Wyrok z dnia 30 maja 2001 r.
I PKN 427/00

Na podstawie art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. Przepi-
sy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133,
poz. 872 ze zm.) pracownikowi przysługuje świadczenie pieniężne przewidziane
w art. 131 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) bez względu na określone tym przepisem
przesłanki nabycia prawa i ograniczenie wysokości świadczenia.


Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie: SN Józef Iwulski, SA
Kazimierz Josiak (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2001 r. sprawy z powództwa
Barbary S. przeciwko Kuratorium Oświaty w R. o świadczenie pieniężne i ekwiwalent
za urlop, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 23 lutego 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Powódka Barbara S. domagała się w pozwie przywrócenia jej do pracy w P.
Kuratorium Oświaty na stanowisko starszego wizytatora szkolnego. Na wypadek nie-
uwzględnienia jej żądania przez Sąd wnosiła o zasądzenie odszkodowania za nie-
zgodne z prawem rozwiązanie stosunku pracy, zasądzenie ekwiwalentu pieniężnego
za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i świadczenia pieniężnego przewidzianego
w art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872) w wysokości
sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
W uzasadnieniu swoich żądań powódka podała, że pracodawca w związku z
reformą samorządu terytorialnego i likwidacją województwa t. bezzasadnie odmówił
jej dalszego zatrudnienia w delegaturze Kuratorium w T. i ,,zmusił ją do przejścia" na
wcześniejszą emeryturę nauczycielską.
Strona pozwana określona w pozwie jako Skarb Państwa P. Kurator Oświaty
w R., wniosła o oddalenie powództwa w całości. Przyznając, że powódka nie otrzy-
mała propozycji nowych warunków zatrudnienia do 31 maja 1999 r., strona pozwana
zarzuciła, że na wniosek powódki stosunek pracy został z nią rozwiązany za poro-
zumieniem stron i że wykorzystała ona proporcjonalną część urlopu wypoczynkowe-
go.
Powódka w toku procesu ograniczyła swoje żądania do zapłaty świadczenia
pieniężnego z art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. oraz ekwi-
walentu pieniężnego za niewykorzystany w pełnym wymiarze urlop wypoczynkowy w
roku 1999.
Sąd Rejonowy Sąd Pracy w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 28 września 1999 r.
uwzględnił powództwo o zapłatę świadczenia pieniężnego w kwocie 11.443,45 zł, a
dalej idące powództwo oddalił. Sąd ustalił, że powódka będąca nauczycielką 1 listo-
pada 1978 r. przeszła do pracy w Kuratorium Oświaty i Wychowania w T. Zatrudnio-
na została na podstawie mianowania na stanowisku wizytatora szkolnego. Później
awansowała na stanowisko starszego wizytatora. W roku 1999 w związku z likwida-
cją województwa t., Kuratorium Oświaty w T. stało się delegaturą P. Kuratorium
Oświaty w R. Nowy pracodawca nie złożył powódce propozycji dalszego zatrudnienia
do dnia 31 maja 1999 r. Powódka nie chciała się z tym pogodzić i w piśmie do pra-
codawcy z 25 czerwca 1999 r. wnosiła o dopuszczenie jej do pracy po 1 lipca 1999 r.
W razie odmowy prosiła o przygotowanie dokumentów umożliwiających jej przejście
na wcześniejszą emeryturę nauczycielską. Strona pozwana najpierw zawiadomiła
powódkę o wygaśnięciu stosunku pracy z mocy art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r., a później w odpowiedzi na pismo powódki z 25 czerwca 1999 r.,
poinformowała, że ,,wyraża zgodę na rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem
stron z dniem 30 czerwca 1999 r." Pismo strony pozwanej dotarło do powódki 2 lipca
1999 r. W tym stanie rzeczy powódka złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
wniosek o wcześniejszą emeryturę nauczycielską na podstawie art. 88 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz.
357 ze zm.), którą otrzymała od 1 lipca 1999 r. Urlop wypoczynkowy za rok 1999 w
wymiarze proporcjonalnym do okresu zatrudnienia powódka wykorzystała w naturze
z wyjątkiem jednego dnia, za który pracodawca wypłacił jej ekwiwalent pieniężny.
Powódka otrzymała również odprawę emerytalną zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz.
214 ze zm.) w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia za pracę obliczonego
jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy. W świetle powyższych ustaleń
faktycznych Sąd Rejonowy uznał za zasadne roszczenie powódki o wypłatę świad-
czenia pieniężnego przewidzianego w art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 13 paździer-
nika 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.
Sąd przyjął bowiem, że wbrew twierdzeniom strony pozwanej stosunek pracy między
stronami wygasł z mocy prawa zgodnie z art. 58 ust. 1 ustawy z tej przyczyny, że
powódce po dniu 31 maja 1999 r. nie zostały zaproponowane nowe warunki pracy i
płacy. Zdaniem Sądu pismo powódki z 25 czerwca 1999 r. do pracodawcy nie mogło
być potraktowane jako oferta rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron,
skoro powódka bardzo wyraźnie stwierdziła w nim, że uważa się za nadal zatrudnio-
ną po 1 lipca 1999 r. Prośba powódki o przygotowanie dokumentów do wniosku o
przyznanie emerytury nauczycielskiej nie powinna być utożsamiana z jej inicjatywą
rozwiązania stosunku pracy. Poza tym nawet, gdyby przyjąć pogląd przeciwny fakt
doręczenia powódce pisma pracodawcy o wyrażeniu zgody ,,na rozwiązanie stosun-
ku pracy za porozumieniem stron" 2 lipca 1999 r. nie zmienił tego, że stosunek pracy
wygasł wcześniej z mocy prawa. W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji uznał,
że powódka nabyła prawo do świadczenia pieniężnego określonego w art. 58 ust. 5
pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące
administrację publiczną. Zdaniem Sądu, świadczenie to stanowi dla pracowników
mianowanych szczególną rekompensatę z tytułu wygaśnięcia ich stosunku pracy.
Ustawodawca, w zgodzie z często stosowaną praktyką, posłużył się dla ustalenia
wymiaru świadczenia i sposobu jego obliczenia odesłaniem do treści innego przepi-
su; w tym wypadku art. 131 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzę-
dów państwowych. Wykładnia językowa, gramatyczna i logiczna art. 58 ust. 5 pkt. 1
ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające wskazują, że wolą usta-
wodawcy nie było ograniczenie uprawnień do świadczenia w sposób wynikający z
treści art. 131 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych, w szczególności utrata świadczenia przez urzędnika nabywającego równocze-
śnie prawo do emerytury. Gdyby taki miał zamiar ustawodawca użyłby zwrotu, że
świadczenie przysługujące ,,na warunkach i zasadach przewidzianych w art. 131
ustawy o pracownikach urzędów państwowych" lub innego z nim tożsamego. Z tych
motywów po ustaleniu na podstawie zaświadczenia pracodawcy wysokości świad-
czenia należnego powódce na kwotę 11.443,45 zł w tej części Sąd uwzględnił po-
wództwo, oddalając dalej idące żądanie i powództwo o zapłatę ekwiwalentu pienięż-
nego za urlop wypoczynkowy. Sąd Rejonowy wskazał, że powódce zgodnie z art.
1551 KP w roku, w którym ustał stosunek pracy, przysługiwał urlop w wymiarze pro-
porcjonalnym do okresu zatrudnienia. Należny urlop powódka wykorzystała częścio-
wo w naturze, a za jeden dzień otrzymała ekwiwalent pieniężny. Dlatego jej żądanie
o zapłatę ekwiwalentu w większym rozmiarze nie było uzasadnione.
Wyrok Sądu pierwszej instancji w części uwzględniającej powództwo zaskar-
żyła strona pozwana. W apelacji zarzuciła naruszenie prawa materialnego przez nie-
właściwą wykładnię art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy
wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną w związku z art. 131
ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, polegają-
cą na uznaniu, że powódce służy prawo do świadczenia pieniężnego mimo, że sto-
sunek pracy między stronami ustał za porozumieniem stron w związku z przejściem
na wcześniejszą emeryturę nauczycielską. Wskazując na powyższy zarzut strona
pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia przez oddalenie powództwa w
całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o
uchylenie wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy do ponownego rozpozna-
nia.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyro-
kiem z dnia 23 lutego 2001 r. oddalił apelację jako nieuzasadnioną. Podzielając
ustalenia Sądu pierwszej instancji i dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w
sprawie materiału Sąd Okręgowy również przyjął, że stosunek pracy między stronami
wygasł z mocy prawa na podstawie art. 58 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r.
Dodatkowo zwrócił uwagę, że z mocy art. 61 KC oświadczenie woli pracodawcy o
wyrażeniu zgody na rozwiązanie stosunku pracy z powódką za porozumieniem stron
wywołałoby skutek w chwili, gdy powódka zapoznała się z jego treścią. Ponieważ
pismo Kuratora dotarło do powódki 2 lipca 1999 r., czyli po wygaśnięciu stosunku z
mocy prawa, trafnie Sąd Rejonowy przyjął, że stosunek pracy ustał w sposób okre-
ślony w art. 58 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. Oceny tej nie podważa fakt
przyznania powódce wcześniejszej emerytury na podstawie art. 88 Karty Nauczy-
ciela. Sprawdzenie przesłanek do nabycia prawa zależało od oceny organu rentowe-
go. Jego stanowisko nie wiąże Sądu w sprawie o ustalenie sposobu ustania stosun-
ku pracy i o roszczenia pracownicze. Następnie Sąd Okręgowy zaakceptował pogląd
Sądu pierwszej instancji o nabyciu przez powódkę prawa do świadczenia pieniężne-
go w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia za pracę, niezależnie od od-
prawy emerytalnej. Powołał się na uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyż-
szego z dnia 24 maja 1991 r., I PZP 1/91 (OSNCP 1992 z.1, poz. 2), zgodnie z którą
urzędnik mianowany zwolniony z pracy, uprawniony do otrzymania wynagrodzenia
określonego w art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o urzędnikach
państwowych nabywał również prawo do odprawy pieniężnej z art. 8 w zw. z art. 17
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracow-
nikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie nie-
których ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19 ze zm.). Zdaniem Sądu Okręgowego
ustawodawca chciał tym razem przyznać szczególną rekompensatę urzędnikom
mianowanym tracącym miejsce pracy w wyniku zmiany podziału zadań między ad-
ministracją rządową i samorządową, zmniejszenia liczby województw i konieczności
ograniczenia zatrudnienia. Dlatego Sąd Okręgowy zgodził się z przeprowadzoną
przez Sąd Rejonowy wykładnią art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r.
Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, że odesłanie
do świadczenia pieniężnego przewidzianego w art. 131 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych ma charakter ogólny, ramowy i doty-
czy tylko rodzaju świadczenia, jego wysokości, a nie konkretnych warunków przy-
znania. Z tych motywów Sąd Okręgowy orzekł o oddaleniu apelacji.
Od wyroku Sądu drugiej instancji wniesiona została kasacja w interesie strony
pozwanej. Kasacja opiera się wyłącznie na podstawie art. 3931 pkt 1 KPC. Strona
pozwana zarzuciła w niej naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art.
58 ust. 1 i ust. 5 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzają-
ce ustawy reformujące administrację publiczną w związku z art. 131 ustawy z dnia 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, polegającą na uznaniu, że
stosunek pracy między stronami wygasł z mocy art. 58 ust. 1 ustawy, a nie uległ roz-
wiązaniu za porozumieniem stron i że powódce przysługuje prawo do świadczenia
pieniężnego mimo równoczesnego nabycia prawa do emerytury. Na tej podstawie w
kasacji wnosi się o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i poprzedzającego go wyroku
Sądu Rejonowego w Tarnobrzegu oraz o przekazanie sprawy Sądowi pierwszej in-
stancji, z pozostawieniem mu rozstrzygnięcia o kosztach procesu za wszystkie in-
stancje.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie jest uzasadniona. Strona pozwana nie podniosła w niej zarzutu
naruszenia przepisów postępowania. Sąd Najwyższy jest przeto związany ustale-
niami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia. Z ustaleń Sądu
Okręgowego wynika, że stosunek pracy z powódką wygasł z mocy prawa na pod-
stawie art. 58 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną, ponieważ do 31 maja 1999 r. nie otrzy-
mała ona propozycji zatrudnienia na nowych warunkach pracy lub płacy w P. Kurato-
rium Oświaty. Sąd drugiej instancji ustalił dalej, że pismo powódki do pracodawcy z
25 czerwca 1999 r., w którym domagała się ona przede wszystkim dopuszczenia do
pracy po dniu 1 lipca 1999 r., nie mogło być potraktowane przez pracodawcę jako
oferta rozwiązania stosunku pracy z dniem 30 czerwca 1999 r. za porozumieniem
stron. Takiego zamiaru powódki nie można domniemywać na tej podstawie, że roz-
wiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela jest konieczną przesłanką nabycia
prawa do wcześniejszej emerytury zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia
1982 r. Karta Nauczyciela. Przyznanie powódce prawa do wcześniejszej emerytury -
jak słusznie zauważył Sąd Okręgowy - było następstwem decyzji organu rentowego,
samodzielnie oceniającego przesłanki nabycia do niej prawa przez ubezpieczoną.
Stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oparte na treści świadectwa
pracy sporządzonego przez stronę pozwaną nie mogło być wiążące dla Sądu w
sprawie o roszczenia pracownicze. Sąd powinien dokonać własnych ustaleń faktycz-
nych i na ich podstawie wyjaśnić, czy i kiedy stosunek pracy między stronami ustał.
Prawidłowo Sądy obu instancji przyjęły, że brak propozycji zatrudnienia powódki na
innych warunkach pracy lub płacy w Kuratorium przed dniem 31 maja 1999 r., zgod-
nie z art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną, pociągnął za sobą skutek w postaci wy-
gaśnięcia stosunku pracy z dniem 30 czerwca 1999 r. Strony mogły temu zapobiec
tylko przez wcześniejsze rozwiązanie stosunku pracy przez wypowiedzenie lub jego
rozwiązanie za ich porozumieniem. W tej ostatniej formie oświadczenia woli powinny
być złożone i przyjęte do dnia 30 czerwca 1999 r. Z tych względów, podniesiony - w
istocie w uzasadnieniu kasacji - zarzut naruszenia art. 58 ust. 1 ustawy z dnia 13
października 1998 r. Sąd Najwyższy uznał za nietrafny.
Strona pozwana kwestionowała rozstrzygnięcie Sądu drugiej instancji także z
innych przyczyn. Zarzuciła bowiem, że nawet przy ustaleniu wygaśnięcia stosunku
pracy powódki z mocy art. 58 ust. 1 ustawy nie nabyła ona prawa do świadczenia
pieniężnego ze środków budżetu państwa, ponieważ niezwłocznie przeszła na eme-
ryturę nauczycielską. W tej sytuacji zgodnie z art. 131 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych prawo do świadczenia w ogóle nie
powstaje, a do tego przepisu w całości nawiązuje art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13
października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację
publiczną przez użycie zwrotu ,,przysługuje świadczenie pieniężne przewidziane w
art. 131 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych".
Zdaniem strony pozwanej przeprowadzona przez Sąd Okręgowy rozszerzająca, ce-
lowościowa wykładnia art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy nie została przekonująco uzasad-
niona, a poza tym pozostaje ona w sprzeczności z brzmieniem przepisu.
Sąd Najwyższy również ten zarzut kasacji ocenił jako nieusprawiedliwiony.
Reforma administracji publicznej wprowadzona 1 stycznia 1999 r. polegała na zmia-
nie podziału terytorialnego kraju z dwustopniowego na trzystopniowy, likwidacji czę-
ści dotychczasowych województw, utworzeniu nowych jednostek samorządowych,
przekazaniu zadań i kompetencji między administracją rządową i samorządową.
Wiązała się z tym konieczność tworzenia nowych urzędów, likwidacji części dotych-
czas istniejących (np. urzędów rejonowych) i przekształcenia innych jednostek admi-
nistracyjnych. Zmiany te nie mogły pozostać bez wpływu na stan zatrudnienia urzęd-
ników państwowych i samorządowych. Dlatego w rozdziale 3 ustawy z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację pu-
bliczną zatytułowanym ,,Sprawy pracownicze" przyjęte zostały szczególne zasady
postępowania z pracownikami dotychczasowych urzędów wojewódzkich (art. 52),
pracownikami urzędów rejonowych i zamiejscowych jednostek tych urzędów mają-
cych siedzibę na obszarze powiatu (art. 53), pracownikami urzędów terenowych or-
ganów rządowej administracji specjalnej i innych jednostek organizacyjnych admini-
stracji rządowej (art. 54 ustawy) oraz niektórymi pracownikami samorządowymi (art.
56 ustawy).
Pracodawcy zatrudniający pracowników wymienionych w art. 52 - 54 i 56
ustawy zobowiązani zostali do podania na piśmie pracownikom danych dotyczących
nazwy i siedziby pracodawcy po to, by mogli postąpić w sposób przewidziany w art.
231 § 4 KP. Pracownicy ci z mocy prawa z dniem 1 stycznia 1999 r. stali się pracow-
nikami właściwych według podziału zadań i kompetencji urzędów z zachowaniem
uprawnień pracowniczych, wynikających z aktów, na których podstawie powstał ich
stosunek pracy przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 58 ust. 4 ustawy). Później jednak
w terminie do dnia 31 maja 1999 r. nowy pracodawca mógł w sposób nie podlegają-
cy ustawowo kontroli związkowej, a także sądowej, dokonać wyboru pracowników
spośród dotychczas zatrudnionych, którym zaproponuje dalsze zatrudnienie w urzę-
dzie po 15 czerwca 1999 r. Stosunki pracy pozostałych pracowników wymienionych
w art. 52 - 54 i 56 ustawy w związku z brakiem propozycji dalszego zatrudnienia wy-
gasły z mocy prawa z dniem 30 czerwca 1999 r. Poza tym pracodawca uzyskał
uprawnienie do wcześniejszego rozwiązania stosunków pracy za wypowiedzeniem
także z pracownikami mianowanymi, bez ograniczeń wynikających z ustalenia w
pragmatykach służbowych wyczerpująco okoliczności uzasadniających dokonanie
wypowiedzenia. Do rozwiązania stosunków pracy w tym trybie ustawodawca nakazał
odpowiednie stosowanie art. 411 KP (art. 58 ust. 3 ustawy). Z uwagi na faktyczne
zniesienie w ustawie zasad szczególnej ochrony trwałości stosunków pracy urzędni-
ków mianowanych (wynikających z ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych i ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzą-
dowych - Dz.U. Nr 21, poz. 124 ze zm.), a nawet pracowników szczególnie chronio-
nych przed rozwiązaniem umowy o pracę z mocy przepisów Kodeksu pracy i przepi-
sów szczególnych, Trybunał Konstytucyjny na wniosek Rady Ogólnopolskiej Federa-
cji Związków Zawodowych Pracowników Administracji dokonał oceny zgodności art.
58 ust. 1, 3 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną z art. 2, 12, 32 ust. 1, 2, art. 65 ust. 5, 7,
8 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej oraz art. 11 Konwencji Nr 87 Międzynarodowej
Organizacji Pracy dotyczącej wolności związkowej i ochrony praw związkowych
przyjętej w San Francisco w dniu 9 lipca 1948 r. (Dz.U. z 1958 r. Nr 29, poz. 125).
Wyrokiem z dnia 13 marca 2000 r. , K1/99 (OTK 2000 Nr 2, poz. 59) Trybunał Kon-
stytucyjny uznał za niezgodny z art. 12 i 32 Konstytucji RP i art. 11 Konwencji MOP
Nr 87 art. 58 ust. 3 ustawy z 13 października 1998 r., ale tylko w zakresie w jakim
przepis ten dozwalał na odpowiednie stosowanie art. 411 KP. W pozostałej części
Trybunał umorzył postępowanie o zbadanie zgodności z cytowanymi przepisami
Konstytucji RP art. 58 ust. 4 ustawy wobec cofnięcia wniosku i uznał za zgodne z
Konstytucją i Konwencją MOP art. 58 ust. 1 ustawy. W motywach wyroku Trybunał
Konstytucyjny stwierdził, że wygaśnięcie stosunków pracy z mocy prawa nie narusza
zasady równego traktowania pracowników i nie jest związane ,,z jakimikolwiek
oświadczeniami woli czy też decyzją pracodawcy". Przyjęte w ustawie rozwiązanie
uzasadnione jest zdaniem Trybunału słusznym interesem publicznym, który wymagał
szybkiego dostosowania stanu zatrudnienia w przekształconych urzędach admini-
stracji publicznej do ich zamierzonych zadań. Dlatego ograniczenie praw pracowni-
czych w zakresie ochrony trwałości stosunków pracy przez przyjęcie dopuszczalno-
ści wygaśnięcia stosunku pracy z mocy prawa Trybunał uznał za niesprzeczne ze
wskazanymi przez wnioskodawcę przepisami Konstytucji RP i art. 11 Konwencji Nr
87 MOP dotyczącej wolności związkowej. W swojej ocenie Trybunał uwzględnił rów-
nież to, że osobom tracącym miejsce pracy z przyczyn od nich niezależnych w usta-
wie zagwarantowane zostały szczególne świadczenia pieniężne. Określając je jako
minimalne, a nawet niewystarczające, Trybunał podkreślił, że winny one złagodzić
dotkliwe dla pracowników skutki ograniczenia ochrony przed zwolnieniami z pracy.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę przy uwzględnieniu tre-
ści wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz uzasadnienia tezy o zgodności art. 58
ust. 1 z powołanymi wyżej przepisami Konstytucji RP przyjął, że przeprowadzona
przez Sąd drugiej instancji wykładnia art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 października
1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną zasłu-
guje na aprobatę z następujących powodów.
Nie ulega wątpliwości, że w sferze stosunków pracy urzędników mianowanych
administracji publicznej ustawa z 13 października 1998 r. zawiera rozwiązanie
szczególne, odbiegające w istotny sposób od zasad wynikających z przepisów Ko-
deksu pracy i pragmatyk służbowych (ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracowni-
kach urzędów państwowych i ustawa z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samo-
rządowych). Pozbawia ona pracowników nie tylko szczególnej ochrony trwałości sto-
sunku pracy z mianowania, ale dozwala pracodawcom na w pełni swobodny wybór
urzędników, którym zaproponowane zostaną nowe warunki pracy i płacy. Wybór ten
nie musi być w ogóle uzasadniony. Pracodawca nie jest bowiem związany żadnymi
kryteriami rzeczowej, sprawiedliwej oceny przydatności pracowników, czyli okolicz-
nościami decydującymi na przykład o uznaniu wypowiedzenia za uzasadnione w
świetle art. 45 KP. Co więcej osoby, które nie dostały oferty dalszego zatrudnienia
nie mogą ,,decyzji" pracodawcy skutecznie zaskarżyć do Sądu skoro ich stosunek
pracy ustaje z mocy prawa, a w ustawie brak kryteriów oceny pracodawcy zapropo-
nowania zatrudnienia. Także porównanie art. 58 ust. 1 ustawy z 13 grudnia 1998 r. z
art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych dowodzi, że przy stosowaniu przepisów ustawy z 13 października 1998 r. usta-
wodawca pozostawił pracodawcy większą swobodę, skoro brakuje w niej powinności
przeniesienia pracownika na inne stanowisko pracy w urzędzie. Powyższe okoliczno-
ści zdaniem Sądu Najwyższego uzasadniają pogląd, że przyznanie pracownikom
mianowanym w art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 października 1999 r. świadczenia
pieniężnego za ustanie stosunku pracy powinno być obligatoryjne, niezależnie od
spełnienia jakichkolwiek innych warunków. Zawarty w art. 58 ust. 5 pkt 1 zwrot ,,przy-
sługują świadczenia pieniężne przewidziane w art. 131 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych", jak trafnie uznał Sąd Okręgowy,
stanowi jedynie wskazanie rodzaju świadczenia i sposobu jego obliczenia. Wymie-
nione w art. 131 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych ograniczenia prawa i wysokości świadczenia odnoszą się wyłącznie do
sposobu rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem państwowym z mocy art. 13 ust.
1 pkt 2 tej ustawy, który różni się istotnie od przesłanek wygaśnięcia stosunku pracy
z mocy art. 58 ustawy z 13 października 1998 r. Gdyby ustawodawca zamierzał
,,przenieść" ograniczenia z art. 131 ust. 1 i 2 do art. 58 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 paź-
dziernika 1998 r. użyłby zwrotu zwykle stosowanego, że świadczenie przysługuje ,,na
warunkach i zasadach" lub ,,na zasadach i wysokości" przewidzianych w art. 131.
Rozpoznając kasację Sąd Najwyższy zwrócił uwagę na nieprawidłowe ozna-
czenie strony pozwanej w sprawie. Nie jest nią Skarb Państwa lecz pracodawca
ostatnio zatrudniający powódkę czyli P. Kuratorium Oświaty w R.

Z tych motywów oceniając wymienioną w kasacji podstawę naruszenia przepi-
sów prawa materialnego jako nieusprawiedliwioną Sąd Najwyższy z mocy art. 39312
KPC orzekł jak w sentencji.
N o t k a

W uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 24 kwietnia 2002 r., III ZP 14/01 (OSNAPiUS
2002 r. nr 19, poz. 454), Sąd Najwyższy przyjął odmienną wykładnię, że mianowanemu urzędnikowi
państwowemu, którego stosunek pracy wygasł dnia 30 czerwca 1999 r. na mocy art. 58 ust. 1 ustawy
z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną
(Dz.U. Nr 133, poz. 872 ze zm.) nie przysługuje świadczenie pieniężne przewidziane w art. 131 ustawy
z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.),
jeżeli w dniu wygaśnięcia stosunku pracy nabył prawo do emerytury.
========================================