Wyrok z dnia 11 czerwca 1997 r.
I PKN 200/97

Praca w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia nie
podlega zaliczeniu do pracowniczego stażu pracy, jeżeli choćby z przyczyn
niezależnych od zainteresowanego, nie nastąpiło objęcie tego gospodarstwa i
rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem (art. 1 ust.
1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym
gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, Dz.U. Nr 54, poz. 310).

Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński (spra-
wozdawca), Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 1997 r. sprawy z powództwa
Kazimierza P. przeciwko Cukrowni "K." SA w S.N. o nagrodę jubileuszową, na skutek
kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Lublinie z dnia 27 listopada 1996 r. [...]

1) o d d a l i ł kasację,
2) nie obciążył powoda kosztami postępowania kasacyjnego.


U z a s a d n i e n i e

Wyrokiem z dnia 30 maja 1996 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy w Lublinie
zasądził od Cukrowni "K." SA w S.N. na rzecz powoda Kazimierza P. 10.500 zł tytułem
nagrody jubileuszowej za 45 lat pracy wykonywanej od 9 grudnia 1946 r. z pewnymi
przerwami do 16 grudnia 1994 r., przy czym ostatni okres pracy przypadł na
zatrudnienie w pozwanej cukrowni i tamże minął 45-letni okres uprawniający do nagrody
jubileuszowej. Do wskazanego wyżej stażu pracy Sąd Wojewódzki wliczył okres pracy
od 1 kwietnia 1994 do 26 września 1994 r. w spółce akcyjnej "E.P." w oparciu o
zaświadczenie tej spółki, że udział akcji podmiotu uspołecznionego wynosi w niej 51%.
Sąd Apelacyjny w Lublinie wskutek rewizji pozwanej Cukrowni, wyrokiem z dnia
27 listopada 1996 r. [...] zmienił wyrok Sądu Wojewódzkiego w Lublinie i oddalił
powództwo. Sąd Apelacyjny na podstawie dokumentów przedłożonych przez samego
powoda ustalił, że spółka akcyjna "E.P." nie była uspołecznionym zakładem pracy,
wobec czego okres pracy w tym zakładzie nie podlega wliczeniu do stażu pracy upraw-
niającego do nagrody jubileuszowej, a tym samym powód nie legitymuje się 45-letnim
zatrudnieniem i okresu tego nie uzupełnia praca w gospodarstwie rolnym od ukończenia
16 roku życia, tj. od 23 października 1945 r. do 30 listopada 1946 r.
Kasacja od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa materialnego - prze-
pisu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w
indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz.
310) w związku z § 2 zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia
1989 r. w sprawie ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody
jubileuszowej oraz zasad jej obliczania i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358) - przez
błędną ich wykładnię oraz mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów
postępowania, a w szczególności art. 386 KPC, polegające na wydaniu wyroku
reformatoryjnego przedwcześnie wobec powołania się przez powoda w postępowaniu
apelacyjnym na pracę w gospodarstwie rodziców i treść pisma Sądu Rejonowego w K.
dotyczącego udziałowców spółki "E.P.".
W odpowiedzi na kasację pozwana Cukrownia "K." SA wniosła o jej oddalenie i
zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Kasacja jest nieuzasadniona. Chybiony jest zarzut naruszenia przepisu § 2 ust. 1
pkt 1 zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie
ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej
oraz zasad jej obliczania i wypłacania, bowiem przepis ten w sposób nie budzący
wątpliwości stanowi, że do okresu pracy uprawniającego do nagrody wlicza się okresy
zatrudnienia w uspołecznionych zakładach pracy, zaś w prywatnych tylko wówczas, gdy
zostały upaństwowione lub przejęte przez uspołecznione zakłady pracy (pkt 2 ustępu
pierwszego paragrafu drugiego). Przekonującym dowodem rodzaju zakładu pracy,
jakim była spółka "E.P." może być tylko wypis z rejestru sądowego, którym jest
adresowane do powoda pismo Sądu Rejonowego-Wydział [...] Gospodarczo-
Rejestrowy w K. z dnia 10 września 1996 r. [...], z którego wynika, że spółka akcyjna
"E.P." od chwili powstania, jest nieprzerwanie spółką, w której udziałowcy
(akcjonariusze) są osobami fizycznymi i nie występuje w tej spółce udział jednostek
gospodarki upołecznionej jako wspólników [...]. Oznacza to, że powód wprowadził Sąd
Wojewódzki w błąd co do charakteru spółki "E.P." posługując się zaświadczeniem tej
spółki, iż 51% udziałów w jej kapitale stanowi kapitał podmiotu uspołecznionego i na tej
podstawie Sąd ten oparł błędne rozstrzygnięcie, skorygowane przez Sąd Apelacyjny.
Po otrzymaniu zaświadczenia z Sądu Rejonowego w K. powód przestał domagać
się zaliczenia do stażu pracy zatrudnienia w spółce "E.P.", uzupełniając brakujący okres
pracą w gospodarstwie rolnym rodziców.
Zauważyć jednak należy, że powód powołuje się wyłącznie na pracę w gospo-
darstwie, gdy tymczasem przepis art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o
wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego
stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310) wymaga dla wliczenia objęcia takiego gospodars-
twa i rozpoczęcia jego prowadzenia osobiście lub wraz z współmałżonkiem. Tylko
zatem w razie objęcia gospodarstwa i rozpoczęcia jego prowadzenia poprzedzająca te
czynności praca w tym gospodarstwie, podlega wliczeniu do pracowniczego stażu
pracy. Okresy pracy w gospodarstwie - bez jego objęcia i rozpoczęcia prowadzenia -
nie podlegają takiemu wliczeniu. Sąd Najwyższy nie dopatruje się zatem naruszenia art.
1 ust. 1 pkt 2 cyt. ustawy. Należy przy tym stwierdzić, że Sądy obu instancji
dysponowały aktami rentowymi powoda, w których znajduje się kwestionariusz
dotyczący okresów zatrudnienia z pouczeniem, iż należy podać zajęcie (nauka, praca)
od 16 roku życia i powód - którego podpis figuruje pod kwestionariuszem - wskazał jako
pierwszą pracę zatrudnienie od 9 grudnia 1946 r. w Cukrowni P., a powyżej jest
adnotacja, że przed tą datą nie pracował. Wyjaśniając w dniu 30 sierpnia 1990 r. [...]
sprawę jednoczesnego zatrudnienia i uczęszczania do szkoły powód również nie
wspomniał o pracy w gospodarstwie rolnym, chociaż ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. była
już opublikowana. Także domagając się wzrostu emerytury z tytułu zatrudnienia po jej
przyznaniu, mimo że organ rentowy ponownie zakwestionował jednoczesne
zatrudnienie i uczęszczanie do szkoły na początku lat 50-tych - powód nie wskazał
okresu pracy w gospodarstwie rolnym, uczynił to dopiero w 1996 r., jednakże z uwagi
na brak wpływu na wzrost emerytury organ rentowy tego okresu nie uwzględnił.
W tej sytuacji nie można zarzucić Sądowi II instancji naruszenia art. 386 § 4
KPC, gdyż oparł się on na tym samym materiale dowodowym (akta rentowe) jakim
dysponował Sąd I instancji, zaś odmienne stanowisko Sądu Apelacyjnego wynika z
udowodnienia, że spółka "E.P." nie była uspołecznionym zakładem pracy, czego sam
powód - jak to wynika z [...] wykonanego osobiście zestawienia jego stażu pracy nie
kwestionuje, gdyż okresu pracy w tej spółce już nie uwzględnił. Natomiast nieuwzględ-
nienie okresu pracy w gospodarstwie rolnym nie wynika z braków w postępowaniu do-
wodowym, lecz z prawidłowej konstatacji, iż sama praca bez objęcia gospodarstwa nie
podlega wliczeniu do stażu pracy. Obojętnym jest przy tym z jakich powodów objęcie
nie nastąpiło. Właśnie na moment objęcia gospodarstwa szczególny nacisk położył Sąd
Najwyższy w wyroku z 4 grudnia 1994 r., I PRN 115/94 (OSNAPiUS 1995 nr 16 poz.
205) i uchwale z 8 czerwca 1993 r., I PZP 20/93 (OSNCP 1994 z. 1 poz. 9), a zatem
wskazany przez powoda okres pracy w gospodarstwie rodziców nie może być zaliczony
do stażu pracy uprawniającego do nagrody jubileuszowej. Skoro wraz z tym okresem
staż ten według powoda wynosi 45 lat 13 dni [...], to jest oczywiste, że wyłączenie 1
roku 1 miesiąca i 7 dni pracy w gospodarstwie rolnym powoduje, iż powód nie
legitymuje się 45 latami stażu uprawniającego do nagrody jubileuszowej.
Z powyższych motywów Sąd Najwyższy doszedł go przekonania, że kasacja nie
ma usprawiedliwionych podstaw i w oparciu o art. 39312 orzekł jak w sentencji wyroku.

========================================