Wyrok z dnia 15 maja 1997 r.
I PKN 158/97

Oceny niemożliwości lub niecelowości przywrócenia do pracy (art. 45 § 2
KP) pracownicy, której umowę o pracę wypowiedziano w czasie urlopu wycho-
wawczego z powodu likwidacji jej stanowiska pracy, dokonuje się z uwzględnie-
niem, że po zakończeniu tego urlopu ma ona prawo powrotu do pracy na stano-
wisko równorzędne, a nie to samo (§ 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28
maja 1996 r. w sprawie urlopów i zasiłków wychowawczych, Dz.U. Nr 60, poz.
277).

Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 15 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Ireny B. przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Handlowo-Usługowemu "D." Spółka z
o.o. w D. o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu z dnia 10 stycznia
1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Pozwane Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe "D." Spółka z o.o.
w D. wniosło kasację od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Spo-
łecznych w Poznaniu z dnia 10 stycznia 1997 r. [...], którym Sąd ten oddalił apelację
tego przedsiębiorstwa od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Wągrowcu z dnia 11
września 1996 r. [...] w sprawie z powództwa Ireny B. o przywrócenie do pracy. W ka-
sacji jako przedmiot zaskarżenia wskazano także - wbrew zasadzie wyrażonej w art.
392 § 1 KPC - wyrok Sądu pierwszej instancji. Wyrokiem tym Sąd ten przywrócił po-
wódkę do pracy w pozwanym przedsiębiorstwie na warunkach pracy i płacy "jak przed
rozwiązaniem z nią umowy o pracę".
Zaskarżonym wyrokom strona pozwana zarzuciła naruszenie prawa material-
nego, "które przez błędną jego wykładnię skutkowało wydaniem rażąco niesłusznego
orzeczenia o przywróceniu powódki Ireny B. do pracy na warunkach pracy i płacy jak
przed rozwiązaniem z nią umowy o pracę". Zdaniem wnoszącego kasację - według jego
słów - "należałoby oprzeć się na treści art. 45 § 2 Kodeksu pracy, czego Sąd II instancji
nie uczynił naruszając tym samym prawo materialne i to w sposób rażący". "Stanowisko
powódki zostało zlikwidowane i nie istnieje tak jak cała działalność pozwanego w młynie
w D., który wrócił na mocy decyzji administracyjnej do pierwotnych właścicieli".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest bezzasadna. Zarówno Sąd pierwszej, jak i Sąd drugiej instancji -
jakkolwiek przy przyjęciu innego uzasadnienia niż Sąd Pracy - uznały, że wypowiedze-
nie umowy o pracę powódce (pismem z dnia 24 maja 1996 r.) zostało dokonane z naru-
szeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. Ustalenia tego nie kwestionuje
skarga kasacyjna, gdyż jako podstawę żądania uchylenia wyroku Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych (a także wyroku Sądu pierwszej instancji) wskazuje przepis art. 45
§ 2 KP, który ma zastosowanie tylko wtedy, gdy ustalone zostanie, że wypowiedzenie
umowy o pracę jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o
pracę. Sąd Najwyższy związany jest zaś zakresem żądań wynikających ze wskazanej w
kasacji podstawy zaskarżenia i jej uzasadnienia, gdyż w myśl art. 39311 KPC
rozpoznaje on sprawę w granicach kasacji (z urzędu pod rozwagę bierze jedynie
nieważność postępowania), te zaś wyznaczone są zwłaszcza przez przytoczone
podstawy kasacyjne i ich uzasadnienie, a także sformułowane w niej wnioski (art. 3933
KPC).
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie rozważał wprawdzie możliwości zas-
tosowania w sprawie powódki Ireny B. przepisu art. 45 § 2 KP - gdyż żądanie idące w
tym kierunku nie zostało przez stronę pozwaną przedstawione w apelacji (błędnie naz-
wanej rewizją) - pośrednio jednakże przyjął ustalenia, jakie zostały poczynione przez
Sąd pierwszej instancji, a są one istotne dla oceny, czy w miejsce przywrócenia do pra-
cy powinno być zasądzone odszkodowanie. W tym zakresie Sąd ten w szczególności
stwierdził, że wprawdzie strona pozwana zwróciła byłym właścicielom młyn w D., lecz
wkrótce potem (dnia 26 czerwca 1996 r.) otworzyła młyn zbożowy w G., wobec czego
jej sytuacja gospodarcza i technologiczna nie uległa znacznej zmianie (pogorszeniu).
Odrzucony przy tym został zarzut pozwanego, że zlikwidowano stanowisko powódki, a
jej prace wykonuje się obecnie przy pomocy komputera. Powódka oprócz zawodu labo-
rantki ma również wykształcenie w zawodzie młynarza, a także była kasjerką, wobec
czego może być nadal zatrudniona na innym stanowisku niż laborantka. Te ustalenia
faktyczne nie zostały w istocie zakwestionowane w kasacji, w tym znaczeniu, że są one
elementem faktycznej podstawy rozstrzygnięcia, a Sąd Najwyższy rozstrzygając sprawę
orzeka bez badania tej podstawy, chyba że postawiony zostanie zarzut naruszenia
prawa procesowego (które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy) i w ten pośredni
sposób pod znakiem zapytania zostaną postawione ustalenia o charakterze
faktycznym. W kasacji nie przedstawiono zarzutów naruszenia przepisów
postępowania, a to oznacza, że ustalona w zaskarżonym wyroku faktyczna podstawa
rozstrzygnięcia jest dla Sądu Najwyższego wiążąca, a poszczególne elementy tak
ustalonego stanu faktycznego nie mogą być przez ten Sąd inaczej ocenione, niż jak to
znalazło bezpośrednio wyraz w ustaleniach Sądu pierwszej instancji i następnie -
pośrednio - w rozstrzygnięciu Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Oznacza to brak
podstaw do przyjęcia, iż w sprawie powinien być zastosowany przepis przewidujący, że
sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za
bezskuteczne lub przywrócenia do pracy (zasadzając odszkodowanie), jeżeli ustali, że
uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe (art. 45 § 2 KP). Wniosek
taki jest tym bardziej uzasadniony jeżeli zważyć, że powódka przebywa na urlopie
wychowawczym, zaś zgodnie z § 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja
1996 r. w sprawie urlopów i zasiłków wychowawczych (Dz. U. Nr 60, poz. 277) praco-
dawca jest obowiązany dopuścić pracownicę po zakończeniu urlopu wychowawczego
do pracy nie na takim samym stanowisku jak poprzednie, lecz jedynie na stanowisku
równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku
odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od
wynagrodzenia za pracę przysługującego w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmo-
wanym przed tym urlopem.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł jak
w sentencji.

========================================