zdobniczych i skutków prawnych rejestracji. W
szczególności § 3 ust. 2 powoływanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29
stycznia 1963 r. stanowi expressis verbis, że ,,przez dokonanie rejestracji wzoru
zdobniczego nabywa się prawo wyłącznego korzystania z wzoru w sposób zarobko-
wy lub zawodowy".
Z powyższych przyczyn, stwierdzając, że kasacja nie miała usprawiedliwio-
nych podstaw Sąd Najwyższy orzekł zgodnie z art. 39312 KPC.
========================================