Wyrok z dnia 5 grudnia 2000 r.
I PKN 383/00

Brak możliwości dalszego zatrudniania nauczyciela (art. 20 ust. 1 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr
56, poz. 357 ze zm.) powinien być rozważany przy uwzględnieniu konieczności
zapewnienia przez szkołę właściwej realizacji programu nauczania. Przesłanka
ta jest spełniona wówczas, gdy nauczycielowi nie można przydzielić wszyst-
kich godzin nauczania jego przedmiotu, ponieważ nie ma wystarczających
kwalifikacji do nauczania w wyższych klasach.


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Jerzy Kwaśniewski, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2000 r. sprawy z powództwa
Alicji Z. przeciwko Szkole Podstawowej w S. o uznanie za bezskuteczne przeniesie-
nia w stan nieczynny, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 8 marca 2000 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kielcach wyrokiem z dnia 16 listopada 1999 r.
oddalił powództwo Alicji Z. przeciwko Szkole Podstawowej w S. o uznanie za bez-
skuteczne przeniesienia w stan nieczynny.
Sąd ten ustalił, że powódka pracowała w pozwanej Szkole od 1 września 1980
r. W roku szkolnym 1998/1999 nauczała matematyki w klasie II i w klasach IV-VI w
wymiarze 18 godzin tygodniowo. Dyrektor Szkoły zawiadomił powódkę 28 kwietnia
1999 r., że w związku z wprowadzeniem reformy oświaty w roku szkolnym
1999/2000 przydzielono jej 12 godzin nauczania tygodniowo. Powódka została jed-
nocześnie pouczona, że w razie niewyrażenia zgody na ograniczenie wymiaru za-
trudnienia, zostanie przeniesiona w stan nieczynny. Powódka nie wyraziła zgody na
ograniczenie wymiaru zatrudnienia, wobec czego pismem z dnia 27 maja 1999 r. zo-
stała przeniesiona w stan nieczynny na okres od 1 września 1999 r. do 29 lutego
2000 r. Powódka jest nauczycielem mianowanym, ukończyła Studium Nauczycielskie
o kierunku matematycznym. Ma ponad trzydziestoletni staż pracy. W ostatnich latach
było wiele zastrzeżeń do jej pracy ze strony uczniów, rodziców i dyrekcji pozwanej.
W roku szkolnym 1999/2000 zmniejszyła się - w porównaniu z poprzednim - liczba
oddziałów w pozwanej Szkole, z 9 do 7. W związku z reformą oświaty zmienił się też
plan nauczania w klasach I - III; wprowadzono nauczanie zintegrowane, bez po-
działu na przedmioty, natomiast w klasach IV - VI na matematykę przeznaczono
łącznie 12 godzin tygodniowo. Sąd ustalił nadto, że powódka nie ma kwalifikacji do
nauczania żadnego innego przedmiotu poza matematyką, gdyż ten kierunek ukoń-
czyła w studium nauczycielskim, a nie uzyskała dodatkowych kwalifikacji przez ukoń-
czenie kursu prowadzonego przez uprawnioną placówkę. Nie mogłaby też ona nau-
czać matematyki w klasie VIII, ponieważ od trzech lat w klasach VII i VIII matematyki
uczy inny nauczyciel, z wyższym wykształceniem w tym kierunku. Sąd Rejonowy
uznał za prawidłowe zastosowane przez dyrektora Szkoły kryteria wyboru nauczy-
ciela, któremu zaproponowano ograniczenie wymiaru zatrudnienia, a w konsekwencji
odmowy przyjęcia takiego rozwiązania - którego przeniesiono w stan nieczynny.
Wyrok ten zaskarżyła powódka, a Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kielcach oddalił jej apelację wyrokiem z dnia 8 marca 2000 r. Sąd
drugiej instancji podzielił ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy i stwierdził, że po-
wódka nie ma odpowiedniego wykształcenia i przygotowania do nauczania matema-
tyki w klasach wyższych, a pozwana Szkoła nie może pozwolić sobie na zatrudnianie
dwóch nauczycieli tego przedmiotu, potrzebny jest w niej jeden nauczyciel, który
prowadziłby zajęcia we wszystkich klasach. Sąd Okręgowy ustalił też, że prestiż po-
wódki jako nauczyciela nie jest odpowiedni, o czym świadczy pismo Komitetu Rodzi-
cielskiego z 8 kwietnia 1999 r. (Sąd nie zrelacjonował jego treści).
Powódka wniosła kasację od tego wyroku, podnosząc zarzut naruszenia art.
20 Karty Nauczyciela przez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przenie-
sieniu powódki w stan nieczynny mimo braku wskazania przesłanek określonych w
tym przepisie. W uzasadnieniu kasacji podniesiono, że nie została spełniona prze-
słanka z art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela uzasadniająca przeniesienie nauczyciela w
stan nieczynny, a mianowicie niemożliwość jego dalszego zatrudnienia w pełnym
wymiarze czasu pracy. W szkole jest 17 godzin matematyki, co przy dodaniu jednej
godziny wychowawczej zapewniałoby powódce pracę w pełnym wymiarze. Powódka
była jedynym nauczycielem matematyki w tej szkole, a zatem nie może być uznane
za zasadne odebranie jej, jako nauczycielce etatowej, godzin i przydzielenie ich kole-
żance spoza szkoły zatrudnienia na umowę zlecenia. Kasacja zawiera wniosek o
uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Kasacja nie jest uzasadniona. Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach
kasacji ( art. 39311 KPC), co oznacza, że uprawniony jest jedynie do weryfikacji pod-
niesionych w niej zarzutów naruszenia wskazanych przepisów prawa. Te zarzuty wy-
znaczają granice kasacji, do których ogranicza się rozpoznanie sprawy w trzeciej
instancji. W rozpoznawanej sprawie nie został podniesiony zarzut, który pozwalałby
Sądowi Najwyższemu na ocenę prawidłowości ustaleń faktycznych, stanowiących
podstawę zaskarżonego wyroku. W tej sytuacji ustalenia te są miarodajne dla oceny
podniesionego zarzutu naruszenia prawa materialnego. Nie mogą też być uwzględ-
nione twierdzenia co do faktów zawarte w kasacji, a odbiegające od tych, do których
został zastosowany przepis art. 20 Karty Nauczyciela. Nie może być więc uwzględ-
nione przy ocenie podniesionego zarzutu, że powódka była jedynym nauczycielem
matematyki w pozwanej Szkole. Z niezakwestionowanych skutecznie ustaleń wynika
bowiem, że zatrudniony był od trzech lat drugi nauczyciel o wyższych kwalifikacjach.
Powódka nie mająca wyższego wykształcenia nie uczyła matematyki w starszych
klasach. W tak ustalonym stanie faktycznym zastosowanie art. 20 Karty Nauczyciela
było prawidłowe. Przepis ten został też właściwie zinterpretowany. Chodzi bowiem w
istocie rzeczy o to, jak należy rozumieć przesłankę niemożliwości dalszego zatrud-
niania nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć. Proponowana w kasacji wykładnia
sprowadza się do czysto mechanicznego wyliczenia liczby godzin, które mogłyby być
przydzielone powódce, bez uwzględnienia jej kwalifikacji porównywanych z kwalifika-
cjami drugiego nauczyciela zatrudnionego w szkole. Brak możliwości dalszego za-
trudniania w pełnym wymiarze zajęć, w ocenie Sądu Najwyższego, powinien być
rozważany także przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia przez szkołę właści-
wej realizacji programu nauczania. Jest to główne zadanie szkoły. Potrzeba zapew-
nienia nauczycielowi mianowanemu zatrudnienia w pełnym wymiarze nie może prze-
słaniać tak rozumianej istoty pracy szkoły. Omawiana przesłanka z art. 20 Karty Nau-
czyciela jest spełniona wówczas, gdy nauczycielowi nie można przydzielić wszyst-
kich godzin nauczania jego przedmiotu, ponieważ nie ma do tego wystarczających
kwalifikacji. Odmienna wykładnia przepisu art. 20 prowadziłaby do pogorszenia sy-
tuacji uczniów, których dobro musi przeważać nad ochroną stosunku pracy nauczy-
ciela mianowanego.
Kasacja jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw podlegała zatem od-
daleniu (art. 39312 KPC).
========================================