Wyrok z dnia 5 września 1997 r.
I PKN 283/97

Oceny legalności rozwiązania z nauczycielem mianowanym stosunku
pracy w trybie art. 23 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Karty Nauczyciela dokonuje się według
stanu prawnego obowiązującego w dniu złożenia przez pracodawcę oświadczenia
woli.

Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Roman Kuczyński,
Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 września 1997 r. sprawy z powództwa
Zygmunta G. przeciwko Szkole Podstawowej w P. o uznanie wypowiedzenia za
bezskuteczne, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 30 kwietnia 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 19 lutego 1997 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Lęborku oddalił
powództwo Zygmunta G. o uznanie za bezskuteczne rozwiązania umowy o pracę
dokonanego przez dyrektora Szkoły Podstawowej w P. z dniem 31 października 1996 r.
Sąd I instancji ustalił, że w czasie od 16 marca 1995 r. do 18 marca 1996 r. powód
korzystał z płatnego urlopu dla poratowania zdrowia, w związku z czym strona pozwana
zobowiązała go do przedstawienia zaświadczenia o stanie zdrowia, wysyłając mu dnia
30 kwietnia 1996 r. skierowanie na badanie przez Obwodową Komisję Lekarską do
Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia w L. Wprawdzie powód stawił się w oznaczonym
przez tę Komisję terminie 20 maja 1996 r., lecz odmówił wykonania dodatkowych
badań, wskutek czego wydanie orzeczenia określającego przydatność do pracy stało
się niemożliwe. W tej sytuacji strona pozwana pismem z dnia 5 czerwca 1996 r.
skierowała powoda ponownie na badanie i uprzedziła o niekorzystnych skutkach
wynikających z odmowy. Orzeczeniem z dnia 25 czerwca 1996 r. Obwodowa Komisja
Lekarska [...] w L. stwierdziła, że schorzenia powoda ograniczają jego zdolność do
pracy w pełnym wymiarze godzin w zawodzie nauczyciela, lecz orzeczenie to
zakwestionował Wojewódzki Inspektor do Spraw Orzecznictwa w S., w związku z czym
Wojewódzka Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i Zatrudnienia, badając sprawę,
skierowała powoda na dodatkowe badania i obserwację szpitalną w Oddziale [...] ZOZ
w L., gdyż uznała, że wydanie orzeczenia będzie możliwe po uzupełnieniu materiału
lekarskiego. W dniu 8 lipca 1996 r. powód stawił się w wymienionej wyżej placówce,
lecz odmówił zgody na pobyt w szpitalu, twierdząc, że ogranicza to jego swobody
obywatelskie.
W ocenie Sądu Rejonowego postępowanie powoda usprawiedliwia decyzję
strony pozwanej o rozwiązaniu stosunku pracy, gdyż art. 23 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia
26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19 ze zm.) uprawnia dyrektora
szkoły do rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem, który dwukrotnie w sposób nie
usprawiedliwiony nie stawił się na badanie lekarskie wyznaczone z urzędu. Brak
badania i stosownego orzeczenia o stanie zdrowia jest przeszkodą do dalszego
zatrudnienia powoda.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie wyrokiem z
dnia 30 kwietnia 1997 r. oddalił apelację powoda opartą na zarzucie, że w myśl art. 23
ust. 3 Karty Nauczyciela, w brzmieniu obowiązującym w datach skierowania powoda na
badania lekarskie, warunkiem rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem było
trzykrotne nie usprawiedliwione niestawiennictwo na badanie lekarskie. Sąd II instancji
w tej kwestii podniósł, że o zastosowaniu prawa decyduje data rozwiązania stosunku
pracy, zatem w dniu 31 października 1996 r. miał już zastosowanie art. 23 ust. 4 pkt 2
znowelizowanej Karty Nauczyciela, który dopuszcza rozwiązanie stosunku pracy z
nauczycielem mianowanym w razie dwukrotnego nie usprawiedliwionego jego
niezgłoszenia się na badania lekarskie, takie zaś rozwiązanie może nastąpić z końcem
miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał informację o niezgłoszeniu się nauczyciela
na badanie. Warunki powyższe zostały - zdaniem Sądu Wojewódzkiego - spełnione,
gdyż o odmowie ze strony powoda poddania się w warunkach szpitalnych badaniom
lekarskim pozwana Szkoła dowiedziała się dnia 1 października 1996 r., natomiast
orzeczenia Obwodowej Komisji Lekarskiej [...] w L. z dnia 25 czerwca 1996 r. nie można
uznać za prawomocne, gdyż zaskarżył je Wojewódzki Inspektor do Spraw Orzecznictwa
Lekarskiego, w wyniku czego Wojewódzka Komisja Lekarska do Spraw Inwalidztwa i
Zatrudnienia [...] w S. postanowiła wydać orzeczenie po badaniach i obserwacji
szpitalnej, na co powód nie wyraził zgody.
Od powyższego wyroku złożył powód kasację, w której zarzucił naruszenie pra-
wa materialnego - art. 23 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Karty Nauczyciela przez błędną jego
wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że wymieniony przepis
ma zastosowanie do powoda i mógł stanowić podstawę rozwiązania z nim stosunku
pracy. Skarżący podniósł, że Sąd I instancji rozstrzygał sprawę na podstawie art. 23
ust. 3 Karty Nauczyciela przed jej nowelizacją, zatem dopuszczalność rozwiązania
stosunku pracy zależała od trzykrotnego nie usprawiedliwionego niezgłoszenia się na
badanie lekarskie mające na celu określenie stanu zdrowia. Tymczasem powód nie
zgłosił się tylko dwa razy, przy czym jego niestawiennictwo było w każdym przypadku
usprawiedliwione. Poza tym powód zarzucił, że naruszenie wymienionego wyżej
przepisu polega także na tym, że Sąd Wojewódzki przyjął prawidłowość rozwiązania
stosunku pracy, mimo że pozwana Szkoła potwierdzała przyjęcie informacji o odmowie
poddania się powoda badaniom lekarskim 20 i 28 maja 1996 r. co do pierwszego
badania i 9 września 1996 r. co do drugiego badania.
W konkluzji powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Koszalinie lub Sądowi Rejonowemu w Lęborku albo
o "uwzględnienie powództwa... w całości i uznanie wypowiedzenia o pracę za
bezskuteczne" z zasądzeniem w obu wypadkach kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Powołanie w kasacji, jako jej podstawy, wyłącznie naruszenia prawa material-
nego ma ten skutek, że Sąd Najwyższy rozpoznaje powyższy zarzut w granicach stanu
faktycznego ustalonego przez sąd II instancji bądź przyjętego przez ten sąd, a
ustalonego przez sąd I instancji. Należy zatem stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie
rola Sądu Najwyższego ogranicza się do rozstrzygnięcia, czy stanowi naruszenie art. 23
ust. 4 pkt 2 i ust. 5 Karty Nauczyciela o treści nadanej temu przepisowi przez art. 1 pkt
17 ustawy z dnia 14 czerwca 1996 r. o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr
87, poz. 396) oddalenie apelacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego oddalającego
powództwo o uznanie za bezskuteczne rozwiązania umowy o pracę w sytuacji, gdy
powód nie zgłosił się dwukrotnie i bez usprawiedliwienia na badania lekarskie, na które
został skierowany z urzędu.
Pismem z dnia 11 października 1996 r., doręczonym dnia 15 października 1996
r., dyrektor Szkoły Podstawowej w P. rozwiązał z powodem stosunek pracy z dniem 31
października 1996 r. podając jako przyczynę dwukrotną nie usprawiedliwioną odmowę
poddania się badaniom lekarskim mającym na celu zdrowotną ocenę zdolności powoda
do pracy. O niestawieniu się powoda na drugie z kolei badanie lekarskie, połączone z
hospitalizacją, dyrektor strony pozwanej dowiedział się z pisma Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w S., które do niego wpłynęło w dniu 1 października 1996 r.
Z dniem 7 sierpnia 1996 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 czerwca 1996 r. o
zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 87, poz. 396), która zmieniła między
innymi art. 23 Karty Nauczyciela. Według treści, którą otrzymał art. 23 ust. 4 pkt 2 i ust.
5 tej ustawy, dyrektor szkoły może skierować nauczyciela mianowanego na badania
przez komisję lekarską do spraw inwalidztwa i zatrudnienia na wniosek nauczyciela lub
z własnej inicjatywy. W razie dwukrotnego nie usprawiedliwionego niezgłoszenia się
nauczyciela, skierowanego z urzędu na badanie lekarskie, dyrektor może rozwiązać z
nauczycielem mianowanym stosunek pracy. Rozwiązanie to następuje z końcem
miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał informację o niezgłoszeniu się nauczyciela
na omawiane badania.
Porównanie daty wejścia w życie noweli do Karty Nauczyciela z datą czynności
strony pozwanej wskazuje na to, że dla oceny zasadności i prawidłowości rozwiązania z
powodem stosunku pracy miarodajny jest art. 23 ust. 4 pkt 2 i ust. 5 w nowym
brzmieniu. Dla zastosowania określonego przepisu decydująca jest bowiem chwila
dokonania czynności prawnej (złożenia oświadczenia woli), a nie czas podjęcia
czynności przygotowawczych. Z tego względu, wbrew stanowisku powoda, nie ma
zastosowania w sprawie art. 23 ust. 3 Karty Nauczyciela w poprzednim brzmieniu. Nie
jest też zasadne jego twierdzenie, że według tego przepisu dopiero trzykrotne nie
usprawiedliwione niestawiennictwo na badania lekarskie dawało podstawę do rozwią-
zania z nauczycielem stosunku pracy. Wskazany przepis nie przewidywał bowiem w
ogóle, ile razy nauczyciel mógł nie stawić się na badania bez ujemnych dla siebie nas-
tępstw. Oznacza to, że w poprzednim stanie prawnym dotyczącym tej kwestii, dla
rozwiązania stosunku pracy wystarczyło jednokrotne nie usprawiedliwione niestawien-
nictwo nauczyciela na badanie lekarskie mające na celu ocenę stanu jego zdrowia z
punktu widzenia możliwości dalszego wykonywania pracy nauczyciela.
Wbrew poglądowi powoda zaskarżony wyrok nie narusza również art. 23 ust. 5
Karty Nauczyciela w brzmieniu obowiązującym od dnia 7 sierpnia 1996 r. Stosownie do
powyższego przepisu rozwiązanie stosunku pracy ze względu na dwukrotne nie
usprawiedliwione niezgłoszenie się nauczyciela na badanie lekarskie następuje z
końcem miesiąca, w którym dyrektor szkoły otrzymał informację o niezgłoszeniu się
nauczyciela na badanie. Z ustaleń dokonanych przez Sądy w postępowaniu przedka-
sacyjnym wynika, że dyrektor pozwanej Szkoły w dniu 1 października 1996 r. uzyskał z
miarodajnego źródła informację, która upewniła go co do istnienia przyczyn uzasad-
niających rozwiązanie z powodem stosunku pracy na podstawie art. 23 ust. 4 pkt 2
Karty Nauczyciela. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wyjaśnił bowiem na
piśmie, że orzeczenie w kwestii możliwości dalszego wykonywania przez powoda pracy
nauczyciela stało się niemożliwe, gdyż odmówił on poddania się obserwacji szpitalnej,
od której zależało wydanie orzeczenia. Wątpliwości zgłoszone przez powoda w skardze
kasacyjnej, iż ostatnia informacja dotarła do dyrektora pozwanej Szkoły zbyt późno w
stosunku do daty pisma zawierającego tę informację, nie mogą być rozważane w
postępowaniu kasacyjnym ze względu na brak zarzutów naruszenia przepisów prawa
procesowego.
Z przytoczonych względów Sąd Najwyższy uznał, że kasacja nie zawiera uspra-
wiedliwionych podstaw, wobec czego stosownie do art. 39312 KPC orzekł jak w
sentencji wyroku.

========================================