Wyrok z dnia 7 września 1999 r.
I PKN 265/99

Zmiana warunków pracy polegająca wyłącznie na zmianie nazwy stano-
wiska, przy zachowaniu innych warunków pracy i płacy, mieści się w ramach
pracowniczego podporządkowania i nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego
(art. 42 KP). Jeżeli jednak strony zgodnie traktują taką zmianę jako element
podmiotowo istotny (np. gdy nazwa implikuje prestiż stanowiska), to może ona
wymagać wypowiedzenia warunków pracy.


Przewodniczący: SSN Walerian Sanetra, Sędziowie: SN Jadwiga Skibińska-
Adamowicz, SA Katarzyna Gonera (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 7 września 1999 r. sprawy z powódz-
twa Zofii K. przeciwko Cukrowni ,,Ł." S.A. w K.W. o przywrócenie poprzednich warun-
ków pracy i płacy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 13 stycznia 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Pińczowie, wyrokiem z dnia 13 października 1998
r., oddalił powództwo Zofii K. przeciwko Cukrowni ,,Ł." SA w K.W. o uznanie za bezs-
kuteczne wypowiedzenia warunków pracy dotychczas obowiązujących. Sąd Rejono-
wy ustalił, że powódka była zatrudniona u strony pozwanej od 1988 r. na podstawie
umowy o pracę na stanowisku kierownika laboratorium. W 1998 r. wprowadzono w
Cukrowni ,,Ł." SA w K.W. nową strukturę organizacyjną, na podstawie której zmienio-
no nazwę stanowiska zajmowanego przez powódkę z ,,kierownika laboratorium" na
,,chemika analityka". W związku z wprowadzeniem nowej struktury organizacyjnej
oraz zmianą nazwy stanowiska zajmowanego przez powódkę wręczono jej w dniu 28
lipca 1998 r. wypowiedzenie zmieniające, przy czym poza nazwą stanowiska nie ule-
gły zmianie pozostałe warunki pracy i płacy. W tym czasie powódka pełniła funkcję
przewodniczącej zakładowej organizacji związkowej (Komisji Zakładowej NSZZ ,,So-
lidarność"). Pracodawca powiadomił zakładową organizację związkową o zamiarze
dokonania wypowiedzenia zmieniającego w stosunku do powódki, związek zawodo-
wy nie zgłosił zastrzeżeń. W dniu 6 sierpnia 1998 r. powódka przyjęła do wykonania
nowy zakres czynności, nie wyraziła natomiast zgody na zmianę nazwy swojego sta-
nowiska. Oddalając powództwo Sąd Rejonowy stwierdził, że wypowiedzenie zmie-
niające było konieczne w związku ze zmianą struktury organizacyjnej zakładu pracy.
Nie jest możliwe przywrócenie warunków pracy dotychczas obowiązujących - w za-
kresie nazwy stanowiska pracy powódki - z uwagi na wprowadzoną nową strukturę
organizacyjną, a ponadto z tego względu, że w kompetencji Sądu Pracy nie leży do-
konywanie zmian nazw stanowisk poszczególnych pracowników.

W apelacji od powyższego wyroku powódka zarzuciła naruszenie art. 32
ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze
zm.). W toku postępowania apelacyjnego podniosła, że pracodawca w dniu 2 listopa-
da 1998 r. nie dopuścił jej do pracy uznając, że doszło do rozwiązania umowy o
pracę z upływem okresu wypowiedzenia w związku z odmową przyjęcia przez po-
wódkę zmienionych warunków pracy. Powódka wniosła w związku z tym o przywró-
cenie jej do pracy na dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach, wyrokiem z
dnia 13 stycznia 1999 r., uwzględnił apelację powódki i zmieniając zaskarżony wyrok
przywrócił powódkę do pracy na poprzednie warunki pracy i płacy. Sąd Okręgowy
stwierdził, że nie jest trafne stanowisko Sądu Rejonowego co do tego, że wypowie-
dzenie zmieniające dokonane zostało z zachowaniem przepisów o wypowiedzeniu,
ponieważ związki zawodowe zostały prawidłowo zawiadomione o zamiarze dokona-
nia wypowiedzenia zmieniającego w stosunku do powódki pełniącej funkcję prze-
wodniczącej Komisji Zakładowej NSZZ ,,Solidarność" i nie złożyły żadnych zastrze-
żeń co do zamiaru pracodawcy dokonania takiego wypowiedzenia. Przepisy ustawy
o związkach zawodowych wymagają obligatoryjnie zgody Komisji Zakładowej NSZZ
,,Solidarność" (jako zarządu zakładowej organizacji związkowej) na dokonanie wypo-
wiedzenia w stosunku do pracownika pełniącego funkcję w organach zakładowej or-
ganizacji związkowej, a zgody takiej nie było. Skoro doszło do naruszenia przepisów
ochronnych gwarantujących trwałość stosunku pracy członka zarządu zakładowej
organizacji związkowej, to powództwo jest zasadne.

Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniosła strona pozwana, opierając ją
na podstawie wskazanej w art. 3931 pkt 1 KPC. Skarżąca zarzuciła naruszenie prawa
materialnego przez błędną wykładnię art. 32 ustawy o związkach zawodowych.
Strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, co
należy potraktować jako wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie apelacji
powódki od wyroku Sądu Rejonowego. W uzasadnieniu kasacji skarżąca podniosła,
że zgodnie z treścią art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych pracodawca nie
może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej zmienić jednostronnie
warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika pełniącego funkcję w organach
zakładowej organizacji związkowej. Pomimo nieuzyskania przez pracodawcę zgody
zarządu zakładowej organizacji związkowej na dokonanie w stosunku do powódki
wypowiedzenia zmieniającego, nie doszło do naruszenia art. 32 ustawy o związkach
zawodowych, ponieważ w żaden sposób nie zostały naruszone przedmiotowo istotne
warunki pracy i płacy powódki. Zdaniem skarżącej w sytuacji, gdy nie dochodzi do
naruszenia przedmiotowych warunków umowy, do wypowiedzenia jej nie jest wyma-
gana obligatoryjna zgoda związku zawodowego.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Istota sporu sprowadzała się do tego, czy zmiana nazwy stanowiska pracy
zajmowanego przez pracownika, związana ze zmianą struktury organizacyjnej wpro-
wadzonej w zakładzie pracy, wymaga wypowiedzenia pracownikowi warunków pracy
wynikających z umowy (dokonania wypowiedzenia zmieniającego) oraz czy w sto-
sunku do pracownika pełniącego funkcję w organach zakładowej organizacji związ-
kowej wypowiedzenie takie może być dokonane jedynie za zgodą zarządu zakłado-
wej organizacji związkowej.

Jak wynika z ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd Rejonowy - i zaak-
ceptowanych przez Sąd Okręgowy - zmiana dotycząca warunków pracy w przypadku
powódki dotyczyła jedynie nazwy stanowiska pracy (z ,,kierownika laboratorium" na
,,chemika analityka") i nie obejmowała ani zakresu czynności, ani wysokości wyna-
grodzenia, ani pozostałych warunków pracy. Ponieważ podstawę kasacji stanowi
wyłącznie zarzut naruszenia prawa materialnego, ustalenia faktyczne stanowiące
podstawę rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku uznać należy za nie-
wadliwe i tym samym wiążące w postępowaniu kasacyjnym.

Wprowadzenie w zakładzie pracy nowego schematu organizacyjnego, powo-
dującego zmianę stanowiska pracownika, wymaga wypowiedzenia mu warunków
pracy i płacy, choćby aktualnie nie uległy one pogorszeniu (uchwała SN z dnia 25
czerwca 1975 r., I PZP 15/75, OSNCP 1976 z. 3, poz. 43). Jeżeli jednak zmiana taka
polega wyłącznie na zmianie nazwy stanowiska, podczas gdy wszystkie pozostałe
warunki pracy i płacy nie ulegają zmianie, mieści się ona w ramach pracowniczego
podporządkowania i nie wymaga wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy i
płacy, chyba że szczególne okoliczności uzasadniają odmienną ocenę. Zgodnie z
tezą wyrażoną w wyroku SN z dnia 18 maja 1978 r., I PRN 40/78 (nie publikowany)
zmiana warunków płacy w rozumieniu art. 42 § 1 KP wymaga uprzedniego wypowie-
dzenia tylko wtedy, gdy dotyczy uzgodnionych w umowie o pracę warunków istot-
nych i gdy pogarsza sytuację pracownika. Podobną myśl można odnieść również do
warunków pracy.

Przyjęcie takiego założenia, jakie zostało poczynione w kasacji przez stronę
pozwaną, a mianowicie, że zmiana jedynie nazwy stanowiska zajmowanego przez
powódkę, nie połączona z jakąkolwiek zmianą pozostałych warunków pracy i płacy,
nie naruszała przedmiotowo istotnych warunków pracy i płacy, i nie pogarszała w
żaden sposób sytuacji powódki jako pracownika, a zatem nie miała takiego charakte-
ru, który wymagałby uzyskania zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej na
wypowiedzenie zmieniające stosownie do art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawo-
dowych, prowadzić musi do wniosku, że w przypadku zmiany nazwy stanowiska w
ogóle nie było konieczne dokonywanie przez pracodawcę wypowiedzenia zmieniają-
cego.

Taki wniosek oznaczać by musiał w konsekwencji, że wypowiedzenie zmie-
niające dokonane przez stronę pozwaną było od samego początku zbędne i nie wy-
wołujące skutków prawnych, a zatem jakikolwiek sprzeciw lub brak zgody wobec
tego wypowiedzenia ze strony powódki również nie rodziłby skutków prawnych w
odniesieniu do łączącego strony stosunku pracy, a zatem należałoby uznać, że po-
wódka pozostawała i pozostaje przez cały czas w stosunku pracy ze stroną pozwa-
ną, zajmując stanowisko kierownika laboratorium, albowiem oświadczenie praco-
dawcy o wypowiedzeniu warunków pracy nie wywołało skutków prawnych. W takiej
sytuacji nie byłoby również konieczne uzyskanie przez pracodawcę zgody zarządu
zakładowej organizacji związkowej na dokonanie wypowiedzenia zmieniającego sto-
sownie do treści art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych. Niedopuszczenie
powódki do pracy w dniu 2 listopada 1998 r. uprawniałoby natomiast powódkę do
wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy między stronami, nie
zaś o przywrócenie jej do pracy na poprzednich warunkach, albowiem stosunek
pracy nigdy nie ustał.

Założenie dotyczące tego, że zmiana nazwy stanowiska pracy w związku ze
zmianą struktury organizacyjnej zakładu pracy nie wymaga wypowiedzenia zmienia-
jącego, jeżeli zostają zachowane wszystkie dotychczasowe warunki pracy i płacy - w
tym zwłaszcza rodzaj pracy (zakres czynności) i wysokość wynagrodzenia - może
również prowadzić do wniosku, że wypowiedzenie powódce warunków pracy było
wadliwe i sprzeczne z prawem, bo dotyczyło warunków, które wypowiedzenia takiego
nie wymagają. Skoro pracodawca zdecydował się na wypowiedzenie, choć nie było
do tego podstaw i przesłanek, to znaczy, że wypowiedzenie było niezgodne z pra-
wem i naruszyło przepisy o wypowiedzeniu zmieniającym, a zatem powódka jako
pracownik powinna być przywrócona do pracy na poprzednich warunkach pracy - na
stanowisko kierownika laboratorium - niezależnie od tego, czy pracodawca uzyskał
zgodę zakładowej organizacji związkowej stosownie do wymagań art. 32 ust. 2
ustawy o związkach zawodowych. Jeżeli pracodawca wypowiada warunki pracy i
płacy, choć nie powinien, to działa wbrew prawu - wbrew treści art. 42 KP - a to
oznacza, że pracownikowi służy roszczenie o uznanie takiego wypowiedzenia za
bezskuteczne, a w razie gdy wypowiedzenie spowodowało skutek w postaci zmiany
warunków pracy i płacy - roszczenie o przywrócenie do pracy na warunkach dotych-
czasowych (sprzed wypowiedzenia).

Nie wszystkie warunki pracy i płacy podlegają wypowiedzeniu zmieniającemu.
Zmiana warunków polegająca wyłącznie na zmianie nazwy stanowiska, przy jedno-
czesnym braku zmiany wszystkich pozostałych dotychczasowych warunków pracy i
płacy, nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego, chyba że szczególne okoliczności
uzasadniają odmienną ocenę.

W rozpoznawanej sprawie taką odmienną ocenę uzasadnia zachowanie oby-
dwu stron stosunku pracy i podjęte przez nie czynności.

Skoro pracodawca uznał, że powinien dokonać w stosunku do powódki wypo-
wiedzenia warunków pracy, to oznacza to, że potraktował zmianę nazwy stanowiska
zajmowanego przez powódkę jako zmianę istotnego elementu umowy o pracę. Do-
konana przez niego czynność prawna powinna podlegać ocenie co do zgodności z
art. 42 i art. 45 KP ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z naruszenia tych
przepisów. Jeżeli pracodawca decyduje się - dla pewności i bezpieczeństwa obrotu
prawnego - na wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy i płacy, to musi to zro-
bić zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dokonując wypowiedzenia zmieniającego
strona pozwana sama oceniła, że zmiana nazwy stanowiska zajmowanego przez
powódkę jest zmianą na niekorzyść pracownika, bo w przeciwnym razie nie dokony-
wałaby w ogóle tego wypowiedzenia. Skoro tak się stało, to powinien zostać zacho-
wany tryb określony w art. 32 ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, co oznacza,
że pozwany pracodawca powinien był uzyskać zgodę zarządu zakładowej organizacji
związkowej na zmianę warunków pracy na niekorzyść powódki pełniącej funkcję
przewodniczącej Komisji Zakładowej NSZZ ,,Solidarność". Skoro jej nie uzyskał, to
wypowiedzenie było dokonane niezgodnie z przepisami o wypowiadaniu zmieniają-
cym, a powódce przysługiwało skuteczne roszczenie o przywrócenie jej do pracy na
dotychczasowych warunkach.

Również powódka swoim zachowaniem dała wyraz temu, że nazwę zajmowa-
nego stanowiska traktuje jako istotny element warunków umowy. Skoro obydwie
strony nazwie stanowiska pracy zgodnie nadały charakter podmiotowo istotnego
elementu stosunku pracy i zachowały się konsekwentnie adekwatnie do tego zgod-
nego zamiaru - pracodawca dokonując wypowiedzenia, a pracownik odwołując się
od tego wypowiedzenia do Sądu Pracy - to oznacza, że cały tryb wypowiedzenia po-
winien być przeprowadzony zgodnie z przepisami o wypowiedzeniu zmieniającym,
co obejmuje również uzyskanie przez pracodawcę wyraźnej zgody zarządu zakłado-
wej organizacji związkowej na dokonanie wypowiedzenia stosownie do art. 32 ust. 2
ustawy o związkach zawodowych. Brak wyraźnego stanowiska ze strony zakładowej
organizacji związkowej oznacza, że nie został spełniony warunek uzyskania jej
zgody, co uzasadniało uwzględnienie roszczenia powódki o przywrócenie jej do
pracy na dotychczasowych warunkach pracy, czyli na stanowisko kierownika labora-
torium.

Nazwa stanowiska pracy nie należy do przedmiotowo istotnych elementów
warunków pracy i jej zmiana nie wymaga - w zasadzie - dokonania wypowiedzenia
zmieniającego. Jeżeli jednak obydwie strony stosunku pracy zgodnie traktują ją jako
element podmiotowo istotny (bo np. nazwa implikuje pewien prestiż stanowiska), to
wówczas jednostronna decyzja pracodawcy o zmianie nazwy stanowiska może wy-
magać wypowiedzenia zmieniającego ze wszystkimi tego konsekwencjami co do za-
chowania trybu tego wypowiedzenia.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd Najwyższy oddalił kasację na
podstawie art. 39312 KPC.
========================================