Wyrok z dnia 1 października 1997 r.
I PKN 317/97

Postawienie pracownikowi zarzutu odmowy wykonania polecenia wyda-
nego przez pracodawcę wymaga ustalenia, jaka była treść tego polecenia, czy
dotyczyło ono wykonywanej pracy i w jakich okolicznościach zostało wydane.

Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski , Sędziowie SN: Józef Iwulski,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 1 października 1997 r. sprawy z po-
wództwa Teresy K. przeciwko Tadeuszowi K. - właścicielowi "T.-K." w G. o przywró-
cenie do pracy i zapłatę, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Wojewódzkiego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w Gdyni z dnia 8
kwietnia 1997 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok w punkcie I i przekazał sprawę Sądowi Woje-
wódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku do ponownego
rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.


U z a s a d n i e n i e

Powódka Teresa K. wniosła kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z dnia 8 kwietnia 1997 r. [...], którym
Sąd ten oddalił jej apelację od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Gdańsku z
dnia 6 grudnia 1996 r. [...]
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka Teresa K. była zatrudniona u poz-
wanego Tadeusza K., właściciela Klubu "T." "na umowę o pracę na czas nie określo-
ny", z wynagrodzeniem miesięcznym 200 złotych w okresie od 1 stycznia 1996 r. do
6 stycznia 1996 r., zasądził na rzecz powódki kwotę 600 złotych tytułem odszkodo-
wania, odstępując od przywracania jej do pracy oraz odszkodowanie (w kwocie 30
złotych) z tytułu zwrotu kosztów zakupu przez powódkę stroju służbowego, zaś w
pozostałym zakresie powództwo oddalił.
W kasacji postawiony został zarzut naruszenia przepisów postępowania (art.
3931 pkt 2 KPC), a konkretnie art. 233 § 1 i art. 299 KPC, w następstwie czego do-
szło do nieuzasadnionego oddalenia roszczenia powódki o przywrócenie do pracy. W
uzasadnieniu kasacji podniesiono, że Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał -
nie mając do tego podstaw, że Sąd pierwszej instancji prawidłowo ocenił materiał
dowodowy, ustalając że przyczyną rozwiązania z powódką umowy o pracę bez wy-
powiedzenia było ciężkie naruszenie jednego z podstawowych obowiązków pracow-
niczych, jakim jest obowiązek stosowania się do poleceń przełożonego dotyczących
pracy. Zdaniem powódki zebrany przez Sąd Pracy materiał dowodowy dotyczący
przyczyn rozwiązania umowy o pracę nie dawał jednak podstaw do poczynienia ta-
kich ustaleń, bowiem Sąd nie wyjaśnił w sposób dostateczny przebiegu pracy powód-
ki w dniu 6 stycznia 1996 r., okoliczności związanych z interwencją pozwanego, a
także zachowania się powódki wobec pracodawcy.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzuty kasacji są zasadne. W szczególności trafnie zwraca się w niej uwagę,
że Sąd Pracy ustalił, iż w dniu 6 stycznia 1996 r. pozwany polecił pracownicom
Barbarze L. i Annie S., by skontrolowały remanent przeprowadzony przez powódkę.
Tymczasem pracownice te przesłuchane w charakterze świadków zeznały, że nigdy
nie widziały w sklepie powódki i nie znały jej. Nie potwierdziły też, by pracodawca
polecił im skontrolowanie powódki w czasie przeprowadzania remanentu [...]. Równ-
ież ustalenia Sądu Pracy przedstawione w uzasadnieniu wyroku są dowolne, ponie-
waż powódka przesłuchiwana informacyjnie [...] i w charakterze strony [...] nie zezna-
ła, że odmówiła bądź uniemożliwiła skontrolowanie wykonywanej przez nią pracy,
wypraszając pozwanego z baru. Zeznań takich nie złożył także pozwany słuchany w
charakterze strony [...], a słuchany informacyjnie [...] zeznał jedynie, że powódka spy-
tała, kim on jest, że chce ją kontrolować, na co on odpowiedział, że najlepiej będzie
jak opuści zakład. Z uwagi na postawiony powódce zarzut oraz na przyjęcie przez
Sąd Pracy, iż podstawą rozwiązania z nią umowy o pracę bez wypowiedzenia, którą
należy uznać za merytorycznie uzasadnioną, była odmowa wykonania polecenia wy-
danego przez przełożonego (poddania się kontroli ze strony Barbary L. i Anny S.
oraz ze strony samego pozwanego), kwestią szczególnie istotną było ustalenie, jaki
był przebieg wydarzeń w czasie przeprowadzania przez powódkę remanentu w dniu
6 stycznia 1996 r., a w szczególności, czy w istocie bezpodstawnie uniemożliwiła ona
skontrolowanie wykonanego przez siebie remanentu. Sąd Pracy przyjął w tym zakre-
sie, że "kiedy w wyniku interwencji pracownic do baru przyszedł kierownik Tadeusz
K., Teresa K. również jego nie wpuściła do baru stwierdzając, że nie ma prawa jej
sprawdzać" [...]. W tym zakresie Sąd Pracy wskazał jako dowody zeznania powódki
[...], zeznania pozwanego [...] oraz pisma procesowe powódki z dnia 15 marca 1996
r. i 26 kwietnia 1996 r. [...]. W szczególności z zeznań pozwanego, na które powołuje
się Sąd Pracy w swoim uzasadnieniu, nie wynika, że powódka odmówiła wykonania
takich poleceń dotyczących jej pracy, które pochodziłyby bezpośrednio od niego [...].
Mając to na uwadze, należy uznać, iż słuszny jest zarzut kasacji, że naru-
szony został - obok przepisu art. 233 § 1 KPC - przepis art. 299 KPC, gdyż wynika z
niego, że przesłuchanie stron powinno zmierzać do wyjaśnienia faktów (okoliczno-
ści), których ustalenie jest konieczne dla prawidłowego rozstrzygnięcia sporu. Takim
istotnym faktem, który wymagał jednoznacznego wyjaśnienia, było to, czy powódka
odmówiła w istocie wykonania polecenia, jakie otrzymała od pracodawcy, czy pole-
cenie to było jednoznaczne, dotyczyło wykonywanej przez nią pracy i w jakich oko-
licznościach zostało wydane. Rację ma w tym zakresie kasacja, że protokoły rozpraw
nie świadczą o tym, by Sąd Pracy w sposób dostateczny czynił starania odpowiada-
jące celom wskazanym w art. 299 KPC. Powinien on w szczególności dążyć do wy-
jaśnienia, w jaki sposób zachowała się powódka wobec przełożonego i czy zacho-
wanie to miało charakter naganny, jak również, w jaki sposób zachował się pozwany
wobec powódki i czy zachowanie jego nie przekraczało dopuszczalnej formy. Brak
ustaleń w tych kwestiach sprawił, że Sąd Pracy wydał wyrok, mimo że nie zostały
dostatecznie wyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym naru-
szony został art. 299 KPC, bo choć zarządzone zostało przesłuchanie stron, to nie
zostało ono skierowane na wyjaśnienie kwestii, które - ze względu na ich wagę dla
rozstrzygnięcia sprawy - wyjaśnienia wymagały. Naruszony także został przepis art.
233 § 1 KPC, gdyż oceniając wiarygodność i moc dowodów według własnego prze-
konania, Sąd Pracy oceny tej nie dokonał na podstawie wszechstronnego rozważe-
nia zebranego materiału. Wszechstronne rozważanie całokształtu zebranego mate-
riału - tak jak on został przedstawiony w uzasadnieniu wyroku - powinno bowiem do-
prowadzić go do wniosku, iż nie ma w nim dowodów wskazujących na to, że po-
wódka odmówiła wykonania polecenia rzeczywiście pochodzącego od pozwanego,
czy też takiego, co do którego nie powinna mieć wątpliwości, że zostało przez niego
wydane.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 KPC oraz
art. 108 § 2 KPC w związku z art. 39319 KPC orzekł jak w sentencji.

========================================