Wyrok z dnia 17 listopada 1999 r.
I PKN 364/99

Pakt socjalny zawarty przez zagraniczną i polską osobę prawną ze
związkami zawodowymi działającymi w tej ostatniej, wprowadzający dodatkową
ochronę trwałości stosunku pracy, który stanowi, że w razie powołania wspól-
nej joint venture układ zbiorowy pracy obowiązujący u polskiego pracodawcy
staje się integralną częścią takiego paktu socjalnego, stanowi źródło prawa
pracy w rozumieniu art. 9 KP.


Przewodniczący: SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Roman
Kuczyński (sprawozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 1999 r. sprawy z po-
wództwa Eugeniusza H. przeciwko ,,D.F.M." Spółce z ograniczoną odpowiedzialno-
ścią, o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie
z dnia 6 stycznia 1999 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 24 września 1998 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy dla Warszawy
Pragi oddalił powództwo Eugeniusza H. o przywrócenie do pracy w D.F.M. Spółce z
o.o. w W. Sąd pierwszej instancji uznał wypowiedzenie powodowi umowy o pracę za
uzasadnione ze względu na nabycie przez niego uprawnień emerytalnych.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem
z dnia 6 stycznia 1999 r. wskutek częściowego uwzględnienia apelacji powoda zmie-
nił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego i zasądził od pozwanego na rzecz powoda
kwotę 10.910,01 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie
umowy o pracę, oddalając apelację powoda w pozostałym zakresie. Sąd drugiej ins-
tancji stanął na stanowisku, iż skoro według art. 5 Paktu Socjalnego z dnia 13 listo-
pada 1995 r. obowiązującego w pozwanym zakładzie pracy w okresie do marca 1999
r. rozwiązanie stosunku pracy z pracownikami może nastąpić tylko w okolicznościach
przewidzianych w art. 52 i 53 KP, w przypadku zmniejszenia zatrudnienia za zgodą
związków zawodowych na zasadzie porozumienia stron i na wniosek pracownika a
tego rodzaju sytuacja w przypadku powoda nie zachodzi - brak było przyczyny uza-
sadniającej wypowiedzenie umowy o pracę w okresie ochronnym, ustanowionym
Paktem Socjalnym. Sąd Okręgowy nie uznał za celowe przywrócenie powoda do
pracy ze względu na zbliżający się upływ okresu ochronnego, wobec czego zasądził
na rzecz powoda odszkodowanie w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za
pracę.

Kasacja pozwanego zarzuca powyższemu wyrokowi naruszenie prawa mate-
rialnego - art. 9, 45 § 1 KP i art. 5 Paktu Socjalnego.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja okazała się nieuzasadniona. Poza sporem jest, iż dnia 13 listopada
1995 r. D.H.I. Ltd i D.C., spółki zorganizowane i istniejące na mocy prawa Republiki
Korei i posiadające swoje siedziby w tej Republice z jednej strony - a cztery organi-
zacje związków zawodowych działające w Przedsiębiorstwie Państwowym F.S.O. - z
drugiej strony oświadczyły, że zamierzają przy udziale Rządu Polskiego zawrzeć
według prawa polskiego spółkę joint venture i zawierają Pakt Socjalny, którego art. 1
postanawia, iż strony uzgodniły wszystkie postanowienia Zakładowego Układu Zbio-
rowego Pracy, który stanowi integralną część Paktu i wejdzie w życie z dniem zare-
jestrowania spółki joint venture. Według art. 2 Paktu Spółka (przyszły pracodawca)
zobowiązuje się do przestrzegania wszystkich postanowień Paktu przez czas nie-
określony (o ile strony nie uzgodnią inaczej). Według art. 4 Paktu wszyscy pracow-
nicy pozostający w stosunku pracy z FSO w dniu utworzenia Spółki automatycznie
stają się pracownikami Spółki, zaś art. 5 Paktu stanowi, że Spółka może w czasie
trzech lat od daty ustanowienia Spółki rozwiązać umowę o pracę z pracownikami, o
których mowa w art. 4 Paktu wyłącznie w przypadkach zgodnych z art. 52 i 53 KP,
zmniejszenia zatrudnienia za zgodą związków zawodowych, porozumienia stron
umowy o pracę, a także wniosku pracownika. Powyższe postanowienia Paktu do-
wodzą, że intencją stron było nadanie mu rangi równej randze układu zbiorowego
pracy. Tym samym stał się on źródłem prawa pracy tym bardziej, że został zawarty
przed nadaniem art. 9 KP obecnego brzmienia. Jest też oczywiste, że art. 5 Paktu
Socjalnego jest postanowieniem bardziej korzystnym dla pracownika niż ogólnie
obowiązujące przepisy prawa pracy, w tym przepisy zakładowego układu zbiorowego
pracy, które zresztą stanowią powtórzenie przepisów Kodeksu pracy. Skoro Pakt
Socjalny jest zintegrowany z układem zbiorowym pracy, wywołuje skutki prawne nie
tylko pomiędzy bezpośrednimi sygnatariuszami Paktu, ale i rzutuje na prawa pod-
miotowe pracowników pozwanego zakładu pracy, na rzecz których, zgodnie z art. 3
ust. 1 Układu jest zawarty. Jeżeli zatem w Pakcie Socjalnym wprowadzono dodatko-
wą ochronę trwałości stosunku pracy pracowników powstałej Spółki D.F.M., polega-
jącą na dopuszczalności rozwiązywania umów o pracę przed upływem trzech lat od
daty ustanowienia Spółki tylko w przypadkach przewidzianych artykułem 5 Paktu,
zaś przypadek powoda do takich nie należy - brak było podstaw do rozwiązania z
powodem umowy o pracę przed marcem 1999 r. Trafnie zatem Sąd drugiej instancji
zasądził na rzecz powoda odszkodowanie w trybie art. 45 § 2 KP, dochodząc jedno-
cześnie do przekonania, że z uwagi na nieodległy upływ tego okresu ochronnego,
uwzględnienie żądania przywrócenia do pracy byłoby niecelowe.

Dla zastosowania art. 45 § 1 i 2 KP nie było zresztą istotne, czy porozumienie
stanowi źródło prawa pracy w rozumieniu art. 9 KP, lecz czy powstało roszczenie
powoda w stosunku do pozwanego pracodawcy. Zdaniem Sądu Najwyższego rosz-
czenie takie powstaje chociażby z tego powodu, że porozumienie należy traktować
jako umowę na rzecz osoby trzeciej (art. 393 KC w związku z art. 300 KP) - pracow-
ników, zawarte między innymi przez podmioty, które utworzą spółkę będącą w
przyszłości pracodawcą pod warunkiem zarejestrowania tej spółki. Spółka ta z chwilą
zarejestrowania z woli jej wspólników wstąpiła w zobowiązania zawarte przez
podmioty ją tworzące.
Sąd Najwyższy nie podzielił zatem zarzutów skargi kasacyjnej i nie znajdując
usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia kasacji, orzekł w oparciu o art. 39312
KPC jak w sentencji wyroku.
========================================