Wyrok z dnia 5 listopada 1999 r.
I PKN 344/99

Dla postawienia zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiąz-
ków pracowniczych wskutek świadczenia pracy po użyciu alkoholu (art. 52 § 1
pkt 1 KP) nie mają znaczenia okoliczności, które doprowadziły do spożywania
alkoholu w czasie pracy przez pracownika, od którego rodzaj wykonywanych
obowiązków pracowniczych wymagał bezwzględnego zachowania trzeźwości.


Przewodniczący: SN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 1999 r. sprawy z powódz-
twa Grażyny Z.-S. przeciwko ,,A.W." S.A. w W. o przywrócenie do pracy, na skutek
kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecz-
nych w Poznaniu z dnia 22 stycznia 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z
dnia 22 stycznia 1999 r. oddalił apelację powódki Grażyny Z.-S. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Trzciance z dnia 25 maja 1998 r. [...] oddalającego jej
powództwo o przywrócenie do pracy u strony pozwanej ,,A.W." S.A. z siedzibą w W.
W sprawie tej pozwana pismem z dnia 7 marca 1997 r. rozwiązała z powódką
umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych
obowiązków pracowniczych, jakim było wykonywanie obowiązków służbowych pod
wpływem alkoholu w dniu 1 marca 1997 r. Sąd Okręgowy potwierdził prawidłowość
ustaleń pierwszoinstancyjnych o spożywaniu alkoholu w czasie pracy przez powódkę
w dniu 1 marca 1997 r., gdyż wynikało to z zeznań świadków, jej odmowy poddania
się badaniom na zawartość alkoholu we krwi i oporu stawianego przy badaniu pro-
bierzem trzeźwości, co stwarzało uzasadnione domniemanie spożywania przez nią
alkoholu w czasie pracy. Potwierdzenie zarzutu ciężkiego naruszenia przez powódkę
obowiązków pracowniczych uzasadniało natychmiastowe rozwiązanie stosunku
pracy bez względu na to, że alkohol przyniosły i spożywały także inne osoby.
W kasacji powódki podniesiono zarzuty naruszenia przepisów postępowania,
w szczególności art. 4774 § 1 i 2 KPC przez ,,nieprzeprowadzenie dowodów uzupeł-
niających lub ponownych dowodów z zeznań świadków i stron pomimo istnienia po
temu wystarczających podstaw", art. 4771 § 1 KPC przez nierozstrzygnięcie o termi-
nie rozwiązania stosunku pracy oraz art. 233 § 1 KPC przez niewłaściwą ocenę zeb-
ranego w sprawie materiału dowodowego. Ponadto skarżąca zarzuciła naruszenie
prawa materialnego, w szczególności art. 30 KP w związku z art. 61 KC przez przy-
jęcie, że oświadczenie woli pozwanej rozwiązało stosunek pracy powódki z dniem 1
marca 1997 r. W ocenie skarżącej to przemyślane, przygotowane i zrealizowane
działanie strony pozwanej, która uwikłała powódkę w spożywanie przyniesionego
przez inne osoby alkoholu, zmierzało do zastosowania wobec niej sankcji z art. 52
KP. Nadto, skoro powódka dochodziła przywrócenia do pracy, to nie mogła żądać
sprostowania świadectwa pracy co do określenia prawidłowej daty ustania stosunku
pracy z dniem doręczenia jej pisma rozwiązującego z nią umowę o pracę.
Pozwany w ,,odpowiedzi powoda na kasację pozwanego" wniósł o oddalenie
kasacji i zasądzenie ,,od pozwanego na rzecz powoda" kosztów postępowania kasa-
cyjnego, przyznając, że wadliwie, bo ze skutkiem wstecznym określił datę rozwiąza-
nia z powódką stosunku pracy i zobowiązał się do dobrowolnego ,,wypełnienia
wszystkich zobowiązań wobec powódki, wynikających z przyjęcia błędnego terminu
rozwiązania stosunku pracy, oraz sprostowania świadectwa pracy".

Sąd Najwyższy uznał, że kasacja jest oczywiście bezzasadna.
Bezpodstawny jest przede wszystkim zarzut naruszenia przez Sąd drugiej ins-
tancji art. 233 § 1 KPC już z tego powodu, że Sąd ten nie prowadził postępowania
dowodowego i nie dokonywał własnej oceny zebranego w sprawie materiału dowo-
dowego, skoro jedynie potwierdził zasadność prawidłowej sędziowskiej oceny dowo-
dów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, a w konsekwencji nie stosował reguł
zawartych w art. 233 § 1 KPC i z tego powodu nie mógł ich naruszyć (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1998 r., I PKN 341/98, OSNAPiUS 1999 nr
20, poz. 650). Dlatego Sąd Najwyższy jedynie incydentalnie potwierdza oczywistość
ciężkiego naruszenia przez powódkę podstawowych obowiązków pracowniczych
przez ich wykonywanie po spożyciu alkoholu. Zostało to jednoznacznie wykazane
zwłaszcza w szczegółowych i wnikliwych ustaleniach pierwszoinstancyjnych, doty-
czących ponadto sposobu zachowania się powódki, która karalnymi groźbami pod
adresem przełożonego i funkcjonariuszy policji bezprawnie sprzeciwiała się ustaleniu
u niej stanu po użyciu alkoholu, co znalazło potwierdzenie w wyroku karnym Sądu
Rejonowego w S. z dnia 17 listopada 1997 r. [...].
Ustalenie spożywania alkoholu przez powódkę podczas pracy w dniu 1 marca
1997 r. nie podlega kwestii nawet dla skarżącej, która w kasacji jedynie utrzymuje, że
do udziału w spożywaniu alkoholu przez powódkę doszło wskutek zachowania się
osób trzecich, które jakoby celowo zmierzały do zaaranżowania okoliczności uza-
sadniających natychmiastowe zwolnienie jej z pracy. Tymczasem dla postawienia
zarzutu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych wskutek
świadczenia pracy po użyciu alkoholu (art. 52 § 1 pkt 1 KP) bez znaczenia są oko-
liczności, jakie doprowadziły do spożywania alkoholu w czasie pracy przez pracowni-
ka, od którego rodzaj wykonywanych obowiązków pracowniczych wymagał bez-
względnego zachowania trzeźwości. Nie może podlegać kwestii, że takie bezwzględ-
ne powinności spoczywały na powódce wykonującej obowiązki pielęgniarki sprawu-
jącej opiekę medyczną nad uczestnikami meczu piłkarskiego, która - spożywając
alkohol w czasie pracy - nie zachowała pełnej sprawności psychofizycznej oraz
szczególnej sumienności i staranności w wykonywaniu ciążących na niej obowiąz-
ków pracowniczych.
Oczywiście chybiony był zarzut naruszenia przepisu art. 4774 § 1 i 2 KPC, al-
bowiem przepis został uchylony z dniem 1 lipca 1996 r. ustawą z dnia 1 marca 1996
r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego... (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) i nie
mógł być zastosowany przez Sąd drugiej instancji przy rozpoznaniu przedmiotu
sporu, jakim było rozwiązanie stosunku pracy z powódką z dniem doręczenia jej 10
marca 1997 r. pisma o niezwłocznym rozwiązaniu umowy o pracę. Ponadto, wbrew
twierdzeniom kasacji, Sąd drugiej instancji - nie rozstrzygając o terminie ustania
stosunku z tym dniem, w którym doręczono powódce pismo rozwiązujące umowę o
pracę w trybie art. 52 KP - nie naruszył przepisu art. 4771 § 1 KPC. Wprawdzie Sąd
ten w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku istotnie wykazał pewną niekonsekwencję -
uznając za zasadny apelacyjny zarzut powódki dotyczący nieprawidłowego ustalenia
wstecznej daty ustania stosunku pracy, skoro następnie przyjął, że oświadczenie woli
pozwanego pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy nastąpiło jednak z tą datą i
wskazał jedynie na możliwość żądania przez powódkę sprostowania świadectwa
pracy. Trzeba wszakże przede wszystkim podnieść, że Sąd pierwszej instancji odda-
lił roszczenie powódki o przywrócenie do pracy i w ogóle nie orzekał co do daty usta-
nia stosunku pracy, błędnie zresztą podając w uzasadnieniu swojego orzeczenia jako
,,okoliczność bezsporną", że oświadczenie pozwanego pracodawcy o rozwiązaniu
stosunku pracy dotarło do powódki ,,w dniu 10 czerwca 1997 r.". Skoro jednak Sąd
Rejonowy nie orzekał o terminie ustania stosunku pracy, to apelacja powódki od nie-
istniejącego w tym zakresie orzeczenia nie mogła być przedmiotem postępowania
apelacyjnego, a w konsekwencji Sąd drugiej instancji z powodu braku substratu zas-
karżenia również nie mógł o tym orzekać i z tego powodu nie naruszył przepisu art.
4771 § 1 KPC, aczkolwiek wskazana wyżej niekonsekwencja co do terminu ustania
stosunku pracy naruszała dyspozycje art. 61 KC w związku z art. 300 KP. Trzeba
wreszcie też dodać, że przepis art. 4771 § 1 KPC nie ma zastosowania w postępo-
waniu apelacyjnym, w którym rozszerzenie powództwa jest dopuszczalne tylko w
granicach art. 383 KPC (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I
PKN 419/98, dotychczas niepublikowany).
Jedynie dla porządku należy zatem wskazać, że Sąd Najwyższy w uchwale
składu siedmiu sędziów z dnia 9 września 1999 r., III ZP 5/99 (dotychczas niepubli-
kowanej) uznał, że wskazanie przez pracodawcę w oświadczeniu woli o rozwiązaniu
bez wypowiedzenia umowy o pracę wcześniejszego terminu ustania stosunku pracy
niż złożenie tego oświadczenia woli nie uzasadnia roszczeń pracownika z art. 56 § 1
KP. Rozwiązanie stosunku pracy nie może wszakże nastąpić przed dojściem do wia-
domości pracownika stosownego oświadczenia woli pracodawcy (art. 61 KC w
związku z art. 300 KP). Interes pracownika w przypadku błędnego określenia przez
pracodawcę przedwczesnego terminu ustania stosunku pracy jest odpowiednio chro-
niony przez przepisy prawa pracy. Może on dochodzić roszczenia o wynagrodzenie z
tytułu gotowości do wykonywania pracy na podstawie art. 81 KP, jeżeli nie był do niej
bezprawnie dopuszczany, a w razie błędnego określenia w świadectwie pracy termi-
nu rozwiązania stosunku pracy służy mu roszczenie o jego sprostowanie (art. 97 § 21
KP), a jeżeli z tej przyczyny poniósł szkodę - o odszkodowanie z art. 99 KP.
Mając powyższe na uwadze kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art.
39312 KPC. Z uwagi na sposób sformułowania przez pozwanego, który wygrał
sprawę, wniosku o zasądzenie ,,od pozwanego na rzecz powoda" kosztów postępo-
wania kasacyjnego, Sąd Najwyższy nie orzekał w tym zakresie wobec treści art. 98 §
1 KPC w związku z art. 391 i 39319 KPC.
========================================