Wyrok z dnia 13 października 1999 r.
I PKN 302/99

Nieuzasadniona ekonomicznie podwyżka płac dokonana bezpośrednio
przed przejściem zakładu pracy na innego pracodawcę może uzasadniać wy-
powiedzenie przez niego warunków wynagrodzenia.


Przewodniczący: SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 13 października 1999 r. sprawy z po-
wództwa Urszuli M. przeciwko Jerzemu K. i Kazimierzowi D. prowadzącym Spółkę
Cywilną ,,L." w L. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powódki od wyroku
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie z dnia 11 lu-
tego 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację, nie obciążając powódki kosztami postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Puławach wyrokiem z dnia 7 października 1998 r.
[...] przywrócił Urszulę M. do pracy na poprzednie warunki w Spółce Cywilnej ,,L." Ka-
zimierza D. i Jerzego K.
Powódka była zatrudniona w Centralnej Ciepłowni w D., prowadzonej do dnia
30 kwietnia 1998 r. przez Zakład Remontów i Modernizacji Kotłów ,,R.-K." w W. Jana
M., zaś od 1 maja 1998 r. przez pozwanych. Pismem z dnia 15 czerwca 1998 r., do-
ręczonym Urszuli M. w dniu 25 czerwca 1998 r., pracodawca wypowiedział jej wa-
runki płacy, obniżając miesięczną stawkę zasadniczego wynagrodzenia za pracę o
150 zł. Jako przyczyny zmiany warunków umowy wskazano konieczność dostoso-
wania wysokości wynagrodzenia do zakresu faktycznie świadczonych obowiązków
pracowniczych oraz nieuzasadnioną ekonomicznie podwyżkę wynagrodzeń dokona-
ną przez poprzedniego pracodawcę. Przejęcie Centralnej Ciepłowni w D. od Zakładu
Remontów i Modernizacji Kotłów ,,R.-K." przez Spółkę Cywilną ,,L." nastąpiło na pods-
tawie art. 231 KP. W § 8 ust. 1 umowy dzierżawy z dnia 29 kwietnia 1998 r.
przejmujący zobowiązali się do zachowania dotychczasowych warunków zatrudnia-
nia pracowników.
W ocenie Sądu, podane powódce przyczyny wypowiedzenia nie uzasadniały
zmiany warunków płacy. Zakres obowiązków Urszuli M. nie uległ zmianie; u nowego
pracodawcy zatrudniona jest na tym samym stanowisku pracy, które zajmowała
uprzednio. Nie ma też dowodów na brak ekonomicznego uzasadnienia dla podwyżek
płac dokonanych przez poprzedniego pracodawcę.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Lublinie wyrokiem z
dnia 11 lutego 1999 r. [...] zmienił zaskarżony przez pozwanych apelacją wyrok i po-
wództwo oddalił, nie obciążając powódki kosztami postępowania. Zdaniem Sądu,
pierwsza z podanych powódce przez pracodawcę przyczyn zmiany dotychczaso-
wych warunków płacy - potrzeba dostosowania wysokości wynagrodzenia do za-
kresu faktycznie świadczonych obowiązków pracowniczych - nie uzasadnia wypo-
wiedzenia. Uzasadnia je natomiast druga z nich - nieuzasadniona ekonomicznie
podwyżka wynagrodzeń przez poprzednika prawnego. Centralna Ciepłownia w D.,
będąca własnością Wojskowego Rejonowego Zarządu Kwaterunkowo - Budowla-
nego w L., została wydzierżawiona należącemu do Jana M. Zakładowi Remontów i
Modernizacji Kotłów ,,R.-K." w W. na podstawie umowy, która uległa rozwiązaniu z
dniem 30 kwietnia 1998 r. wskutek wypowiedzenia dokonanego przez właściciela w
dniu 15 stycznia 1998 r. W grudniu 1997 r. w zakładzie doszło do sporu zbiorowego -
pracownicy żądali podniesienia płac o 60% ,,średniej krajowej". Pracodawca uzależ-
niał podwyżki wynagrodzeń od uzyskania wyższych cen energii. Ceny te wzrosły od
1 lutego 1998 r. Protokół rozbieżności w punkcie 5 zawierał postanowienie o pod-
wyżce wynagrodzeń z dniem 1 lutego 1998 r. dla każdego pracownika o 150 zł. W
marcu 1998 r. pracodawca, za zgodą KZ NSZZ ,,Solidarność", wprowadził od 1
kwietnia 1998 r. dalsze podwyżki płac o 300 zł. Pismem z dnia 1 kwietnia 1998 r.
Urszula M. otrzymała podwyżkę wynagrodzenia w kwocie 300 zł, a pismem z dnia 16
kwietnia 1998 r. o dalsze 150 zł.
Na podstawie umowy dzierżawy zawartej w dniu 29 kwietnia 1998 r. przez Wojskowy
Rejonowy Zarząd Kwaterunkowo - Budowlany w L. i Spółkę Cywilną ,,L." od 1 maja
1998 r. zakład, po przetargu, pozwani przejęli od poprzednika - Zakładu Remontów i
Modernizacji Kotłów ,,R.-K.", Podstawę przetargu na dzierżawę stanowiła kalkulacja
kosztów sporządzona przez poprzedniego dzierżawcę, uwzględniająca podwyżki
płac o 50 zł. Pozwani złożyli ofertę przetargową na dzierżawę zakładu w dniu 25
marca 1998 r. Przyjęli wprawdzie protokół rozbieżności, który zobowiązywał praco-
dawcę do podwyżki wynagrodzeń o 150 zł od 1 lutego 1998 r., ale przed podpisa-
niem umowy nie zostali poinformowani o wzroście wynagrodzeń po 1 kwietnia 1998
r, o kwoty od 300 do 450 zł. Tak wysoka jednorazowa podwyżka wynagrodzeń dla
wszystkich pracowników musiała wpłynąć na wyniki finansowe firmy. ,,Pozwani czer-
pali wiedzę na temat firmy z danych przedstawionych przez Wojskowy Rejonowy Za-
rząd Kwaterunkowo - Budowlany - dlatego nie mogli znać wysokości wynagrodzeń
pracowniczych". Po wypowiedzeniu warunków płacy powódka miała wynagrodzenie
zasadnicze 1.517 zł oraz dodatek funkcyjny; łącznie jej wynagrodzenie wynosiło
2.200 zł. Uwzględniając rynek pracy w P. nie jest to kwota mała. Brak podwyżki o
150 zł nie wydaje się uzasadnioną przyczyną rezygnacji z pracy w sytuacji panujące-
go bezrobocia.
Powódka zaskarżyła ten wyrok kasacją. Wskazując jako jej podstawę naru-
szenie prawa materialnego, a to art. 45 § 1 KP przez niewłaściwe jego zastosowanie
oraz art. 8 KP przez błędną jego wykładnię, wniosła o uchylenie zaskarżonego wyro-
ku i przekazanie sprawy Sądowi drugiej instancji do ponownego rozpoznania. Skar-
żąca wywodziła, że przyczyna, którą Sąd uznał za uzasadniającą zmianę warunków
wynagrodzenia, jest pozorna. ,,Jedynym w istocie powodem zmiany warunków
umowy o pracę była zmiana pracodawcy i wprowadzenie nowej polityki płacowej, co,
jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały siedmiu sędziów z dnia 15
czerwca 1993 r., I PRN 63/93, nie może uzasadniać dokonanych wypowiedzeń".
Postępowanie pozwanych powinno być ocenione ,, poprzez pryzmat art. 8 Kodeksu
pracy i z racji pozostawania w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego nie
mogą one korzystać z ochrony". Podwyżki wynagrodzeń nastąpiły w rezultacie sporu
zbiorowego, od którego pracownicy odstąpili po zaspokojeniu ich słusznych rosz-
czeń, tj. uzyskaniu podwyżki o 300 zł. Działania pozwanych były konsekwencją ,,zbyt
nisko skalkulowanej oferty" złożonej w przetargu na eksploatację ciepłowni. Wojsko-
wy Rejonowy Zarząd Kwaterunkowy w L. miał obowiązek przedstawienia oferentom
rzetelnych danych, co nie może obciążać pracowników.
W odpowiedzi na kasację pozwani wnieśli o jej oddalenie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarżąca nie wskazała jako podstawy kasacyjnej naruszenia przepisów pos-
tępowania. W tym stanie rzeczy ustalenia stanowiące faktyczną podstawę rozstrzyg-
nięcia zawartego w zaskarżonym wyroku należy uznać za niewadliwe i wiążące
także dla Sądu Najwyższego. Sąd drugiej instancji ustalił, że podana powódce w piś-
mie z dnia 15 czerwca 1998 r. przyczyna zmiany dotychczasowych warunków płacy
przez obniżenie miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego o 150 zł uzasadnia
wypowiedzenie zmieniające. Skoro wypowiedzenie warunków płacy jest uzasadnione
i nie narusza przepisów o wypowiadaniu umów o pracę zarzut naruszenia art. 45 § 1
KP jest bezzasadny. Poza wszystkim przepis ten nie stanowił samodzielnej podstawy
prawnej rozstrzygnięcia. Mógł być ewentualnie naruszony jedynie w powiązaniu z
treścią art. 42 KP.
Nie jest też usprawiedliwiony zarzut naruszenia art. 8 KP. Skarżąca, zarzuca-
jąc Sądowi błędną wykładnię powołanego przepisu, nie uzasadniła, na czym owa
błędna interpretacja polegała. Przy tym art. 8 KP nie stanowił podstawy prawnej rozs-
trzygnięcia i Sąd nie dokonywał jego wykładni. Zarzut kasacyjny jest więc w tym za-
kresie bezprzedmiotowy. Z uzasadnienia kasacji można wszakże wnosić, że dotyczy
on w istocie niezastosowanie przez Sąd art. 8 KP. Okoliczności tej skarżąca wcześ-
niej nie podnosiła. Nie wnosiła też o ocenę dokonanego jej wypowiedzenia warunków
płacy w aspekcie zgodności tej czynności z zasadami współżycia społecznego. Czy
Sąd nie powinien był z urzędu dokonać takiej oceny ? Nie miał takiego obowiązku.
Art. 78 § 1 KP obliguje pracodawcę do ustalania wynagrodzenia za pracę stosownie
do rodzaju wykonywanej przez pracownika pracy i kwalifikacji wymaganych do jej
wykonywania oraz ilości i jakości świadczonej pracy. Dostosowując wysokość
wynagrodzenia do ekonomicznej wartości pracy świadczonej przez pracownika,
pracodawca działał w granicach prawa. Że nie nadużył uprawnienia do dokonania
powódce zmiany warunków wynagrodzenia i że skorzystanie z przewidzianej pra-
wem instytucji wypowiedzenia zmieniającego nie naruszało zasad współżycia spo-
łecznego, wynika pośrednio z końcowego fragmentu motywów zaskarżonego wyro-
ku, w których Sąd odniósł wysokość zarobków powódki po zmianie do lokalnych, ist-
niejących w P. stosunków na rynku pracy i w tym kontekście ją ocenił.
Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39312 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================