Wyrok z dnia 11 kwietnia 2001 r.
I PKN 351/00

Przewidziana w art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie
ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 87, poz. 396) szczególna regulacja dla
nauczycieli, którzy do dnia wejścia w życie tej ustawy nie zostali mianowani, a
mają co najmniej 2 letni okres zatrudnienia, została ograniczona jedynie do za-
sad oceniania pracy nauczyciela przed mianowaniem. Przepis ten nie przewi-
duje żadnych wyłączeń w zakresie spełniania przez nauczyciela pozostałych
wymagań do uzyskania mianowania, w szczególności w zakresie kwalifikacji
zawodowych.


Przewodniczący SSN Katarzyna Gonera, Sędziowie: SN Barbara Wagner, SA
Herbert Szurgacz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2001 r. sprawy z po-
wództwa Krystyny K. przeciwko Zespołowi Szkół Ekonomicznych i [...] Liceum Ogól-
nokształcącemu w C. o nawiązanie stosunku pracy na podstawie mianowania, na
skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie z dnia 14 lutego 2000 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Pozwem z dnia 6 lipca 1999 r. Krystyna K. domagała się nawiązania stosunku
pracy na podstawie mianowania z Zespołem Szkół Ekonomicznych i [...] Liceum
Ogólnokształcącym w C. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Chełmie wyrokiem z dnia 28
września 1999 r. oddalił powództwo. Sąd Rejonowy ustalił, że powódka została za-
trudniona u strony pozwanej - w Zespole Szkół Ekonomicznych i [...] Liceum Ogólno-
kształcącym w C. od 1 września 1993 r. jako nauczyciel, początkowo na podstawie
umowy o pracę na czas określony w wymiarze 17/18 etatu, następnie na podstawie
umowy o pracę na czas nie określony w pełnym wymiarze czasu pracy. W chwili
podjęcia pracy powódka posiadała ukończone studia wyższe na Wydziale Ekono-
micznym Uniwersytetu w L. i stopień doktora nauk prawnych. W dniu 20 maja 1999 r.
powódka uzyskała świadectwo kwalifikacji pedagogicznych. W okresie zatrudnienia
w pozwanej Szkole powódka była dwukrotnie oceniana (21 stycznia 1997 r. i 1
czerwca 1998 r.) i za każdym razem uzyskała ocenę szczególnie wyróżniającą. W
dniu 23 czerwca 1999 r. powódka zwróciła się do Dyrektora Zespołu Szkół Ekono-
micznych z wnioskiem o mianowanie jej na stanowisko w pozwanej Szkole, lecz
otrzymała odpowiedź odmowną.

Zgodnie z art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1992 r. Karta Nauczyciela
(jednolity tekst: Dz.U. 1997 r. Nr 56, poz. 357 ze zm.), stosunek pracy z nauczycie-
lem nawiązuje się przez mianowanie: 1) jeżeli posiada obywatelstwo polskie, 2) po-
siada pełną zdolność do czynności prawnych, 3) korzysta z praw publicznych, 4) nie
toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub o ubezwłasnowolnienie, 5) posia-
da wymagane kwalifikacje do zajmowania danego stanowiska, 6) może być zatrud-
niony w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, 7) bezpośrednio przed mia-
nowaniem wykonywał nieprzerwanie, zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami pracę
pedagogiczną w szkole w pełnym wymiarze zajęć co najmniej przez 3 lata i w tym
okresie uzyskał dwie oceny co najmniej wyróżniające, na zasadach i w trybie okre-
ślonym w art. 6a, lub bezpośrednio przed mianowaniem wykonywał nieprzerwanie,
zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami pracę pedagogiczną w szkole w pełnym wy-
miarze zajęć przez 4 lata pracy i na koniec czwartego roku pracy uzyskał co najmniej
ocenę dobrą albo bezpośrednio przed mianowaniem wykonywał nieprzerwanie jako
nauczyciel akademicki pracę dydaktyczną w szkole wyższej co najmniej przez 3 lata i
uzyskał ocenę pozytywną w tym zakresie.

Zdaniem Sądu powódka, spełniając przewidziane art. 10 ust. 2 pkt 1-6 ustawy
Karta Nauczyciela wymagania do nawiązania stosunku pracy z nauczycielem przez
mianowanie - nie spełnia przewidzianego w pkt. 7 tego przepisu wymagania wykony-
wania bezpośrednio przed mianowaniem nieprzerwanie, zgodnie z wymaganymi
kwalifikacjami pracy pedagogicznej w szkole w pełnym wymiarze zajęć co najmniej
przez 3 lata. Pojęcie wykonywania pracy ,,zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami"
należy rozumieć w znaczeniu, jakie nadaje mu art. 9 ust. 1 Karty, zamieszczony w
rozdziale pt. Wymagania kwalifikacyjne. Według tego przepisu stanowisko nauczy-
ciela może zajmować osoba, która między innymi posiada wyższe wykształcenie z
odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nau-
czycieli i podejmuje pracę na stanowisku, dla którego są to wystarczające kwalifika-
cje. Powódka uzyskała kwalifikacje pedagogiczne 20 maja 1999 r.

W apelacji od powyższego wyroku powódka wniosła o jego zmianę i nakaza-
nie stronie pozwanej mianowania na stanowisko. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z dnia 14 lutego 2000 r. oddalił apelację.
Sąd Okręgowy podzielił w pełni ustalenia faktyczne i pogląd prawny Sądu Rejonowe-
go.

W kasacji powódka zarzuciła naruszenie przepisów prawa materialnego przez
błędną wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie art. 10 ust. 2 pkt 7 ustawy Karta
Nauczyciela, a także art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy
Karta Nauczyciela. Zdaniem skarżącej w Karcie Nauczyciela kwalifikacje są łączone
bądź to z osobą (nauczyciela), bądź też z zajmowanym stanowiskiem. W przypadku
wymagań do mianowana pojęcie wykonywania pracy pedagogicznej ,,zgodnie z wy-
maganymi kwalifikacjami" odnosi się do zajmowanego stanowiska i wykonywania na
nim pracy dydaktycznej, wychowawczej lub opiekuńczej. Skarżąca wniosła o ,,uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i wydanie wyroku co do istoty sprawy" lub o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z uwzględ-
nieniem kosztów procesu.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw. Obydwa zawarte w kasacji
zarzuty naruszenia prawa materialnego nie są zasadne. Przewidziany art. 10 ust. 2
pkt 7 ustawy Karta Nauczyciela wymóg, by bezpośrednio przed mianowaniem nau-
czyciel wykonywał nieprzerwanie, zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami, pracę pe-
dagogiczną w szkole w pełnym wymiarze zajęć co najmniej przez 3 lata, należy ro-
zumieć jako wykonywanie przez pełne 3 lata pracy pedagogicznej w szkole przy po-
siadaniu wymaganych do tej pracy kwalifikacji. Wymagania kwalifikacyjne określa art.
9 Karty stwierdzając, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która (mię-
dzy innymi) posiada wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedago-
gicznym. Szczegółowe kwalifikacje wymagane od nauczycieli zostały określone w
wydanym na podstawie art. 9 ust. 3 rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z
dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczególnych kwalifikacji wymaganych od
nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli
nie mających wyższego wykształcenia (Dz.U. Nr 98, poz. 433 ze zm.). Zgodnie z § 2
tego rozporządzenia kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkołach
średnich ogólnokształcących oraz szkołach średnich zawodowych posiada osoba,
która legitymuje się dyplomem ukończenia studiów magisterskich na odpowiednim
kierunku (specjalności) i przygotowaniem pedagogicznym. Obydwa te elementy mu-
szą zachodzić łącznie. Przez przygotowanie pedagogiczne, zgodnie z § 1 pkt 2 roz-
porządzenia, należy rozumieć nabycie wiedzy i umiejętności z zakresu psychologii,
pedagogiki i dydaktyki szczegółowej w określonym w rozporządzeniu wymiarze go-
dzin. O posiadaniu wymaganego przygotowania świadczy dyplom lub świadectwo
ukończenia odpowiedniego kursu pedagogicznego. Świadectwo takie powódka uzy-
skała 20 maja 1999 r. i od tego czasu spełniała wymóg posiadania wymaganych
kwalifikacji. Twierdzenie kasacji, że wymagania kwalifikacyjne określa art. 10 ust. 2b
Karty, który pojęcie to wiąże ze stanowiskiem, a nie z osobą, nie jest zasadne.
W myśl powołanego przepisu przez wykonywanie pracy pedagogicznej zgod-
nie z wymaganymi kwalifikacjami należy rozumieć realizowanie zajęć dydaktycznych,
wychowawczych lub opiekuńczych w wymiarze co najmniej 1/2 tygodniowego obo-
wiązkowego wymiaru zajęć. Z samego brzmienia tego przepisu wynika, że zawiera
on definicję legalną pracy pedagogicznej, a nie łącznie z nią definicję wymaganych
kwalifikacji, o których mowa w art. 10 ust. 2 pkt 7. Pojęcie pracy pedagogicznej zo-
stało zdefiniowane przy założeniu, że jest ona wykonywana przy posiadaniu przez
nauczyciela wymaganych kwalifikacji. Interpretacja art. 10 ust. 2b w myśl stanowiska
zawartego w kasacji sprowadzałaby wymagania kwalifikacyjne do posiadania wy-
łącznie kwalifikacji praktycznych, co byłoby oczywiście sprzeczne z wymaganiami
kwalifikacyjnymi, określonymi art. 9 ustawy i opartym na tym przepisie rozporządze-
niu wykonawczym z 1991 r. Taki kierunek interpretacji byłby ponadto nie do pogo-
dzenia z ogólnym kierunkiem zmian dokonanych w Karcie Nauczyciela, mających na
celu między innymi podwyższenie poziomu kwalifikacji nauczycieli.

Nie jest też trafny zarzut kasacji naruszenia art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 14
czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz.U. Nr 87, poz. 396). W
myśl tego przepisu do nauczycieli, którzy do dnia wejścia w życie ustawy nie zostali
mianowani, a mają okres zatrudnienia co najmniej dwa lata, stosuje się przepisy do-
tychczasowe oceniania pracy nauczyciela przed mianowaniem, z wyłączeniem zasa-
dy uzyskiwania mianowania z mocy prawa. Wymieniony przepis ma charakter prze-
pisu przejściowego, który przewiduje dalsze stosowanie ,,dawnej" ustawy (przepisów)
pod rządami ustawy nowej. Tego typu przepisy są wyjątkiem od ogólnej reguły obo-
wiązywania ustawy nowej począwszy od daty jej wejścia w życie. Przepisy te nie
podlegają wykładni rozszerzającej. Celem wymienionego przepisu przejściowego
było złagodzenie rygorów wynikających z wprowadzenia nowelą z 1996 r. przedłuże-
nia okresu wymaganej pracy pedagogicznej z dwu do trzech lat oraz wymagania
uzyskania w tym czasie zamiast jednej pozytywnej oceny pracy dwu co najmniej wy-
różniających ocen dla tych nauczycieli, u których procedura mianowania już się za-
częła przed dniem wejścia w życie ustawy, ale którzy do dnia jej wejścia w życie nie
zostali mianowani. Z uwagi na swój charakter omawiany przepis nie może być inter-
pretowany w taki sposób, że po wejściu w życie ustawy nowelizującej z czerwca
1996 r. może on być stosowany bez względu na upływ czasu i stanowić podstawę do
odstąpienia od rygorów dotyczących oceniania pracy nauczyciela przed mianowa-
niem. Z punktu widzenia rozpoznawanej kasacji istotniejsze jest podkreślenie, że
przewidziana art. 5 ust. 2 szczególna regulacja dla nauczycieli, którzy do dnia wejś-
cia w życie ustawy nie zostali mianowani, a mają okres zatrudnienia co najmniej dwa
lata, została ograniczona jedynie do zasad oceniania pracy nauczyciela przed mia-
nowaniem. Art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej nie przewiduje żadnych wyłączeń czy
ograniczeń w zakresie spełnienia przez nauczyciela pozostałych wymagań dla uzy-
skania mianowania, w szczególności w zakresie spełniania wymagań kwalifikacyj-
nych. Art. 10 ust. 2 pkt 5 Karty przed jej zmianą w 1996 r. wyraźnie przewidywał wy-
móg spełnienia wymagań kwalifikacyjnych do zajmowania danego stanowiska. Okre-
ślał je art. 9 Karty oraz wydane na jego podstawie rozporządzenie MEN z 10 paź-
dziernika 1991 r. (powołana wyżej). Tego wymagania powódka nie spełniała. Przewi-
dziane w rozporządzeniu z 1991 r. rygory dotyczące przygotowania pedagogicznego
powódka spełniła dopiero 20 maja 1999 r.

Skoro kasacja nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, Sąd Najwyższy na
mocy art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji wyroku.
========================================