Wyrok z dnia 19 kwietnia 2001 r.
I PKN 374/00

1. Unieważnienie przez organ wyższej instancji związku zawodowego
uchwały zarządu zakładowej organizacji związkowej odmawiającej zgody na
rozwiązanie umowy o pracę z działaczem związkowym jest aktem wewnątrzor-
ganizacyjnym i nie wywołuje skutków w sferze stosunku pracy.
2. Zgoda zakładowej organizacji związkowej na rozwiązanie z działaczem
związkowym stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy uchyla za-
kaz wypowiedzenia temu działaczowi umowy o pracę, o którym stanowi art. 32
ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.).


Przewodniczący SSN Barbara Wagner (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 kwietnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Władysława K. i Zdzisława S. przeciwko N.Z.I. Transport Spółce z ograni-
czoną odpowiedzialnością w S. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Tarnobrzegu z dnia 8 marca 2000 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w
Tarnobrzegu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnię-
cie o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy - Sąd Pracy w Sandomierzu wyrokiem z dnia 30 sierpnia 1999
r. [...] przywrócił Władysława K. i Zdzisława S. do pracy w N.Z.I. Transport Spółce z
o.o. w S. i zasądził od strony pozwanej na rzecz każdego z nich wynagrodzenie za
czas pozostawania bez pracy za okres od 1 lipca do 30 sierpnia 1999 r., pod warun-
kiem podjęcia pracy.
Sąd ustalił, że powodowie byli zatrudnieni w pozwanej Spółce na podstawie
umów o pracę na czas nie określony w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowcy.
W dniu 8 lutego 1999 r. zostali wybrani na członków Komisji Zakładowej Związku
Zawodowego ,,K." N.Z. Pismem z dnia 9 lutego 1999 r. strona pozwana poinformo-
wała Komisję Zakładową tego Związku o zamiarze wypowiedzenia obu powodom
umów o pracę z przyczyn ekonomicznych ,,zmuszających" do zmniejszenia zatrud-
nienia. Komisja Zakładowa w piśmie z dnia 12 lutego 1999 r. odmówiła zgody na wy-
powiedzenie powodom umów o pracę. Na ponowny wniosek pracodawcy, K.Z.Z.Z.
,,K." pismem z dnia 25 lutego 1999 r. wyraziła zgodę na wypowiedzenie umów o
pracę Władysławowi K. i Zdzisławowi S. W dniu 23 listopada 1998 r. zakład pracy
powziął wiadomość, że Władysław K. jest członkiem Międzyzakładowej Komisji Z.Z.
,,K." z siedzibą w S., zaś w dniu 18 stycznia 1999 r., że jest on członkiem Zarządu
Regionu Środkowo - Wschodniego Z.Z. ,,K." z siedzibą w S.W. W dniu 29 marca
1999 r. powodowie otrzymali pisma zawierające oświadczenie woli o wypowiedzeniu
umowy o pracę. Jako przyczynę wypowiedzenia pozwana Spółka wskazała zmniej-
szenie zatrudnienia na skutek spadku zapotrzebowania na usługi transportowe.
W ocenie Sądu, ,,w przypadku powodów mamy do czynienia z wypowiedze-
niami umów o pracę w trybie art. 10 ust. 1" ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szcze-
gólnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn doty-
czących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz.
19 ze zm.), powoływanej dalej jako ,,ustawa o zwolnieniach grupowych". Powodom
jako pracownikom, których stosunek pracy jest szczególnie chroniony na podstawie
art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55,
poz. 234 ze zm.), pracodawca, stosownie do art. 6 ust. 1 ustawy o zwolnieniach gru-
powych, nie mógł skutecznie wypowiedzieć umów o pracę. Przepis art. 6 ust. 1 jest
bowiem przepisem szczególnym w stosunku do art. 32 ustawy o związkach zawodo-
wych. Dlatego też pracodawca nie może z przyczyn wskazanych w art. 1 ust. 1
ustawy o zwolnieniach grupowych wypowiedzieć działaczowi związkowemu umowy o
pracę (nawet po uzyskaniu na wypowiedzenie zgody zarządu zakładowej organizacji
związkowej), lecz może mu jedynie wypowiedzieć wynikające z umowy o pracę wa-
runki pracy i płacy. Wypowiedzenia powodom umów o pracę zostały zatem dokona-
ne z naruszeniem art. 5 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 i w związku z art. 10 ust. 1
ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Z tych względów należało na podstawie art. 45 § 1 i
3 KP orzec przywrócenie Władysława K. i Zdzisława S. do pracy na poprzednich wa-
runkach.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu wyro-
kiem z dnia 8 marca 2000 r. [...] oddalił apelację pozwanej Spółki od tego wyroku. W
ocenie Sądu, zaskarżony wyrok odpowiada prawu, chociaż nie wszystkie poglądy
Sądu pierwszej instancji można podzielić. Po uzupełnieniu postępowania dowodowe-
go Sąd ustalił, że ,,pod koniec kwietnia 1999 r. do wiadomości pozwanego pracodaw-
cy podano treść uchwały Międzyzakładowej Komisji Z.Z. ,,K. 2000" w S. z dnia
24.04.1999 r., która unieważniła uchwałę K.Z.Z.Z. ,,K." z dnia 25.02.1999 r. wyrażają-
cą zgodę na wypowiedzenie umowy o pracę powodom". Tym samym formalna pod-
stawa do udzielenia wypowiedzeń jaką była zgoda K.Z.Z.Z. ,,K." z dnia 25 lutego
1999 r. stała się bezskuteczna. Przepis art. 32 ustawy o związkach zawodowych
przewiduje nie tylko ochronę działacza związkowego przed wypowiedzeniem umowy
o pracę, ale i przed jej rozwiązaniem wskutek wcześniej dokonanego wypowiedze-
nia. Pozwana Spółka nie uzyskawszy na rozwiązanie umowy o pracę z powodami
zgody Z.Z. ,,K. 2000", mogła jedynie zmienić im dotychczasowe warunki pracy i
płacy.
Strona pozwana zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę
naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 32 ust. 1 ustawy z dnia
23 maja 1991 r. o związkach zawodowych w związku z art. 10 ust. 3 ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r. ,,przez przyjęcie, że pozwana Spółka mimo uzyskania zgody za-
rządu organizacji związkowej nie mogła skutecznie rozwiązać z powodami umów o
pracę w trybie wypowiedzenia, ponieważ udzielona wcześniej zgoda została następ-
nie odwołana", wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w San-
domierzu i oddalenie powództwa lub o jego uchylenie i przekazanie sprawy temu
Sądowi do ponownego rozpoznania, w obu przypadkach z orzeczeniem o kosztach
procesu ,,za wszystkie instancje".
Pełnomocnik strony skarżącej podniosła, że w dniu 22 kwietnia 1999 r. Prze-
wodniczący Międzyzakładowego Z.Z. ,,K. 2000" cofnął udzieloną przez Z.Z. ,,K." w
dniu 25 lutego 1999 r. zgodę na wypowiedzenie powodom umów o pracę, ale w tym
samym dniu Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków Komisji Zakładowej wy-
raziło taką zgodę ponownie. Wywodziła, że zgoda organu związku zawodowego
może być odwołana tylko z zachowaniem warunków wynikających z art. 61 KC. Od-
wołanie w dniu 22 kwietnia 1999 r. zgody K.Z.Z.Z. ,,K.", wyrażonej w dniu 25 lutego
1999 r., nie jest prawnie skuteczne, albowiem strona skarżąca nie wyraziła na to
zgody.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Sąd drugiej instancji błędnie ocenił znaczenie uchwały Międzyzakładowej Ko-
misji Z.Z. ,,K." z dnia 24 kwietnia 1999 r. dla skuteczności zgody na wypowiedzenie
powodom umów o pracę wyrażonej przez Komisję Zakładową Z.Z. ,,K." w dniu 25
lutego 1999 r. Zgoda zarządu zakładowej organizacji związkowej na wypowiedzenie
członkowi zarządu umowy o pracę jest oświadczeniem woli organu skierowanym do
pracodawcy. Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie jest złożone z
chwilą kiedy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią (art.
61 zdanie 1 KC). Zgoda udzielona przez zarząd zakładowej organizacji związkowej
na wypowiedzenie umowy o pracę jego członkowi może być skutecznie odwołana
tylko przez ten organ i - po jej złożeniu - tylko za zgodą pracodawcy. Unieważnienie
uchwały zarządu zakładowej organizacji związkowej przez organ wyższej instancji
związkowej należy traktować jako akt wewnątrzorganizacyjny. Nie wywołuje ono za-
tem skutków prawnych w stosunku do pracodawcy. Wniosek taki wynika także z tre-
ści art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, który kompetencje do wyrażenia
zgody przyznaje wyłącznie zakładowej organizacji związkowej, nie przewidując w
procedurze konsultacyjnej - inaczej niż art. 38 KP - udziału organizacji ponadzakła-
dowych, w tym i ogólnokrajowej. Należy wobec tego przyjąć, że zgoda Komisji Zakła-
dowej Z.Z. ,,K." na wypowiedzenie powodom umów o pracę wyrażona w dniu 25 lute-
go 1999 r. nie została skutecznie cofnięta.
Przyczyną wypowiedzenia powodom umów o pracę było zmniejszenie zatrud-
nienia w grupie zawodowej kierowców. Było to wypowiedzenie dokonane na podsta-
wie art. 10 ustawy o zwolnieniach grupowych. W ocenie jego skuteczności należało
zatem odpowiednio stosować ograniczające dopuszczalność rozwiązywania umów o
pracę przepisy tejże ustawy. Powodowie byli członkami zarządu zakładowej organi-
zacji związkowej (K.Z.Z.Z. ,,K."), wobec czego trwałość ich stosunków pracy chronio-
na była przepisem szczególnym, a to art. 32 ustawy o związkach zawodowych. W
takich razach, stosownie do art. 5 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 ustawy o zwolnie-
niach grupowych, pracodawca nie może bez zgody zakładowej organizacji związko-
wej wypowiedzieć działaczowi związkowemu umowy o pracę, choć może, nie uzy-
skawszy zgody na rozwiązanie stosunku pracy, wypowiedzieć dotychczasowe wa-
runki pracy i płacy. Złagodzenie rygorów ochronnych poprzez dopuszczenie możli-
wości wypowiedzenia warunków pracy i płacy członkowi zarządu zakładowej organi-
zacji związkowej bez zgody tego organu, co w zwykłej sytuacji byłoby niemożliwe,
usprawiedliwia rodzaj przyczyn, które uzasadniają wypowiedzenie w każdym przy-
padku. Nie jest trafny pogląd prawny wyrażony przez Sąd pierwszej instancji o bez-
względnym charakterze zakazu wypowiedzenia działaczowi związkowemu umowy o
pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy, którego nie uchyla nawet zgoda na wy-
powiedzenie organizacji związkowej.
Pozwana Spółka otrzymała zgodę Komisji Zakładowej Z.Z. ,,K." na wypowie-
dzenie powodom umów o pracę w dniu 25 lutego 1999 r., a w dniu 29 marca 1999 r.
dokonała tych czynności rozwiązujących stosunek pracy. Zgoda ta nie została sku-
tecznie cofnięta do upływu okresu wypowiedzenia, tj. przed rozwiązaniem stosunków
pracy. Pracodawca nie uchybił art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych oraz
art. 5 ust. 1 i art. 6 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Oceny prawnej wyma-
gało w tej sytuacji zachowanie przez stronę pozwaną pozostałych elementów trybu
wypowiadania umów o pracę (przepisów o wypowiadaniu umów o pracę) oraz mery-
toryczna zasadność wypowiedzeń. Sądy nie dokonały ustaleń potrzebnych do takiej
oceny.
Nadto, według art. 32 ust. 4 ustawy o związkach zawodowych, przepisy o
ochronie trwałości stosunku pracy zakładowych działaczy związkowych stosuje się
odpowiednio do pracowników pełniących z wyboru funkcje w organach organizacji
związkowych działających poza zakładem pracy. Władysław K. poza funkcją członka
Komisji Zakładowej Związku Zawodowego ,,K." był członkiem Międzyzakładowej Ko-
misji tego Związku z siedzibą w S. (o czym pozwana Spółka wiedziała od 23 listopa-
da 1998 r.) i Zarządu Regionu Środkowo - Wschodniego Z.Z. ,,K." z siedzibą w S.W.
(o czym pracodawca został poinformowany pismem z dnia 15 stycznia 1999 r.). Tę
istotną okoliczność dla rozstrzygnięcia sprawy w zakresie skuteczności wypowiedze-
nia umowy o pracę Władysławowi K. Sąd drugiej instancji pominął.
Z podanych wyżej względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39313 § 1 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================