Wyrok z dnia 25 sierpnia 1998 r.
I PKN 251/98

Dodatkowe wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 1,5% wartości
roszczenia uzyskanego dla jednostki zastępowanej, przysługuje radcy również
wówczas, gdy prowadził proces w postępowaniu arbitrażowym przy pomocy
zagranicznego adwokata. Wynagrodzenie to jest niezależne od orzeczonych w
tym postępowaniu kosztów procesu.


Przewodniczący SSN: Maria Mańkowska (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Adam Józefowicz, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 1998 r. sprawy z po-
wództwa Stefana W. przeciwko ,,B." SA w W. o wynagrodzenie, na skutek kasacji
powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Warszawie z dnia 15 stycznia 1998 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i poprzedzający go wyrok Sądu Wojewódzkiego
- Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 28 maja 1997 r., [...] i
sprawę przekazał temu Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania i rozs-
trzygnięcia kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Powód Stefan W. w pozwie przeciwko ,,B." Spółce Akcyjnej w W. dochodził
wynagrodzenia na podstawie § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 18 sierpnia 1992 r. w sprawie dodatkowego wynagrodzenia radców
prawnych (Dz.U. Nr 64, poz. 326 ).

Wyrokiem z dnia 2 kwietnia 1996r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie uwzględnił powództwo, zasądzając na rzecz powoda
kwoty 35.115 i 25.730,25 złotych z ustawowymi odsetkami. W ocenie Sądu zebrany
w sprawie materiał dowodowy, w szczególności dokumenty związane z procesem i
zeznania powoda oraz świadków [...] pozwalają na stwierdzenie, że powód jako
radca prawny pozwanego B. prowadził proces sądowy przeciwko greckiej firmie E.
Rozpoznając sprawę na skutek rewizji wniesionej przez stronę pozwaną, Sąd Apela-
cyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyrokiem z dnia 19
września 1996 r. uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Wojewódz-
kiemu do ponownego rozpoznania celem uzupełnienia postępowania dowodowego
przez przeprowadzenie dowodu z zeznań szwajcarskiego adwokata świadka W.M. i
ewentualnie nowych dowodów wskazanych przez strony.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 28 maja 1997 r. oddalił powództwo w całości, ustalając na podstawie
zeznań świadka W.M., że powód nie był umocowany przez stronę pozwaną do pro-
wadzenia procesu zagranicznego, nie współpracował z adwokatem W.M. jako part-
ner, a jedynie wspomagał go swoją wiedzą na temat szczegółów kontraktu. Pełno-
mocnikiem B. był wyłącznie adwokat W.M., tylko on sporządzał i podpisywał pisma
procesowe, a także zgłaszał wnioski procesowe. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego,
udzielane powodowi pełnomocnictwa oznaczały jedynie upoważnienie B. do jego
udziału w rozprawach przed Trybunałem Arbitrażowym w Zurichu, nie ma natomiast
podstaw, aby nakład pracy powoda, jaki włożył w sprawę sporu z E. (przygotowanie
procesu, wybór arbitra, opracowanie materiałów źródłowych, udzielanie informacji
adwokatowi W.M.) utożsamiać z prowadzeniem procesu. Była to jedynie funkcja do-
radcy adwokata szwajcarskiego. Wprawdzie § 4 rozporządzenia z dnia 18 sierpnia
1992 r. o dodatkowym wynagrodzeniu radcy prawnego przewiduje możliwość prowa-
dzenia procesu przez kilku radców prawnych, to jednak nie przewiduje takiej sytuacji,
gdy do prowadzenia procesu zostaje zaangażowany adwokat z zewnątrz. Zdaniem
Sądu, aby przyjąć jednoczesne prowadzenie sprawy przez wybranego adwokata i
własnego radcę prawnego, pełnomocnictwa musiałyby wyraźnie określać zakres
czynności zlecanych każdemu z tych prawników. Natomiast strona pozwana powie-
rzyła prowadzenie całości sprawy adwokatowi W.M.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie wyro-
kiem z dnia 15 stycznia 1998 r. oddalił apelację powoda i podzielił stanowisko Sądu
pierwszej instancji, iż powód nie prowadził postępowania arbitrażowego jako pełno-
mocnik procesowy, bowiem nie współpracował z adwokatem W.M. w charakterze
partnera. Wskazuje na to - zdaniem Sądu - brak nazwiska powoda w orzeczeniu ar-
bitrażowym, w którym wymienia się pełnomocników stron, zeznanie świadka W.M.
oraz pismo głównego arbitra, iż także przedstawiciele stron mają prawo zadawać
pytania świadkom podczas postępowania arbitrażowego. W świetle tych dowodów,
zeznania arbitra dr hab. T.S., przesłuchanego w niniejszym procesie w charakterze
świadka, że powód był reżyserem całego postępowania, miał te same prawa co ad-
wokat szwajcarski, a nazwiska powoda nie umieszczono w orzeczeniu arbitrażowym
tylko dlatego, że nie były na jego rzecz zasądzone koszty - Sąd Apelacyjny ocenił,
jako budzące uzasadnione wątpliwości z uwagi na to, iż świadek ten jest bardzo do-
brym znajomym powoda.

Pełnomocnik powoda zaskarżył kasacją powyższy wyrok, zarzucając naru-
szenie przepisów § 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18
sierpnia 1992 r. (Dz.U. Nr 64, poz.326) oraz art. 7 pkt 6 i art. 10 pkt 3 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz.145 ze zm.), a także art. 227 i
art. 233 KPC przez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, co miało
istotny wpływ na wynik sprawy, wnosząc o zasądzenie dochodzonej przez powoda
należności z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania, lub uchylenie zaskar-
żonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania innemu równo-
rzędnemu sądowi.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest zasadna. Stosownie do § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Po-
lityki Socjalnej z dnia 18 sierpnia 1992 r. w sprawie dodatkowego wynagrodzenia
radców prawnych (Dz.U. Nr.64, poz.326) radcy prawnemu prowadzącemu proces
sądowy ze stroną mającą siedzibę za granicą, w razie uzyskania wyniku korzystnego
dla zastępowanej jednostki organizacyjnej, przyznaje się wynagrodzenie w wysoko-
ści 1,5 % wartości roszczenia uzyskanego dla jednostki zastępowanej. Wynagro-
dzenie to - zgodnie z § 3 - wypłaca się w terminie 14 dni od realizacji należności, to
znaczy po uzyskaniu zasądzonej należności, co oznacza, że ma ono bezpośredni
związek z wyegzekwowaniem wygranej należności, a nie z uzyskanymi przez zastę-
powaną jednostkę kosztami procesu. Przedmiotowe wynagrodzenie radcy prawnego
stanowi rzeczywiście jego dodatkowe wynagrodzenie za pracę, jeżeli prowadził taki
proces sądowy i wówczas jest uzależnione wyłącznie od wyników egzekucji zasą-
dzonej należności. Prowadzenie procesu sądowego jest pojęciem szerszym od zas-
tępstwa procesowego i nie wyklucza korzystania z pomocy adwokata zagranicznego.
W takiej sytuacji nie jest wymagane - jak to bezpodstawnie przyjął Sąd Wojewódzki -
inne, niż ogólne pełnomocnictwo procesowe dla radcy prawnego. Nie istnieje też
obowiązek samodzielnego prowadzenia takiej sprawy, skoro przepis § 4 omawiane-
go rozporządzenia dopuszcza możliwość prowadzenia procesu nawet przez kilku
radców prawnych. Zgodnie natomiast z art. 7 pkt 6 i art. 10 pkt 3 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz.145 ze zm.) do zadań radcy
prawnego należy między innymi występowanie w charakterze pełnomocnika jed-
nostki organizacyjnej w postępowaniu sądowym, administracyjnym oraz przed innymi
organami orzekającymi, a jednostka organizacyjna jest zobowiązana do zapewnienia
radcy prawnemu udziału w procesie. Odnosi się to tak samo do prowadzonego za
granicą procesu arbitrażowego i oznacza, że powód po otrzymaniu od strony poz-
wanej ogólnego pełnomocnictwa procesowego łącznie z prawem do zawarcia ugody
z grecką firmą E. [...] nie mógł występować w Zurichu przed Sądem Arbitrażowym
przy Międzynarodowej Izbie Handlowej w Paryżu w procesie przeciwko firmie zagra-
nicznej w innym charakterze, jak tylko pełnomocnik procesowy B.

Rozpoznając apelację powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego z dnia 28
maja 1997 r. Sąd Apelacyjny naruszył art. 233 § 1 KPC przez dokonanie odmiennej
oceny zeznań świadka T.S., który zeznawał jedynie przed Sądem Wojewódzkim. W
uzasadnieniu swego wyroku [...] Sąd pierwszej instancji przytoczył zeznania świadka
T.S. ,, dla ustawienia B. w optymalnej sytuacji procesowej zapadła decyzja o udziele-
niu pełnomocnictwa do prowadzenia procesu miejscowemu adwokatowi" oraz ,,że
postępowanie arbitrażowe jest odformalizowane". Sąd nie dokonał oceny pozostałej
części zeznań tego świadka, tak samo, jak nie wziął pod uwagę całości materiału
dowodowego dotychczas zebranego w sprawie (zeznania świadków [...]), nigdzie
jednak nie stwierdził, że odmawia wiary zeznaniom świadka T.S. Ustalenie Sądu
Apelacyjnego, że świadek ten jest bardzo dobrym znajomym powoda nie znajduje
oparcia w materiale dowodowym zebranym w sprawie i gdyby nawet odpowiadało
prawdzie, to w żadnym razie nie uzasadnia z tego powodu odmowy wiarygodności
jego zeznań.

Dokonana przez Sądy obu instancji ocena pełnomocnictwa udzielonego po-
wodowi przez B., jako upoważnienia wyłącznie do jego udziału w rozprawach i przy-
pisanie mu roli doradcy wobec braku partnerstwa ze szwajcarskim adwokatem, naru-
sza wyżej wymienione przepisy ustawy o radcach prawnych. Udzielenie pełnomoc-
nictwa temu adwokatowi nie wykluczało bowiem równoczesnego prowadzenia pro-
cesu przez powoda jako radcę prawnego strony pozwanej, tym bardziej, że świadek
W.M. sam przyznał swoją nieznajomość prawa polskiego i potwierdził celowość
udziału powoda w procesie z uwagi na interes strony pozwanej, uczestnictwo powo-
da we wszystkich posiedzeniach i fakt zadawania świadkom pytań przez powoda
oraz, że umieścił koszty powoda w swoim zestawieniu adwokackich kosztów proce-
su, które przedłożył w czasie ostatniej rozprawy arbitrażowej [...]. Arbiter tego postę-
powania świadek T.S., potwierdzając występowanie powoda przed sądem arbitrażo-
wym od początku do końca procesu razem z prawnikiem szwajcarskim, wytłumaczył,
iż w orzeczeniu wymienieni zostali tylko ci adwokaci, na których rzecz zasądzone
zostały koszty procesu.

Niezrozumiały jest również zarzut braku partnerstwa powoda z adwokatem
zagranicznym. Partnerstwo dotyczące pełnomocników procesowych nie jest poję-
ciem ustawowym ani wymogiem przy współuczestnictwie kilku adwokatów, czy rad-
ców prawnych w jednym procesie.

Powyższe naruszenia przepisów prawa materialnego, jak i procesowego obli-
gowały Sąd Najwyższy na podstawie art.39313 KPC do uchylenia zaskarżonego wy-
roku i poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego oraz przekazania sprawy do
ponownego rozpoznania.
========================================