Wyrok z dnia 19 maja 1997 r.
I PKN 153/97

Powołanie do pełnienia funkcji organu egzekucyjnego nie powoduje na-
wiązania z komornikiem stosunku pracy na podstawie mianowania bądź powo-
łania w rozumieniu Kodeksu pracy.

Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Janusz Łętowski, Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 maja 1997 r. sprawy z powództwa
Marka D. przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Wojewódzkiego w K. o us-
talenie istnienia stosunku pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Apelacyj-
nego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Krakowie z dnia 28 stycznia 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Marek D. pozywając Skarb Państwa - Prezesa Sądu Wojewódzkiego w K.
domagał się ustalenia istnienia stosunku pracy. Twierdził, że pozwany wypowiadając
mu (jako komornikowi) umowę o pracę dokonał czynności prawnej nie przewidzianej
obowiązującymi przepisami i czynność ta nie mogła wywrzeć żadnych skutków
prawnych w zakresie stosunku pracy. Wniósł o umożliwienie mu świadczenia pracy na
stanowisku komornika.
Strona pozwana nie uznała powództwa.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznychw Krakowie wyrokiem z
26 czerwca 1996 r. oddalił powództwo. Sąd ten ustalił, że powód zatrudniony był
początkowo (od 20 maja 1980 r.) na stanowisku referenta p.o. komornika Rewiru [...]
Sądu Rejonowego dla K.-Ś. W dniu12 stycznia 1982 r. po zdaniu przez niego egzaminu
komorniczego, Prezes Sądu Wojewódzkiego na podstawie § 26 rozporządzenia Minis-
tra Sprawiedliwości z dnia 31 grudnia 1960 r. o komornikach (Dz. U. Nr 13, poz. 66) i §
2 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 maja 1973 r. o uposażeniu
pracowników sądów powszechnych, sądów ubezpieczeń społecznych i państwowych
biur notarialnych (Dz. U. Nr 26, poz. 148) powołał go na stanowisko komornika tego
samego rewiru. Strona pozwana w piśmie z 26 lipca 1993 r. z powołaniem się na art. 34
ust. 2 ustawy o pracownikach urzędów państwowych udzieliła powodowi upomnienia za
stwierdzone uchybienia w pracy. Natomiast w piśmie z 2 lutego 1995 r. na podstawie
art. 108 § 1 pkt 2 KP udzielona została powodowi nagana w związku ze sporządzeniem
przez niego protokołu czynności z 14 września 1994 r., w którym to protokole stwierdził
fakt niezgodny z prawdą. Powód stwierdził mianowicie, że tego dnia przeprowadził
rozmowę z dłużnikiem Januszem S. w jego miejscu zamieszkania i uzyskał na tej
podstawie informacje o jego sytuacji majątkowej, gdy tymczasem dłużnik zmarł 1
września 1994 r. W dniu 2 lutego 1995 r. strona pozwana zawiadomiła Ogólnopolski
Związek Zawodowy Komorników o zamiarze wypowiedzenia powodowi umowy o pracę.
Organizacja związkowa wyraziła sprzeciw w piśmie z 6 lutego 1995 r. Strona pozwana 9
lutego 1995 r. wypowiedziała powodowi umowę o pracę, a następnie - 20 lutego 1995 r.
- oświadczenie to anulowała powołując się na art. 38 § 3 KP. Po wyczerpaniu trybu
konsultacji z organizacją związkową strona pozwana ponownie wypowiedziała
powodowi umowę o pracę 31 marca 1995 r.
Sąd Rejonowy w Myślenicach wyrokiem z 11 października 1995 r. uznał oskar-
żonego Marka D. winnym tego, że dnia 14 września 1994 r. w K., jako komornik Sądu
Rejonowego dla K.-Ś. Rewiru [...], poświadczył nieprawdę w protokole czynności
komorniczych odnośnie do stanu majątkowego i sytuacji życiowej Janusza S. w ten
sposób, że powołał się na oświadczenie co do tych okoliczności złożone przez dłużnika,
podczas gdy w dniu 1 września 1994 r. dłużnik zmarł i w dniu spisywania protokołu już
nie żył - tj. czynu przestępnego określonego w art. 266 § 1 KK. Skazał go na karę 8
miesięcy pozbawienia wolności z zawieszeniem na 2 lata oraz karę grzywny. Wyrok ten
został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 19 grudnia
1995 r.
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rozważywszy stan
prawny odnoszący się do stosunku pracy komorników ustalił, że powód zatrudniony był
na podstawie umowy o pracę i stosunek ten nie przekształcił się na stosunek z
mianowania. Przepis art. 13 ustawy o pracownikach urzędów państwowych nie miał
więc do powoda zastosowania. Sąd Wojewódzki uznał za nieuzasadnione roszczenie o
ustalenie istnienia stosunku pracy i umożliwienie świadczenia pracy, jak i o przywró-
cenie do pracy.
Sąd Apelacyjny w Krakowie wyrokiem z 28 stycznia 1997 r. oddalił rewizję po-
woda od omówionego wyroku. Sąd ten podzielił stanowisko Sądu I instancji co do tego,
że powód zatrudniony był na podstawie umowy o pracę. Po wejściu w życie ustawy o
pracownikach urzędów państwowych, tj. po 1 stycznia 1983 r., powód nie został
mianowany, a zatem w chwili dokonania wypowiedzenia nie był mianowanym urzędni-
kiem państwowym, lecz zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Dokonane wy-
powiedzenie nastąpiło z zachowaniem przepisów Kodeksu pracy i było uzasadnione, co
potwierdził później skazujący wyrok.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego powód wniósł kasację. Zarzucił naruszenie prawa
materialnego przez niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 22 i następnych KP oraz
45 KP, jak i niezastosowanie do powoda ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych, a także naruszenie przepisów postępowania, w
szczególności art. 11 KPC, które miało istotny wpływ na wynik postępowania i polegało
na pominięciu postępowania dowodowego w postępowaniu przed sądem pracy w
kwestii okoliczności, w jakich nastąpiło ustalenie stanu majątkowego dłużnika oraz czy
powyższe ustalenie było prawdziwe. W konkluzji kasacji powód wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku w całości oraz poprzedzającego go wyroku Sądu Wojewódzkiego
w Krakowie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu
w Krakowie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest uzasadniona.
Wbrew twierdzeniom kasacji Sąd Apelacyjny prawidłowo uznał, że podstawą
zatrudnienia powoda była umowa o pracę. Rozumowanie Sądu Apelacyjnego na tle
analizy zmieniających się przepisów prawnych dotyczących komorników jest całkowicie
poprawne i przekonująco uargumentowane. Stosunek pracy łączący powoda z Sądem
nawiązany został przez zawarcie umowy o pracę z 20 maja 1980 r. Stosunek ten nie
przekształcił się w stosunek pracy z mianowania. Powód nie otrzymał nigdy aktu
(decyzji) o mianowaniu. Sformułowanie o powołaniu na stanowisko komornika zawarte
w piśmie Prezesa Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z 12 stycznia 1982 r.
adresowanym do powoda zostało prawidłowo zinterpretowane w zaskarżonym orze-
czeniu. Nie odnosi się ono do podstawy stosunku pracy, lecz do powierzenia powodowi
funkcji organu egzekucyjnego. Trafnie podkreślił Sąd Apelacyjny, że sformułowanie to
ma związek z treścią § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 31 grudnia 1960 r.
o komornikach (Dz. U. z 1961 r. Nr 13, poz. 66 ze zm.), w którym mowa jest o
komorniku jako pracowniku państwowym powołanym do pełnienia czynności
egzekucyjnych. Komornik jest organem egzekucyjnym w rozumieniu księgi drugiej
Kodeksu postępowania cywilnego i powołanie do pełnienia funkcji organu nie jest
równoznaczne z nawiązaniem stosunku pracy na podstawie powołania.
Wbrew twierdzeniom kasacji Sąd Apelacyjny zastosował do powoda ustawę z
dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214
ze zm.). Prawidłowo ustalił natomiast, że powód nie był urzędnikiem państwowym
mianowanym. Żaden z przepisów ustawy nie daje podstawy do przyjęcia, że
mianowanie urzędnika państwowego może nastąpić z mocy prawa (na skutek prze-
kształcenia stosunku nawiązanego na innej podstawie). Ustawodawstwo polskie znało
przypadek mianowania z mocy prawa. Przepis art. 10 ust. 2 pkt 7 Karty Nauczyciela za-
wierał taką konstrukcję odnoszącą się do nauczycieli. Natomiast w kasacji nie wska-
zano przepisu prawa, z którego treści można by wyprowadzić wniosek o tym, że sto-
sunek pracy powoda nawiązał się na podstawie mianowania lub przekształcił w
stosunek pracy z mianowania. Niezasadny jest też zarzut naruszenia art. 11 KPC.
Przepis ten został prawidłowo zastosowany w zaskarżonym orzeczeniu. Sąd przyjął
bowiem, że przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę (podana związkowi zawodowe-
mu) potwierdzona została wydanym później wyrokiem skazującym. Zgodnie z treścią
art. 11 KPC ustalenia wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym wiążą
sąd w postępowaniu cywilnym (a więc i w rozpoznawanej sprawie) co do popełnienia
przestępstwa.
Sąd nie mógł zatem przyjąć wbrew ustaleniom wyroku skazującego, że powód
nie poświadczył nieprawdy przez powołanie się na oświadczenie dłużnika, który w dacie
protokołu już nie żył. Wbrew twierdzeniom kasacji nie narusza art. 11 KPC nie-
przeprowadzenie dowodu na okoliczność trafności oceny stanu majątkowego dłużnika i
prawidłowości odstąpienia od egzekucji.
Wobec powyższego kasację należało oddalić jako pozbawioną usprawiedliwio-
nych podstaw (art. 39312 KPC).

========================================