Wyrok z dnia 16 września 1997 r.
I PKN 224/97


Dążenie do racjonalizacji zakładowych struktur organizacyjnych nie
usprawiedliwia zastosowania art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1990 r. Nr 4, poz.
19 ze zm.), jeżeli nie jest równoznaczne z przewidzianą w tym przepisie niemożliwością
dalszego zatrudnienia pracownika na zajmowanym dotychczas stanowisku.


Przewodniczący SSN: Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Sędziowie SN: Janusz
Łętowski, Walerian Sanetra (sprawozdawca).


Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 września 1997 r. sprawy z powództwa
Bolesława K. przeciwko Urzędowi Miasta W. o przywrócenie do pracy na poprzednich
warunkach, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Bielsku-Białej z dnia 26 września 1997 r. [...]


1. o d d a l i ł kasację,

2. z a są d z i ł od strony pozwanej na rzecz powoda Bogusława K. kwotę112 zł (sto
dwanaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Pozwany Urząd Miasta W. wniósł skargę kasacyjną od wyroku Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 września 1996 r. [...], którym
Sąd ten oddalił jego rewizję od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Wadowicach z dnia
14 maja 1996 r. [...], uznając że Sąd Pracy słusznie przywrócił do pracy powoda Bolesława
K. na poprzednich warunkach w Wydziale Gospodarki Komunalnej Urzędu Miasta W.
Pismem z dnia 2 stycznia 1996 r. strona pozwana wypowiedziała powodowi umowę o pracę
w części dotyczącej stanowiska pracy, co stało się między nimi źródłem sporu.

W kasacji postawiony został zarzut naruszenia prawa materialnego (art. 3931 pkt 1
KPC) przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 6 i 10 ustawy z dnia
28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr
4, poz.19 ze zm.). W jej uzasadnieniu podnosi się w szczególności, iż w zaskarżonym
wyroku Sąd błędnie jako podstawę oddalenia rewizji przyjął przepis art. 6 ustawy z dnia 28
grudnia 1989 r. stwierdzając, że w rozpoznawanej sprawie nie wystąpiła przesłanka
niemożliwości zatrudnienia powoda na dotychczasowym stanowisku pracy, gdyż nie uległo
ono likwidacji oraz że powierzono powodowi zupełnie inne stanowisko nie związane z jego
kwalifikacjami, stanem zdrowia i podlegające szczególnej pragmatyce. Zdaniem strony
pozwanej Sąd błędnie przyjął, że istniała "możliwość" - o której mowa w art. 6 ustawy z 28
grudnia 1989 r. - dalszego zatrudniania powoda na zajmowanym przez niego stanowisku i
wobec tego wypowiedzenie powodowi warunków pracy lub płacy (stanowiska pracy) było
dopuszczalne. Wypowiedzenie to było bowiem konsekwencją realizacji uchwały Rady Miejs-
kiej W. o zmianie struktury organizacyjnej Urzędu Miasta i etatyzacji stanowisk pracy.
Wynikała z niej konieczność likwidacji między innymi jednego stanowiska inspektora w
Wydziale Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego. Likwidacja stanowiska pracy, na
którym pracował powód, polegała na likwidacji etatu jednego inspektora i "dokonaniu
przydziału jego zakresu czynności na inne stanowiska pracy". Decyzja o likwidacji
stanowiska powoda podjęta została po gruntownej analizie zakresu czynności przypisanych
do poszczególnych stanowisk w Wydziale Gospodarki Komunalnej Zakres czynności, które
wykonywał powód był stale uszczuplany, a do jego wykonywania nie było potrzebne żadne
szczególne merytoryczne przygotowanie ani specjalistyczne wiadomości. Natomiast nie było
merytorycznie możliwe i uzasadnione zlikwidowanie innego stanowiska pracy w Wydziale i
"dokonanie podziału jego zakresu czynności na innych pracowników, w tym i na powoda, z
uwagi na specyfikę tamtych stanowisk oraz konieczność fachowego przygotowania i
posiadania niezbędnych uprawnień w pozostałym zakresie czynności wykonywanych przez
Wydział".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzuty kasacji nie są uzasadnione. Jako podstawa kasacyjna - obok art. 6 ustawy z 28
grudnia 1989 r. - wskazany został także przepis art. 10 tej ustawy, lecz z uzasadnienia skargi
kasacyjnej nie wynika na czym jego naruszenie miałoby polegać, w związku z czym Sąd
Najwyższy zarzutu tego nie rozważał. Natomiast wywody kasacji dotyczące art. 6 ustawy z
28 grudnia 1989 r. w gruncie rzeczy zmierzają do zakwestionowania ustaleń faktycznych
dokonanych przez Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Sąd ten w szczególności stwierdził,
że z regulaminu organizacyjnego uchwalonego przez Radę Miejską w dniu 11 grudnia 1995
r. wynika, iż w pozwanym zakładzie pracy w dalszym ciągu utrzymany zostaje Wydział
Gospodarki Komunalnej, w skład którego wchodzi między innymi zespół do spraw ekologii i
rolnictwa oraz gospodarki odpadami, gdyż jest to zgodne z przepisami ustawy z dnia 17 maja
1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w ustawach szczególnych pomiędzy
organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr
34, poz. 198 ze zm.), z których wynikają obowiązki realizacji zadań z zakresu ochrony
środowiska. "Jak to wynika zaś z dotychczasowego zakresu czynności powoda, stanowi on
rodzaj pracownika, którego zakres czynności w dalszym ciągu jest wykonywany w ramach
wydziału, a co najwyżej następuje zmiana nazewnictwa stanowiska przypisanego uprzednio
powodowi". W tym stanie rzeczy należy zgodzić się z poglądem Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych, że strona pozwana próbowała obejść ograniczenie wynikające z art. 6 ustawy z
28 grudnia 1989 r., powierzając powodowi zupełnie inne stanowisko, nie związane z jego
kwalifikacjami, stanem zdrowia i podlegające szczególnej pragmatyce (dotyczącej Straży
Miejskiej).

Sąd Najwyższy oddalając kasację miał między innymi na uwadze, iż nie postawiono
w niej zarzutu naruszenia prawa procesowego, a tym samym za niekwestionowane należy
uznać ustalenia faktyczne dokonane lub przyjęte (przejęte) w zaskarżonym wyroku. Sąd
Najwyższy jest bowiem związany granicami kasacji (orzeka w granicach kasacji - art. 39311
KPC), przyjmując za podstawę rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne (stan faktyczny sprawy)
dokonane (bezpośrednio lub pośrednio) w zaskarżonym wyroku, chyba że są one
kwestionowane w sposób pośredni przez stawianie zarzutu, iż doszło do naruszenia
przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (art.
3931 pkt 2 KPC) bądź też są to naruszenia tego rodzaju, iż pociągają za sobą nieważność
postępowania (w tym drugim wypadku są one uwzględniane z urzędu - art. 39311 KPC). Z
ustaleń tych nie wynika przy tym - jak twierdzi strona pozwana - że zakres czynności
wykonywanych przez powoda był stale uszczuplany, a wręcz przeciwnie, miał charakter
trwały z uwagi na ustawowy sposób ukształtowania obowiązków organów samorządu
terytorialnego w zakresie ochrony środowiska. Zdaniem strony pozwanej racjonalniejszym
(bardziej uzasadnionym ze względów organizacyjnych) rozwiązaniem była likwidacja
stanowiska powoda i rozdzielenie jego obowiązków (pracy) między innych pracowników
Wydziału Gospodarki Komunalnej. Jednakże twierdzenie takie nie znajduje wystarczającego
oparcia w ustaleniach faktycznych przyjętych w zaskarżonym wyroku, co już z tego powodu
(gdyż Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie ze względu na charakter i sposób postawienia
zarzutów kasacyjnych jest związany ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych) nie może być wzięte pod uwagę, a ponadto zdaniem Sądu
Najwyższego sytuacja, w której jako bardziej racjonalne uważa się likwidację danego
stanowiska pracy i rozdzielenie związanych z nim zadań pracowniczych między innych
pracowników danej jednostki organizacyjnej, nie uzasadnia jeszcze twierdzenia, że jest to
równoznaczne z "niemożliwością" zatrudniania pracownika na zajmowanym stanowisku w
rozumieniu art. 6 ustawy z 28 grudnia 1989 r. By można było uznać, że taka "niemożliwość"
występuje, konieczne byłoby stwierdzenie, iż taki zabieg jest nieuchronny czy oczywisty z
powodów natury organizacyjnej. Uzasadnienie sprowadzające się jedynie do wykazywania,
iż powodem zmian jest dążenie do większej racjonalności rozwiązań organizacyjnych
(struktury wewnętrznej zakładu pracy) i że prawdopodobnie rozwiązania te są korzystniejsze,
nie jest w tym wypadku wystarczające, gdyż prowadziłoby to do podważenia ochronnego
(gwarancyjnego) sensu przepisu art. 6 ustawy z 28 grudnia 1989 r. Inne podejście do tej
kwestii oznacza w gruncie rzeczy utożsamienie "przyczyn organizacyjnych", jako podstawy
rozwiązania stosunku pracy (art. 1 ust. 1, art. 10 ustawy z 29 grudnia 1989 r.), z przyczynami,
które się uznaje za "uniemożliwiające" zatrudnienie pracownika na zajmowanym stanowisku
(art. 6 ustawy z 28 grudnia 1989 r.), co z oczywistych względów nie może zostać
zaakceptowane. To, że względy organizacyjne uzasadniają wypowiedzenie umowy o pracę
(wypowiedzenie warunków pracy lub płacy), nie może być identyfikowane w każdym
przypadku ze stanem "niemożliwości" zatrudnienia pracownika na zajmowanym przez niego
stanowisku, gdyż w przeciwnym razie regulacja z art. 6 ustawy z 28 grudnia 1989 r. w dużej
mierze traci sens. W uproszczeniu można powiedzieć, że muszą to być szczególnie
kwalifikowane przyczyny organizacyjne. W kasacji zaś w istocie zmierza się do wykazania,
że "niemożliwość" zatrudnienia pracownika powinna być pojmowana tak, jak rozumie się
przyczyny organizacyjne uzasadniające wypowiedzenie umowy o pracę (definitywne i
zmieniające). Stanowisko takie nie może być jednakże zaakceptowane.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł jak w
sentencji.
========================================