Wyrok z dnia 14 października 1997 r.
I PKN 228/97

Do związku zawodowego należy określenie nazwy dla jego organów peł-
niących rolę zarządu i komisji rewizyjnej w rozumieniu art. 32 ust. 1 ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. Nr 55, poz. 234 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz (sprawozdawca), Sę-
dziowie SN: Barbara Wagner, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 października 1997 r. sprawy z po-
wództwa Mieczysława P. przeciwko Zakładom Mięsnym "J." SA w J. o przywrócenie
do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu z dnia 31 stycznia 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 25 listopada 1996 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Jarosławiu
oddalił powództwo Mieczysława P. o przywrócenie do pracy w Zakładach Mięsnych
"J." SA w J., wniesione w związku z rozwiązaniem dnia 12 sierpnia 1996 r. umowy o
pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP Sąd Rejonowy ustalił, że
w dniu 26 lipca 1996 r., podczas kontroli osobistej, pracownicy dozoru znaleźli u po-
woda w chwili opuszczania zakładu pracy 25 dkg mięsa wieprzowego i 8 dkg posypki
cygańskiej. Fakt ten był przyczyną rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z
winy pracownika. Wprawdzie w dniu rozwiązania umowy powód był członkiem
zarządu zakładowej organizacji związkowej, która zawiadomiona o zamiarze i trybie
rozwiązania stosunku pracy nie zajęła stanowiska, lecz okoliczność ta nie mogła
stanowić przeszkody do rozwiązania umowy o pracę, skoro na powodzie ciąży zarzut
nagannego zachowania. Poza tym według art. 32 ust. 1 ustawy o związkach
zawodowych zgoda na rozwiązanie stosunku pracy jest konieczna w stosunku do
członków zarządu i komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej, tymczasem

- 2 -

powód był członkiem komisji zakładowej.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu, roz-
poznając sprawę na skutek apelacji powoda, wyrokiem z dnia 31 stycznia 1997 r.
zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od strony pozwanej na rzecz
powoda kwotę 1.958,22 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 150 zł tytułem kosztów
procesu.
Sąd II instancji podniósł, że błędny jest pogląd Sądu Rejonowego, iż członek
Komisji Zakładowej NSZZ "Solidarność" działającego w pozwanych Zakładach nie
korzysta z ochrony przewidzianej w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.). Zgodnie bowiem z § 26 ust.
1 pkt 2 statutu wymienionego Związku władzami zakładowej organizacji tego Związku
są między innymi komisje zakładowe wybierane przez zakładowe zebranie członków
(delegatów) Związku. Nie ulega wątpliwości, że w pozwanych Zakładach statutowym
organem sprawującym funkcję zarządu, o którym stanowi art. 32 ust. 1 ustawy, jest
Komisja Zakładowa. Dlatego wybór powoda do tej Komisji jest wystarczającą przes-
łanką szczególnej ochrony trwałości jego stosunku pracy. Okoliczność, że powyższy
organ nie zajął stanowiska w sprawie, nie jest przyzwoleniem na rozwiązanie umowy
o pracę. Dopóki bowiem jego zgoda nie została wyrażona w sposób wyraźny i
uprzedni, dopóty niemożliwe było rozwiązanie umowy o pracę. Nie zasługiwało
jednak na uwzględnienie roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich
warunkach, gdyż charakter czynu, którego dopuścił się powód, jest oczywisty, a oko-
liczności jego popełnienia - bezsporne. Przyznanie zatem powodowi odszkodowania
zamiast przywrócenia do pracy, jest stosowną "rekompensatą materialną" za "na-
prawienie nieprawidłowości, jakich dopuścił się pozwany zakład pracy".
Od wyroku Sądu Wojewódzkiego złożyła kasację strona pozwana, zarzucając
w niej naruszenie art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych w związku z art. 8
KP, polegające na przyjęciu, że powód jako członek Komisji Zakładowej NSZZ "Soli-
darność" korzysta ze szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy. Zda-
niem strony pozwanej powód nie jest członkiem żadnego z organów wymienionych w
art. 32 ust. 1 ustawy, a uprawnień przyznanych tym organom nie można przenosić
na inne władze związku. Jeżeli związek zawodowy tworzy organy nie przewidziane w
ustawie, to konsekwencje takiej sprzeczności nie mogą obciążać pracodawcy. Przy-

- 3 -

taczając powyższe argumenty strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wy-
roku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według
przedłożonego spisu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Jak wynika z jej treści, strona pozwana zakwestionowała ustalenie Sądu Wo-
jewódzkiego, iż w chwili rozwiązania stosunku pracy powód był członkiem jednego z
organów wymienionych w art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), twierdząc, "że w świetle całokształtu
zebranego w sprawie materiału dowodowego" jest to ustalenie "chybione prawnie".
Tak więc istota zarzutu strony pozwanej dotyczy sfery przepisów postępowania.
Mimo jednak tego rodzaju stanowiska strona pozwana nie wskazała w ogóle jako
podstawy kasacji naruszenia przepisów postępowania (w sposób określony w art.
3931 KPC), a w szczególności nie wymieniła przepisów postępowania, które zostały
przez Sąd Wojewódzki pominięte lub niewłaściwie zinterpretowane, jak też nie
przytoczyła uzasadnienia swego poglądu w świetle tych przepisów. Wskutek tego
Sąd Najwyższy nie miał możliwości zbadania zasadności wymienionego zarzutu.
Jest natomiast związany ustalonym przez Sąd Wojewódzki stanem faktycznym
sprawy. W tej sytuacji pozostaje do rozważenia kwestia, czy jest naruszeniem prawa
materialnego zapatrywanie Sądu Wojewódzkiego, że powód, jako członek Komisji
Zakładowej NSZZ "Solidarność", korzystał ze szczególnej ochrony przed rozwiąza-
niem stosunku pracy przewidzianej w ustawie o związkach zawodowych.
Z art. 32 ust. 1 wymienionej ustawy wynika, że pracodawca nie może bez
zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej wypowiedzieć ani rozwiązać sto-
sunku pracy z pracownikiem będącym członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej za-
kładowej organizacji związkowej w czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po
jego wygaśnięciu. Mimo że powyższy przepis nie stanowi o tym wyraźnie, organy
związku - "zarząd" i "komisja rewizyjna" są władzami zakładowej organizacji związ-
kowej. Świadczy o tym z jednej strony pozycja zarządu przyznana mu przez ustawo-
dawcę, polegająca na posiadaniu uprawnienia do decydowania o tym, czy wyrazi
zgodę na zamierzone przez pracodawcę rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem

- 4 -

będącym członkiem określonego organu związku zawodowego. Z drugiej strony
przemawia za tym szczególna ochrona stosunku pracy członków zarządu i komisji
rewizyjnej, mająca swoje uzasadnienie w tym, że właśnie te osoby, z racji pełnionych
funkcji w związku zawodowym, narażone są na konflikty z pracodawcą, i zagrożenia
gdy chodzi o byt stosunku pracy. Tak więc istota ochrony przewidzianej w art. 32 ust.
1 ustawy nie wynika jedynie z faktu członkostwa w organie związku zawodowego o
określonej nazwie, lecz z faktu, że organ ten jest organem władzy zakładowej orga-
nizacji związkowej i z woli ustawodawcy został wyposażony w kompetencje do po-
dejmowania określonych działań, mogących narazić jego członków na niekorzystne
konsekwencje w sferze ich stosunku pracy.
Użyte w wymienionym wyżej przepisie pojęcia "zarząd" i "komisja rewizyjna"
oznaczają władze zakładowej organizacji związkowej. Nie są to natomiast nazwy,
które związek zawodowy musi nadać swym organom, by mogły być traktowane jako
władze związku, łącznie z konsekwencjami w zakresie ochrony stosunku pracy ich
członków. Ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy obejmuje bowiem także
członków tych organów - bez względu na ich nazwę - które pełnią rolę zarządu lub
komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej. Może to być więc komisja za-
kładowa, rada zakładowa i tym podobne nazwy nadane przez związek zawodowy.
Przepis art. 9 ustawy o związkach zawodowych postanawia, że związek zawodowy
określa w sposób swobodny swoją strukturę organizacyjną w statucie oraz w uchwa-
łach związkowych, natomiast z art. 13 tej ustawy ponadto wynika, że w statucie
związku zawodowego zawarta jest także nazwa związku, jego struktura organiza-
cyjna, organy związku oraz inne postanowienia. Oznacza to, że do określonego
związku zawodowego należy wybór nazwy dla organów pełniących rolę zarządów i
komisji rewizyjnych zakładowych organizacji związkowych.
Potwierdzeniem tej tezy są postanowienia statutu NSZZ "Solidarność", w
skład którego wchodzi zakładowa organizacja związkowa utworzona w pozwanych
Zakładach jako jednostka organizacyjna Związku Zawodowego "Solidarność" (§ 8
ust. 1 pkt 1). Z § 26 ust. 1 tego statutu wynika, że władzami organizacji zakładowej
są - oprócz zakładowego zebrania członków lub zakładowego zebrania delegatów -
komisja zakładowa i zakładowa komisja rewizyjna, natomiast tenże § 26 ust. 2 pkt 3 i
4 przewiduje, że w większych zakładach pracy funkcje komisji zakładowej mogą wy-

- 5 -

konywać - na podstawie upoważnienia tej komisji - komisje wydziałowe oraz prezy-
dium powołane przez komisję zakładową, któremu przekazuje ona część swoich
kompetencji.
Przytoczone postanowienia, jak również wcześniejsze rozważania upoważ-
niają do wniosku, że w pozwanych Zakładach Mięsnych rolę zarządu zakładowej
organizacji związkowej pełni Komisja Zakładowa, w której członkostwo stwarza pra-
cownikowi ochronę przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy na za-
sadach przewidzianych w art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Nietrafne
jest zatem twierdzenie strony pozwanej, że skoro powód był członkiem Komisji Za-
kładowej, to nie podlegał ochronie ustanowionej we wskazanym przepisie dla człon-
ków zarządu zakładowej organizacji związkowej. W świetle § 26 statutu NSZZ "Soli-
darność" nie jest także słuszny pogląd strony pozwanej zawarty w kasacji, że orga-
nem zakładowej organizacji związkowej, w którym pełnienie funkcji uprawnia do
szczególnej ochrony stosunku pracy, jest tylko Prezydium Komisji Zakładowej, a nie
Komisja Zakładowa jako całość. Z regulacji przyjętej w statucie wynika bowiem, że
władzę organizacji zakładowej stanowi między innymi komisja zakładowa jako ca-
łość, która nie traci powyższego przymiotu wskutek przekazania części kompetencji
powołanemu przez siebie prezydium.
Z tych względów Sąd Najwyższy uznał za prawidłowy pogląd Sądu Woje-
wódzkiego, że statutowym organem sprawującym funkcję zarządu zakładowej orga-
nizacji związkowej NSZZ "Solidarność" jest u strony pozwanej Komisja Zakładowa,
wybór zaś powoda na członka tej Komisji stanowił konieczną, a zarazem wystarcza-
jącą przesłankę do powołania się na szczególną ochronę jego stosunku pracy.
Wbrew stanowisku wyrażonemu w skardze kasacyjnej Sąd Wojewódzki uwzględnił
nie tylko fakt rozwiązania z powodem stosunku pracy mimo braku zgody Komisji Za-
kładowej NSZZ "Solidarność", ale także charakter popełnionego przez powoda
czynu, który był przyczyną zwolnienia go z pracy. Dlatego właśnie stosując art. 4771
§ 2 KPC zasądził na jego rzecz odszkodowanie, zamiast orzec o przywróceniu do
pracy. Tym samym Sąd Wojewódzki uwzględnił normę art. 8 KP, w której zawarty
jest zakaz czynienia ze swojego prawa użytku, który byłby sprzeczny z jego spo-
łeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Roszczenie o przywrócenie do pracy może
być bowiem na tej podstawie uznane za nadużycie prawa. W uchwale z dnia 30

- 6 -

marca 1994 r., I PZP 40/93 (OSNAPiUS 1994 nr 12 poz. 230) Sąd Najwyższy
stwierdził, że na podstawie art. 4771 § 2 KPC sąd może uwzględnić roszczenie o
odszkodowanie zamiast roszczenia o przywrócenie do pracy (art. 56 KP), które zgło-
sił pracownik objęty szczególną ochroną przed rozwiązaniem stosunku pracy wyni-
kającą z art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr
55, poz. 234 ze zm.), gdy okaże się, że roszczenie to jest nieuzasadnione ze
względu na jego sprzeczność ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa
(art. 8 KP). Również w późniejszych orzeczeniach Sąd Najwyższy nie odstąpił od
powyższego poglądu przyjmując, że szczególna ochrona prawna pracownika pełnią-
cego funkcję związkową nie wyłącza oceny jego roszczenia o przywrócenie do pracy
z punktu widzenia art. 8 KP i nie pozbawia sądu uprawnienia wynikającego z art.
4771 § 2 KPC do uwzględnienia z urzędu innego roszczenia niż wybrane przez pra-
cownika (wyrok z dnia 18 stycznia 1996 r., I PRN 103/95, OSNAPiUS 1996 nr 15,
poz. 210 i wyrok z dnia 12 marca 1996 r., I PRN 5/96, OSNAPiUS 1996 nr 19, poz.
288).
Z przytoczonych względów Sąd najwyższy uznał, że kasacja strony pozwanej
nie zawiera usprawiedliwionych podstaw, wobec czego stosownie do art. 39312 KPC
orzekł jak w sentencji wyroku.

========================================