Wyrok z dnia 10 września 1998 r.
I PKN 303/98

1. Szkoły i placówki publiczne mogą być zakładane i prowadzone przez
ministra, inny organ administracji rządowej, gminę oraz związek komunalny.
Inne osoby prawne i fizyczne mogą zakładać i prowadzić tylko szkoły i placów-
ki niepubliczne (art. 5 ust. 1-3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie
oświaty, jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.).
2. Założenie i prowadzenie szkoły lub placówki niepublicznej jest uzależ-
nione od jej wpisu do ewidencji prowadzonej przez kuratora właściwego dla
szkoły lub placówki, dokonanego na podstawie zgłoszenia do ewidencji, za-
wierającego między innymi nazwę, typ i statut szkoły lub placówki (art. 82 ust.
1-3 ustawy o systemie oświaty).
3. Nauczycielowi placówki niepublicznej nie przysługuje prawo do płat-
nego urlopu dla poratowania zdrowia, przewidzianego w art. 73 ust. 1 ustawy z
dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr
56, poz. 357 ze zm.).


Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 września 1998 r. sprawy z po-
wództwa Krystyny J. przeciwko Stowarzyszeniu - M. Uniwersytet Ludowy w W. o
przywrócenie do pracy i inne roszczenia, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie z dnia 19 grudnia
1997 r. [...]


o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Krośnie wyrokiem z dnia 13 października 1997 r.
oddalił powództwo Krystyny J. określone początkowo jako powództwo o przywróce-
nie do pracy i ustalenie, że ma prawo do urlopu dla poratowania zdrowia, a następnie
jako żądanie ustalenia prawa do urlopu dla poratowania zdrowia przysługującego
nauczycielom na podstawie ustawy Karta Nauczyciela.

Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w M. Uniwersytecie Lu-
dowym w W. i w okresie od 27 lutego 1996 r. do 10 lutego 1997 r. pobierała zasiłek
chorobowy z tytułu niezdolności do pracy, zaś w okresie od 21 lutego do 21 sierpnia
1997 r. powódka otrzymała zaświadczenie lekarskie stwierdzające, że wymaga dal-
szego leczenia. W tej sytuacji strona pozwana postanowiła rozwiązać z nią umowę o
pracę na postawie art. 53 § 1 pkt 1 lit. b KP i w dniu 1 września 1997 r. usiłowała jej
wręczyć pismo rozwiązujące tę umowę, lecz powódka odmówiła przyjęcia pisma.

Ponadto Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany M. Uniwersytet Ludowy jest stowa-
rzyszeniem, prowadzącym kształcenie systemem kursowym i ma charakter placówki
oświatowej niepublicznej. Tymczasem zgodnie z art. 91b ust. 2 Karty Nauczyciela do
nauczycieli zatrudnionych w szkołach niepublicznych stosuje się przepisy Karty Nau-
czyciela w ograniczonym zakresie. W szczególności nie ma do nich zastosowania
art. 73 tej Karty przewidujący prawo nauczyciela do płatnego urlopu dla poratowania
zdrowia. Poza tym - formalnie rzecz ujmując - strona pozwana jako ośrodek kształ-
cenia kursowego nie jest szkołą w rozumieniu art. 91b ust. 2 i art. 3 pkt 2 w związku z
art. 1 Karty Nauczyciela. Z tych przyczyn Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił żą-
dania powódki o ustalenie, że ma prawo do płatnego urlopu dla poratowania zdrowia,
a poza tym uznał, że pozwany Uniwersytet rozwiązał zgodnie z prawem stosunek
pracy z uwagi na wyczerpanie przez powódkę okresu zasiłkowego i nieodzyskanie
przez nią zdolności do pracy.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krośnie wyrokiem z
dnia 19 grudnia 1997 r. oddalił apelację złożoną przez powódkę od wyroku Sądu
Rejonowego.

Sąd drugiej instancji podkreślił, że zgadza się z oceną Sądu Rejonowego co
do tego, że Stowarzyszenie M. Uniwersytet Ludowy nie jest placówką o charakterze
publicznym bądź posiadającą uprawnienia szkoły publicznej, a tylko taki charakter
pozwalałby na zastosowanie w odniesieniu do powódki art. 73 Karty Nauczyciela.
Sąd Wojewódzki stwierdził, że na inny charakter strony pozwanej nie wskazuje ani jej
statut, ani regulamin pracy. Ponadto o charakterze strony pozwanej jako placówki
niepublicznej świadczy treść wpisu do ewidencji Kuratora Oświaty w K., z którego
wynika, że Stowarzyszenie M. Uniwersytet Ludowy w W. jest placówką niepubliczną,
której działalność ogranicza się do prowadzenia szkoleń oraz dwuletnich kursów
(stacjonarnych i zaocznych) z zakresu rękodzieła artystycznego, co oznacza, że nie
jest on szkołą, lecz ośrodkiem kształcenia kursowego. Tak więc Karta Nauczyciela
nie ma zastosowania do zatrudnionych w nim pracowników, gdyż zgodnie z art. 5a
ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. Nr 67, poz. 329),
Karta Nauczyciela określa tylko prawa i obowiązki nauczycieli jednostek publicznych,
a pozwany Uniwersytet taką jednostką nie jest.

Od wyroku Sądu Wojewódzkiego powódka złożyła kasację, w której zarzuciła
naruszenie prawa materialnego - art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela w brzmieniu nadanym mu ustawą nowelizującą, ogłoszoną w Dzienniku
Ustaw Nr 56, poz. 357 z 1997 r., oraz naruszenie prawa procesowego polegające na
pominięciu przy dokonywaniu ustaleń dokumentów znajdujących się w aktach oso-
bowych powódki, w szczególności umów o pracę zawartych przez nią ze stroną poz-
waną.

Zarzut naruszenia przepisów postępowania nie został poparty wskazaniem
odpowiednich przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, natomiast zarzut naru-
szenia prawa materialnego powódka uzasadniła tym, że o statusie strony pozwanej
przesądził Sąd Wojewódzki na podstawie zaświadczenia Kuratora Oświaty, podczas
gdy o charakterze szkoły decyduje całokształt jej działalności, a więc to, czy szkoła
jest powszechnie dostępna, czy nauczyciele w niej zatrudnieni posiadają kwalifikacje
określone w odrębnych przepisach, czy szkoła realizuje ustalone przez Ministra
Edukacji Narodowej zasady oceniania, klasyfikowania i przeprowadzania egzami-
nów, czy zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych programów naucza-
nia. Inaczej mówiąc, czy szkoła spełnia wymagania określone w art. 7 ustawy o sys-
temie oświaty. Nie jest bowiem istotna forma organizacyjna uczelni, lecz jej cechy
decydujące o tym, czy jest ona szkołą publiczną, czy też nie.

W konkluzji powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie
powództwa ewentualnie o uchylenie tego wyroku oraz wyroku Sądu Rejonowego w
Krośnie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania,
z zasądzeniem na jej rzecz w każdym przypadku kosztów postępowania według
norm przepisanych.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Nie może odnieść skutku zarzut powódki, że ustalenie stanu faktycznego
sprawy nastąpiło z pominięciem umów o pracę zawartych przez strony w okresie
wieloletniego zatrudnienia powódki u strony pozwanej. Każdy bowiem zarzut kasacji
powinien być poparty wskazaniem odpowiedniego przepisu prawa materialnego lub
prawa procesowego. Takie wymagania stawia kasacji przepis art. 3933 KPC, wymie-
niając wśród koniecznych jej warunków ,,przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnienia". Rozpoznanie więc zarzutu naruszenia prawa procesowego, który
powódka zawarła w swojej kasacji, mogłoby nastąpić wtedy, gdyby wskazała, które
przepisy postępowania zostały zaskarżonym wyrokiem naruszone, a ponadto w
stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Powódka jednak tego nie
uczyniła, wobec czego rozpoznanie zarzutu naruszenia prawa materialnego może
nastąpić na podstawie ustalonego w sprawie stanu faktycznego.

Zarzut naruszenia prawa materialnego - art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982
r. Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357) został również
sformułowany nazbyt ogólnie. Przepis ten określa zakres podmiotowo-przedmiotowy
ustawy wymieniając z jednej strony, kto podlega ustawie oraz z drugiej strony -
szkoły i inne placówki, w których zatrudnienie wymienionych osób powoduje stoso-
wanie względem nich Karty Nauczyciela. Powyższy przepis ma szeroki zakres, gdyż
obejmuje nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych, którzy
są zatrudnieni w publicznych przedszkolach, szkołach, zakładach kształcenia nau-
czycieli, w placówkach kształcenia ustawicznego, oświatowo-wychowawczych, opie-
kuńczo-wychowawczych, w zakładach poprawczych, w bibliotekach szkolnych i pe-
dagogicznych, w szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych w zak-
resie ustalonym ustawą oraz w wielu innych placówkach wymienionych w 6 punktach
art. 1 ust. 1 oraz w 3 punktach art. 1 ust. 2 Karty Nauczyciela.

Powódka, zarzucając naruszenie art. 1 Karty Nauczyciela, nie podała, dlacze-
go ów przepis został naruszony, a zwłaszcza za którą z placówek w nim wymienio-
nych należy uważać pozwany M. Uniwersytet Ludowy w W. Tym samym nie wiado-
mo, na czym polega błąd Sądu Wojewódzkiego, który uważa, że Karta Nauczyciela
nie ma zastosowania w sprawie. Twierdzenie powódki o niezastosowaniu wymienio-
nego przepisu powinno być bowiem poparte wskazaniem tej części przepisu, według
której powinna nastąpić kwalifikacja pozwanego Uniwersytetu jako określonego ro-
dzaju placówki wymienionej w art. 1 ust. 1 i 2 Karty Nauczyciela. Nie można oczeki-
wać, że Sąd Najwyższy oceniając zarzut naruszenia prawa materialnego będzie
rozważał po kolei, czy pozwany Uniwersytet jest daną placówką i dlaczego nią nie
jest.

W swojej kasacji powódka, odnosząc się krytycznie do wyroku Sądu Woje-
wódzkiego, stwierdziła, że o charakterze danej placówki jako szkoły decyduje speł-
nienie przez nią warunków przewidzianych w art. 7 ustawy z dnia 7 września 1991 r.
o systemie oświaty (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.), a nie
arbitralna decyzja kuratora. Do warunków tych należy zaś między innymi to, czy
szkoła jest powszechnie dostępna, czy zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie
ramowych programów nauczania, czy nauczyciele w niej zatrudnieni posiadają kwa-
lifikacje określone w odrębnych przepisach. Tych zaś okoliczności Sąd Wojewódzki
nie miał w ogóle na uwadze przy rozstrzyganiu sprawy, wskutek czego doszedł do
błędnego wniosku, że pozwany Uniwersytet nie jest szkołą publiczną, do której mają
zastosowanie przepisy ustawy Karta Nauczyciela.

W tej kwestii należy zwrócić uwagę po pierwsze na to, że przedstawione sta-
nowisko powódki zawiera w sobie - w istocie rzeczy - zarzut naruszenia przepisów
postępowania dotyczących sposobu ustalenia stanu faktycznego i jego oceny, lecz
wbrew art. 3933 KPC nie łączy się z podaniem konkretnych przepisów procedury,
które zostały naruszone, i po wtóre, że według art. 5 ust. 1 ustawy o systemie
oświaty szkoła i placówka może być szkołą i placówką publiczną albo niepubliczną.
Zgodnie z art. 82 tej ustawy szkoły i placówki niepubliczne mogą być zakładane
przez osoby prawne i fizyczne po uzyskaniu wpisu do ewidencji prowadzonej przez
kuratora oświaty właściwego dla siedziby zakładanej szkoły lub placówki (ust. 1).
Zgłoszenie do ewidencji powinno zawierać między innymi określenie typu szkoły lub
placówki oraz statut szkoły lub placówki (ust. 2). Stosownie zaś do art. 84 szkoła lub
placówka niepubliczna działa na podstawie statutu nadanego przez osobę prowa-
dzącą, który powinien w szczególności określać typ szkoły lub cel placówki oraz ich
zadania.

Jak z powyższych przepisów wynika, decyzja kuratora oświaty o wpisie danej
szkoły lub placówki do ewidencji szkół i placówek niepublicznych nie jest decyzją
arbitralną, lecz jest uzależniona od treści wniosku osoby prawnej lub fizycznej zakła-
dającej daną szkołę lub placówkę, czyli od tego, co zawiera ,,zgłoszenie do ewiden-
cji", o którym stanowi art. 82 ust. 2 ustawy o systemie oświaty. Zaświadczenie o wpi-
sie do ewidencji, które kurator oświaty (lub inne upoważnione do tego organy) dorę-
cza następnie zgłaszającemu, jest już prostą konsekwencją ,,zgłoszenia do ewidencji"
i dotyczy takiego typu szkoły lub placówki, który został podany w zgłoszeniu do
ewidencji (art. 82 ust. 3 ustawy).

Wpisanie pozwanego Uniwersytetu do ewidencji placówek niepublicznych,
stosownie do art. 82 ust. 1-3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty,
stworzyło określony stan prawny, którego podważenie nie może nastąpić w postę-
powaniu kasacyjnym, przy pomocy zarzutu naruszenia prawa materialnego.

Z tych względów trafny jest wniosek Sądu Wojewódzkiego, że pozwany Uni-
wersytet jest placówką niepubliczną, do której nie mają zastosowania przepisy Karty
Nauczyciela, w tym także art. 73 przewidujący prawo nauczyciela do płatnego urlopu
dla poratowania zdrowia. Dlatego też kasację powódki Sąd Najwyższy oddalił jako
pozbawioną usprawiedliwionych podstaw (art. 39312 KPC).
========================================