Wyrok z dnia 9 kwietnia 1998 r.
I PKN 40/98

Wybór pracownika do zarządu zakładowej organizacji związkowej w
okresie wypowiedzenia umowy o pracę nie przesądza o sprzeczności z zasa-
dami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
prawa jego żądania przywrócenia do pracy, w przypadku naruszenia przez
pracodawcę art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędzia SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Sędzia SA: Alina Krusz-Stankiewicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 1998 r. sprawy z powódz-
twa Grzegorza B. przeciwko Spółce Eksploatacyjnej Wodociągów i Kanalizacji "S."
Spółce z o.o. w Z. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od
wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z
dnia 14 października 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 18 lipca 1997 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Nowym
Targu uznał za bezskuteczne wypowiedzenie powodowi Grzegorzowi B. umowy o
pracę przez Spółkę Eksploatacyjną Wodociągów i Kanalizacji "S." w Z. Sąd ustalił,
że powód był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nie określony na
stanowisku pomocnika mechanika. Zarząd Spółki w dniu 4 lutego 1997 r. podjął
uchwałę o zmianach organizacyjnych. Zmiany polegały między innymi na zniesieniu
stanowiska pomocnika mechanika. Pismem z dnia 14 kwietnia 1997 r., mimo sprze-
ciwu zakładowej organizacji związkowej, wypowiedziano powodowi umowę o pracę
ze skutkiem rozwiązującym w dniu 31 lipca 1997 r. W dniu 29 kwietnia 1997 r. po-

- 2 -

wód został wybrany członkiem Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność", o czym za-
wiadomiono stronę pozwaną. Sąd Rejonowy uwzględniając powództwo uznał, że
powód podlegał szczególnej ochronie z mocy art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja
1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) i brak jest podstaw
do zastosowania art. 8 KP.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie wyro-
kiem z dnia 14 października 1997 r. [...] oddalił apelację strony pozwanej. Sąd dru-
giej instancji podkreślił, że umowa o pracę została rozwiązana w momencie, w któ-
rym powód był już członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej. Zgodnie z
art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych i powszechnie przyjętą w orzecznic-
twie wykładnią tego przepisu, powód podlegał szczególnej ochronie trwałości sto-
sunku pracy. Również Sąd drugiej instancji nie znalazł podstaw do uznania, że
roszczenie powoda jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
prawa.
Kasację od tego wyroku wniosła strona pozwana. Zarzuciła naruszenie art. 32
ust. 1 ustawy o związkach zawodowych i art. 30 § 1 pkt 2 KP oraz art. 61 KC.
Zdaniem strony pozwanej, gdyby intencją ustawodawcy było objęcie ochroną pra-
cownika wstecz, to jest nawet w sytuacjach, gdy do zarządu związku zawodowego
został on wybrany już po wypowiedzeniu mu umowy o pracę, to wówczas treść
przepisu powinna stanowić, iż "zakład pracy nie może rozwiązać stosunku pracy" z
pracownikiem będącym członkiem komisji zakładowej. Zamieszczanie w tym przepi-
sie sformułowania "wypowiedzieć umowę o pracę" było całkowicie zbędne, bowiem
drugi człon tego zdania obejmowałby sobą wszystkie stany faktyczne możliwe do
objęcia pierwszą częścią tego zdania. Według strony pozwanej z treści art. 61 KC
wynika, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest jej złożone w
chwili, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Zda-
rzenia mające miejsce pomiędzy wręczeniem oświadczenia a zaprzestaniem przez
pracownika świadczenia pracy pozostają bez wpływu na skuteczność oświadczenia
pracodawcy. Dlatego też wybór powoda do komisji zakładowej, w tym czasie nie
powinien mieć żadnego wpływu na skuteczność oświadczenia o rozwiązaniu umowy
o pracę za wypowiedzeniem. W chwili kiedy pozwana Spółka składała powodowi
oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy z zachowaniem terminu wypowiedzenia

- 3 -

nie był on chroniony żadnymi przepisami ustawy związkowej. Dlatego też złożone
mu wypowiedzenie było zgodne z prawem i skuteczne. Żadne okoliczności, które
miały miejsce po chwili skutecznego złożenia tego oświadczenia woli nie mogą pro-
wadzić do zmiany oceny prawnej skuteczności tego wypowiedzenia. Zdaniem strony
pozwanej, działania Związku Zawodowego mają wszelkie cechy nadużycia prawa.
Organizacja związkowa znakomicie zdawała sobie sprawę, iż powodowi wypowie-
dziano umowę o pracę. W tej sytuacji powołanie go do Komisji Zakładowej zmierzało
wyłącznie do uniemożliwienia stronie pozwanej rozwiązania umowy o pracę.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W kasacji nie powołano podstawy polegającej na naruszeniu art. 8 KP przez
jego niezastosowanie. Wprawdzie strona pozwana podnosi, że działania zakładowej
organizacji związkowej polegające na wyborze powoda do jej zarządu stanowiły
nadużycie prawa, ale nie wskazuje jaki przepis prawa materialnego miałby zostać
naruszony przez Sądy. W orzecznictwie wielokrotnie przedstawiano wykładnię, w
której uznawano możliwość oceniania działań zakładowych organizacji związkowych
w zakresie wyrażania zgody na rozwiązanie umów o pracę z działaczami związko-
wymi, a ściślej mówiąc roszczenia o przywrócenie do pracy w świetle społeczno-
gospodarczego przeznaczenia prawa i zasad współżycia społecznego. Przykładowo
w wyroku z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN 17/97 (OSNAPiUS 1997 nr 21, poz. 416)
Sąd Najwyższy przyjął, że utworzenie związku zawodowego w celu uzyskania
szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy przez pracowników, którzy wskutek
restrukturyzacji pracodawcy otrzymali wypowiedzenie umów o pracę jest naduży-
ciem wolności związkowej i prowadzi do oceny, że roszczenie pracownika żądające-
go przywrócenia do pracy, który w ten sposób uzyskał szczególną ochronę z art. 32
ustawy o związkach zawodowych, jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa nie podlega ochronie. Jednakże należy stwierdzić, że takie
nadużycie prawa nie wynika z samego faktu wybrania do zarządu zakładowej orga-
nizacji związkowej w okresie wypowiedzenia (może to być przecież normalna reali-
zacja prawa związków zawodowych do kształtowania swoich władz statutowych).
Przede wszystkim jednak kwestia ta pozostaje poza kontrolą kasacyjną (art. 39311

- 4 -

KPC), wobec brak zarzutu naruszenia art. 8 KP.
Rację ma strona pozwana, że wypowiedzenie umowy o pracę, jako oświad-
czenie woli, wywołuje skutek prawny w zakresie rozwiązania umowy o pracę, bez
względu na korzystanie ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. Jest przy
tym całkowicie obojętne czy szczególna ochrona istnieje już w dacie złożenia
oświadczenia woli o wypowiedzeniu czy wynika z późniejszych zdarzeń. Istotne jest
tylko to, że rozwiązanie stosunku pracy naruszające przepisy o wypowiadaniu umów
o pracę (w tym przepisów ochronnych) jest w takiej sytuacji dokonane z narusze-
niem prawa i może być skutecznie podważone w drodze odpowiedniego powództwa.
Wskazane w kasacji naruszenie przez Sądy art. 61 KC w związku z art. 300 KP oraz
art. 30 § 1 pkt 2 KP nie miało miejsca. Sądy bowiem bynajmniej nie przyjęły, aby
oświadczenie o wypowiedzeniu w ogóle nie zostało złożone, czy nie prowadziło do
skutku w postaci rozwiązania umowy o pracę.
Nie został także naruszony przez Sądy art. 32 ust. 1 ustawy o związkach za-
wodowych przez jego błędną wykładnię. Treść tego przepisu nie jest wprawdzie jas-
na, co trafnie podnosi strona pozwana, ale w jednolitym i aprobowanym w doktrynie
orzecznictwie, słusznie przyjmuje się, że szczególna ochrona trwałości stosunku
pracy dotyczy nie tylko działacza związkowego, który w momencie złożenia mu
oświadczenia woli podlegał szczególnej ochronie, ale także pracownika, który w
okresie wypowiedzenia uzyskał ochronę, tak iż podlegał jej w momencie skutku roz-
wiązującego umowę o pracę. W tym zakresie można odwołać się do wskazanego
wyżej wyroku z dnia 27 lutego 1997 r., I PKN 17/97. Taki sam wniosek wynika z
przywołanych przez Sąd drugiej instancji: uchwały składu siedmiu sędziów z dnia 14
kwietnia 1994 r., I PZP 59/93 (OSNAPiUS 1994 nr 9, poz. 140), według której w sy-
tuacji, gdy po wypowiedzeniu przez pracodawcę umowy o pracę pracownik nie
odwołał się od tego wypowiedzenia, a w okresie wypowiedzenia został wybrany do
zarządu zakładowej organizacji związkowej i z tej przyczyny podlega ochronie z art.
32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych termin przewidziany w art. 264 § 1 KP
biegnie od powzięcia przez pracownika wiadomości o tym wyborze; czy wyroku z
dnia 25 czerwca 1993 r., I PR 4/93 (nie publikowany), stwierdzającego, że przewi-
dziana w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych zgo-
da zarządu zakładowej organizacji związkowej potrzebna jest nie tylko na wy-

- 5 -

powiedzenie stosunku pracy pracownikowi będącemu członkiem zarządu tej orga-
nizacji w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu, lecz w
sytuacji gdy pracownik wybrany został do zarządu zakładowej organizacji związko-
wej w okresie dokonanego wypowiedzenia - także na rozwiązanie stosunku pracy
będące następstwem dokonanego wcześniej wypowiedzenia.
Wobec tego należało stwierdzić, że kasacja strony pozwanej nie powoływała
się na usprawiedliwione podstawy i podlegała oddaleniu z mocy art. 39312 KPC.
========================================