Wyrok z dnia 24 maja 2001 r.
I PKN 413/00

Sprawy o zasiłek przedemerytalny przewidziany w ustawie z dnia 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56 ze zm.) są sprawami administracyjnymi i decyzje w
ich przedmiocie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego.


Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Jadwiga
Skibińska-Adamowicz, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2001 r. sprawy z powództwa
Teresy P. przeciwko Zakładom Cukierniczym ,,C." Spółdzielni Pracy w B. o ustalenie
okresu pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 24 lutego 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację;
zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Opolu kwotę 100 zł na
rzecz adwokata Pawła N. [...] tytułem nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z
dnia 24 lutego 2000 r. [...] oddalił apelację Teresy P. od wyroku Sądu Rejonowego-
Sądu Pracy w Opolu z dnia 21 grudnia 1999 r. [...], oddalającego powództwo apelu-
jącej o sprostowanie świadectwa pracy i ustalenie, że pozostawała ona w zatrudnie-
niu w Zakładach Cukierniczych ,,C." Spółdzielni Pracy w B. w okresie od 3 sierpnia
1967 r. do 20 maja 1968 r. oraz że w okresie od 1 kwietnia 1969 r. do 1975 r. korzy-
stała z urlopu wychowawczego.
Sąd ustalił, że Spółdzielnia Pracy Przetwórstwa Spożywczego ,,W." w O., po-
przedniczka prawna pozwanych Zakładów Cukierniczych, wydała Teresie P. w dniu
23 kwietnia 1969 r. świadectwo pracy stwierdzające jej zatrudnienie od 21 maja 1968
r. do 30 marca 1969 r. oraz rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia
stron. Świadectwo pracy wystawione przez stronę pozwaną w dniu 30 kwietnia 1999
r. obejmuje okres zatrudnienia powódki w Spółdzielni ,,C." od 17 stycznia 1983 r.
Zgodnie z art. 97 § 21 KP pracownik może żądać przed sądem sprostowania świa-
dectwa pracy w terminie 7 dni od dnia zawiadomienia o odmowie jego sprostowania
przez pracodawcę. Powódka żąda sprostowania świadectwa pracy z dnia 23 kwiet-
nia 1969 r. po ponad trzydziestu latach. Z kolei świadectwo pracy wydane przez
stronę pozwaną po przerwie w zatrudnieniu nie może obejmować swą treścią po-
przedniego okresu pracy. Świadectwo pracy dotyczy bowiem wyłącznie stosunku
pracy, w związku z ustaniem którego zostało wydane. Nadto, powódka nie wyczer-
pała trybu reklamacyjnego.
Teresa P. wnosiła o ustalenie dłuższego okresu zatrudnienia od wskazanego
w świadectwie pracy, a więc w istocie o ustalenie faktu. Jej powództwo zmierzało do
uzyskania dowodu w sprawie o zasiłek przedemerytalny. Fakty podane w świadec-
twie pracy mogą być weryfikowane w postępowaniu o to świadczenie. Powódka nie
wykazała interesu prawnego w ustaleniu, że w okresach od 3 sierpnia 1967 r. do 20
maja 1968 r. oraz od 1 kwietnia 1969 r. do 1975 r. pozostawała ze stroną pozwaną w
stosunku pracy.
Teresa P. zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie prawa materialnego, a to art. 189 KPC ,,przez błędne przyjęcie braku interesu
prawnego po stronie powódki w zakresie domagania się przez nią ustalenia okresu
jej zatrudnienia u pozwanego za pomocą wnioskowanych świadków", wniosła o
uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Opolu
do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz pełnomocnika nieopłaco-
nych kosztów postępowania kasacyjnego. Interes prawny skarżącej w ustaleniu za-
trudnienia u strony pozwanej w spornych okresach jej pełnomocnik wywodził z od-
miennego unormowania postępowania w sprawach o zasiłek przedemerytalny i
świadczenie przedemerytalne. Twierdził, że art. 117 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr
162, poz. 1118 ze zm.) stanowi samodzielną podstawę dla powództwa z art. 189
KPC. Przepis ten wprowadza ograniczenia w dowodzeniu przed organem admini-
stracyjnym okresów składkowych i nieskładkowych zeznaniami świadków. Jednym z
dowodów, poza dokumentami (zaświadczeniami) i wpisami w legitymacji ubezpie-
czeniowej, jest orzeczenie sądu. ,,Jedynym orzeczeniem ustalającym okres zatrud-
nienia w przypadku powódki w spornym czasie może być orzeczenie wydane w try-
bie art. 189 k.p.c." Powódka zasiłku przedemerytalnego może dochodzić wyłącznie w
postępowaniu administracyjnym i nie przysługuje jej odwołanie do sądu. Odmowa
ustalenia okresu zatrudnienia stawia ją w sytuacji gorszej niż sytuacja osoby ubiega-
jącej się o świadczenie przedemerytalne, której, w razie nieuwzględnienia w postę-
powaniu administracyjnym okresów składkowych lub nieskładkowych, przysługuje
prawo do sądu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wbrew odmiennemu twierdzeniu pełnomocnika skarżącej, art. 117 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wprowadza ograni-
czeń w dowodzeniu zeznaniami świadków faktów mających znaczenie dla ustalenia
prawa do świadczeń przewidzianych w tej ustawie. W postępowaniu przed organem
rentowym stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 124
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., art. 180 KPA), w tym także art. 75 § 1 KPA, zgod-
nie z którym ,,Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wy-
jaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą
być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny". Przepis ten ma
bezpośrednio i wprost zastosowanie do postępowania przed urzędami pracy w spra-
wach o zasiłek przedemerytalny. Nie jest wobec tego zasadny pomieszczony w ka-
sacji wywód dotyczący ograniczenia prawa Teresy P. do dowodzenia okresów skład-
kowych i nieskładkowych w postępowaniu administracyjnym oraz konsekwencji
tychże ograniczeń dla dopuszczalności powództwa o ich ustalenie. Nie jest także
trafny pogląd jakoby w sprawach o zasiłek przedemerytalny nie przysługiwała droga
sądowa. Sprawy świadczeń przewidzianych w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25,
poz. 128 ze zm.), powoływanej dalej jako ,,ustawa", należą, inaczej niż sprawy z za-
kresu ubezpieczeń społecznych, nie do spraw cywilnych, ale administracyjnych i de-
cyzje w ich przedmiocie podlegają kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego (art.
16 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. Nr
74, poz. 368 ze zm.). Art. 19 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym nie wy-
łącza drogi sądowej w sprawach o zasiłek przedemerytalny.
Trzeba też podnieść, że przekazanie organom rentowym kompetencji do
ustalania wysokości emerytury, która stanowi podstawę wymiaru świadczenia
przedemerytalnego, a w konsekwencji poddanie kontroli sądom powszechnym ich
decyzji w tym przedmiocie, jest uzasadnione charakterem tego świadczenia. Świad-
czenie przedemerytalne przysługuje bezrobotnemu spełniającemu warunki do uzy-
skania prawa do zasiłku, który ,,posiada okres uprawniający do emerytury" w okresie
bezpośrednio poprzedzającym osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do
emerytury w wysokości 90% kwoty emerytury (art. 37k ustawy). Jest więc uzasad-
nione i celowo i funkcjonalnie przekazanie organowi rentowemu sprawy ustalenia
stażu emerytalnego, który obecnie stanowi przesłankę nabycia prawa do świadcze-
nia przyznawanego przez urząd pracy i finansowanego z budżetu państwa w ramach
dotacji dla Funduszu Pracy oraz, w przyszłości, świadczenia przyznawanego przez
organ rentowy i wypłacanego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tym bardziej,
że ustalenie wysokości emerytury bez uprzedniego ustalenia stażu emerytalnego i
jego struktury nie jest możliwe. Prawo bezrobotnego do zasiłku przedemerytalnego
uzależnione jest tylko od ,,posiadania okresu uprawniającego do emerytury", a zasi-
łek wymierzany w procentowej relacji do zasiłku dla bezrobotnych (art. 37j ustawy).
Wobec tego ustalenie warunków nabycia prawa do emerytury w przyszłości będzie
przedmiotem postępowania przed organem rentowym, niezależnie od ustaleń w tym
zakresie poczynionych przez urząd pracy dla potrzeb zasiłku przedemerytalnego.
Możliwość dowodzenia w postępowaniu o zasiłek przedemerytalny posiadania
okresu uprawniającego do emerytury w pełni uzasadnia ocenę, że powódka nie ma
interesu prawnego w ustaleniu faktu prawotwórczego, iż jej okres zatrudnienia w
Spółdzielni Pracy ,,W." wykraczał poza odnotowany w świadectwie pracy z dnia 23
kwietnia 1969 r. Interes prawny jest kategorią zobiektywizowaną i o jego istnieniu nie
może decydować subiektywne przekonanie strony. Nadto, powództwo o ustalenie
dopuszczalne jest w celu uczynienia pewnym stosunku prawnego lub prawa niepew-
nego. Powódka nie zgłaszała zastrzeżeń do treści świadectwa pracy od daty jego
otrzymania do chwili odmowy przyznania zasiłku przedemerytalnego, z czego należy
wnosić, że nie miała wątpliwości co do czasu pierwszego zatrudnienia u strony poz-
wanej. Celem jej powództwa jest więc nie tyle zlikwidowanie stanu niepewności, co
do trwania stosunku pracy ile, na co trafnie wskazał Sąd, uzyskanie dowodu ko-
niecznego do przyznania jej świadczenia z zabezpieczenia społecznego.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================