Wyrok z dnia 15 marca 2001 r.
I PKN 304/00

Przejście pracownika do nowego pracodawcy nie następuje w trybie art.
231 KP, jeżeli pracownik nie był zatrudniony w przejętej części zakładu pracy i
został ,,przekazany" w dacie późniejszej niż przejście wydzielonej części zakła-
du pracy na nowego pracodawcę.


Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Zbigniew Myszka (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2001 r. sprawy z powództwa
Marka K. przeciwko Rafinerii ,,J." S.A. w J. o uznanie za bezskuteczne wypowiedze-
nia warunków pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie z dnia 26 listopada 1999 r. [...]

z m i e n i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Rejonowego w
Jaśle z dnia 20 maja 1996 r. [...] w ten sposób, że dopuścił powoda do pracy na do-
tychczasowych warunkach pracy i płacy u strony pozwanej,
zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 200 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie wyrokiem z
dnia 26 listopada 1999 r. oddalił apelację powoda Marka K. od wyroku Sądu Rejo-
nowego-Sądu Pracy w Jaśle z dnia 20 maja 1999 r., oddalającego powództwo ,,o za-
niechanie wypowiedzenia mu warunków pracy" przez pozwaną Rafinerię ,,J." S.A. w
J. i odstąpił od obciążania go kosztami postępowania za drugą instancję. W sprawie
tej powód domagał się ,,zaniechania" wypowiedzenia mu warunków pracy przez po-
zwanego, który przekazał go z dniem 1 marca 1999 r. do Spółki z o.o. ,,S.-R.". Sądy
meriti ustaliły, że powód był zatrudniony u strony pozwanej od 15 lutego 1971 r. na
różnych stanowiskach pracy, a od 1 czerwca 1996 r. powierzono mu stanowisko
głównego specjalisty do spraw finansowych. Pismem z dnia 22 stycznia 1999 r.
strona pozwana zawiadomiła powoda, że w związku z utworzeniem przez Rafinerię
J. S.A. - Spółki z o.o. ,,S.-R." oraz koniecznością zapewnienia jej fachowej obsługi
finansowej przekazuje go do tej Spółki w trybie art. 231 KP. Ponadto pozwana poin-
formowała powoda, że jego dotychczasowe stanowisko zostało zlikwidowane. Sąd
Rejonowy w oparciu o schemat zarządzania pozwanej ustalił, że zajmowane przez
powoda stanowisko zostało zlikwidowane od maja 1998 r. Od 1 lutego 1999 r. roz-
poczęła działalność gospodarczą Spółka z o.o. ,,S.-R.", utworzona na bazie mienia
wydzielonego z pozwanego zakładu pracy, która przejęła część pracowników strony
pozwanej.

Na podstawie takich ustaleń Sądy meriti przyjęły, że powód został ,,przejęty"
przez ,,S.-R." Spółkę z o.o. w trybie art. 231 KP, bowiem u pozwanego na skutek re-
strukturyzacji nie ma zapotrzebowania na pracę powoda, a konieczne było zapew-
nienie obsługi finansowej w nowo powstałej Spółce, jaką może zapewnić powód
przejęty przez nowego pracodawcę. Powodowi nie wypowiedziano warunków pracy i
płacy, a zatem nie miały do niego zastosowania przepisy dotyczące wypowiedzenia
umowy o pracę, w tym warunki określone w art. 38 KP lub w ustawie o związkach
zawodowych. Powód jako członek zakładowej organizacji związkowej został przejęty
przez nowego pracodawcę z przysługującą mu ochroną stosunku pracy. Sąd drugiej
instancji uznał za nieuzasadniony zarzut powoda, że nie był on pracownikiem tej
części przedsiębiorstwa, z której powstała Spółka ,,S.-R.", gdyż dla zakresu zastoso-
wania normy art. 231 KP obojętny jest przedmiot działalności prowadzonej przez no-
wego pracodawcę w oparciu o przejęty majątek od poprzedniego pracodawcy, a tym
samym przejęci pracownicy mają możliwość świadczenia na rzecz nowego praco-
dawcy dotychczasowej pracy lub pracy o podobnym charakterze,

W kasacji powoda podniesiono zarzuty naruszenia następujących przepisów
prawa materialnego: art. 231 KP poprzez ustalenie, że powód został pracownikiem
,,S.-R." Spółki z o.o. w J. z mocy prawa w wyniku przejęcia przez nią części Rafinerii
J., art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych - przez
przyjęcie, że powód nie korzysta ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy
przysługującej mu jako członkowi zakładowej organizacji związkowej, art. 15 ustawy
z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwo-
wych - przez przyjęcie, iż przekazanie powoda innemu pracodawcy nie narusza
szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy pracownika będącego członkiem rady
nadzorczej pozwanej. Na tych podstawach skarżący domagał się zmiany zaskarżo-
nego orzeczenia i poprzedzającego go wyroku Sądu Rejonowego i przywrócenia go
do pracy u strony pozwanej oraz zasądzenia kosztów postępowania, ewentualnie
wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku oraz wyroku Sądu pierwszej instancji i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu Sądowi oraz orzeczenia o
kosztach postępowania.

W uzasadnieniu kasacji wskazano, że utworzona przez stronę pozwaną z
dniem 1 lutego 1999 r. ,,S.-R." Spółka z o.o. w J. przejęła część zakładu pozwanej, tj.
pralnię, jadalnię i dział obsługi gospodarczej i stała się nowym pracodawcą dla pra-
cowników zatrudnionych w przejętej części Rafinerii, którzy wcześniej byli powiado-
mieni o zamierzonych zmianach. W wykazie tych pracowników powód nie był ujęty
dlatego, że nigdy nie był zatrudniony w przejmowanych częściach zakładu pracy.
Pozwany poinformował powoda o ,,przekazaniu" do nowo otworzonej Spółki dopiero
w dniu 1 marca 1999 r. W tej dacie nie doszło do przekazania tej Spółce kolejnych
składników majątkowych, przeto Spółka ta nie mogła zostać pracodawcą następnych
pracowników pozwanej w ramach art. 231 § 1 KP. W trybie tego przepisu niedopusz-
czalna jest zmiana warunków pracy i płacy przejmowanych pracowników, tymczasem
powodowi zaproponowano przyjęcie innego stanowiska pracy niż zajmował u strony
pozwanej. Zmiana ta była niekorzystna dla powoda, któremu z racji pełnienia chro-
nionej funkcji związkowej oraz członkostwa w radzie nadzorczej strony pozwanej
przysługuje wzmożona ochrona trwałości stosunku pracy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona, albowiem dla oceny czy nastąpiło przejście pra-
cownika w trybie art. 231 § 1 KP do nowego pracodawcy, utworzonego przez wy-
dzielenie części zakładu pracy, decydujące znaczenie ma powiązanie pracownika z
wydzieloną jednostką organizacyjną, w której był zatrudniony (por. wyrok Sądu Naj-
wyższego z dnia 14 października 1997 r., I PKN 299/97, OSNAPiUS 1998 nr 18, poz.
536). Transponując to stanowisko na grunt ustaleń faktycznych w rozpoznawanej
sprawie - Sąd Najwyższy uznał, że przekazanie powoda, zajmującego u strony poz-
wanej stanowisko głównego specjalisty do spraw finansowych, z dniem 1 marca
1999 r. do nowo utworzonej Spółki z o. o. ,,S.-R.", która rozpoczęła działalność gos-
podarczą z dniem 1 lutego 1999 r. i to w dodatku na inne stanowisko pracy (główne-
go księgowego) nie mogło wywołać skutków prawnych z art. 231 § 1 KP, albowiem
powód nie pracował w wydzielonej jednostce organizacyjnej.

Wstępnie trzeba było mieć ponadto na uwadze, że powód był pracownikiem
szczególnie chronionym z dwóch tytułów prawnych, tj. jako członek zarządu zakła-
dowej organizacji związkowej (art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związ-
kach zawodowych - Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.) oraz jako członek rady nadzorczej
strony pozwanej (art. 15 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywa-
tyzacji przedsiębiorstw państwowych - Dz.U. Nr 118, poz. 561 ze zm.). Strona poz-
wana - przeprowadzając restrukturyzację pionu księgowości, którą według ustaleń
faktycznych Sądów meriti zakończyła w styczniu 1999 r., jakoby zlikwidowała zajmo-
wane przez powoda stanowisko głównego specjalisty do spraw finansowych już od
maja 1998 r., jednakże zatrudniała go na tym stanowisku pracy do dnia ,,przekaza-
nia" go do spółki ,,S.-R.". Takie ,,przekazanie" powoda do innego pracodawcy było
sprzeczne z trybem określonym w art. 231 KP, stanowiąc jego oczywiste obejście, jak
również pogwałcenie przysługującej powodowi wzmożonej ochrony trwałości stosun-
ku pracy z art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych i z art. 15 ustawy o komer-
cjalizacji i prywatyzacji. Ochrona wynikająca z tego ostatniego przepisu ma charakter
bezwzględny, gdyż polega na zakazie wypowiedzenia i zakazie wypowiedzenia
zmieniającego na niekorzyść pracownika - członka rady nadzorczej, bez uzależnienia
wypowiedzeń od stanowiska określonego organu. Ponadto - odnosząc się do zarzutu
powoda, iż nie był on pracownikiem części zakładu pracy strony pozwanej, z której
utworzyła ona nowego pracodawcę, Sąd drugiej instancji błędnie odczytał stanowi-
sko zawarte w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 1998 r., I PKN 159/98
(OSNAPiUS 1999 nr 11, poz. 363), a w szczególności to, że pracownicy przejęci
przez nowego pracodawcę w trybie art. 231 KP mają możliwość świadczenia na
rzecz nowego pracodawcy dotychczasowej pracy lub pracy o podobnym charakterze.
Możliwość świadczenia pracy o podobnym charakterze u nowego pracodawcy, który
przejął pracownika w trybie art. 231 KP, wcale nie oznacza zobowiązania pracownika
do świadczenia pracy innej niż określona w umowie o pracę bez dokonania
wypowiedzenia zmieniającego lub uzyskania porozumienia stron, ponieważ istota
oddziaływania normatywnego tego przepisu polega wyłącznie na podmiotowym
przekształceniu stosunku pracy po stronie pracodawcy, co następuje przy niezmie-
nionych warunkach zatrudnienia pracownika. Trafnie zatem skarżący argumentował,
że skoro nigdy nie był zatrudniony w przejętej części zakładu pracy strony pozwanej
(pralni, jadalni czy w dziale obsługi gospodarczej), to nie mógł być przekazany do
nowo utworzonej Spółki z o.o. ,,S.-R." w trybie art. 231 § 1 KP i to w terminie później-
szym niż Spółka ta rozpoczęła działalność gospodarczą w przekazanej jej części za-
kładu pracy. Powyższe oznacza, że przejście pracownika do nowego pracodawcy
utworzonego z wydzielonej części zakładu pracy nie następuje w trybie art.231 KP,
jeżeli pracownik ten nie był wcześniej zatrudniony w przejętej części zakładu pracy i
został "przekazany" w dacie późniejszej niż dzień przejścia części zakładu pracy na
nowego pracodawcę.

Skoro zatem w ustalonym okolicznościach sprawy potwierdziły się zarzuty na-
ruszenia przepisów prawa materialnego, które prowadziły do potwierdzenia bezpod-
stawności ,,przekazania" powoda do nowego pracodawcy w trybie art. 231 KP oraz
pogwałcenie przez stronę pozwaną przepisów o wzmożonej ochronie stosunku pracy
powoda, to Sąd Najwyższy na podstawie art. 39315 KPC zmienił zaskarżony wyrok
oraz poprzedzający go wyrok Sądu Pracy w ten sposób, że nakazał dopuścić powo-
da do pracy na zajmowane przez niego stanowisko głównego specjalisty do spraw
finansowych, orzekając o kosztach postępowania w zgodzie z art. 98 KPC.
========================================