Wyrok z dnia 11 czerwca 1997 r.
I PKN 145/97

Nauczyciel nie ma interesu prawnego w ustaleniu, że wymierzona mu dys-
cyplinarna kara nagany wraz z przeniesieniem do innej szkoły w tej samej lub
innej miejscowości została wykonana nieprawidłowo, jeżeli w chwili zamknięcia
rozprawy nie był już zatrudniony w pozwanej szkole, gdyż stosunek pracy ustał
(art. 189 KPC w związku z art. 316 § 1 KPC).

Przewodniczący SSN: Józef Iwulski, Sędziowie SN: Roman Kuczyński, Andrzej
Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 czerwca 1997 r. sprawy z powództwa
Henryka K. przeciwko Szkole Podstawowej w M. o odszkodowanie i ustalenie, na
skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Białymstoku z dnia 15 stycznia 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.


U z a s a d n i e n i e

Pozwem z dnia 23 sierpnia 1996 r. powód Henryk K. wniósł o ustalenie, że pismo
dyrektora Szkoły Podstawowej w M. z dnia 7 lipca 1995 r. w sprawie przeniesienia go
ze stanowiska nauczyciela w Zespole Szkół Elektrycznych w G. do pracy w Szkole
Podstawowej w M. było prawnie bezskuteczne oraz o zasądzenie od pozwanej Szkoły
Podstawowej w M. kwoty 5.600 zł tytułem odszkodowania za niewydanie w terminie
świadectwa pracy.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Suwałkach wyrokiem z dnia 14 października 1996 r.
[...] oddalił powództwo w całości. Sąd Rejonowy ustalił, że powód był zatrudniony na
stanowisku nauczyciela mianowanego w Zespole Szkół Elektrycznych w G., jednakże
pismem z dnia 12 lipca 1993 r. został z nim rozwiązany stosunek pracy bez
wypowiedzenia z winy pracownika. Natomiast Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna dla
Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej prawomocnym orzeczeniem dys-
cyplinarnym z dnia 25 maja 1995 r. wymierzyła powodowi karę nagany z przeniesieniem
do innej szkoły w tej samej lub w innej miejscowości. W wyniku toczącego się
równocześnie sporu sądowego, wyrokiem Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 27 czerwca 1995 r. powód przywrócony
został do pracy w Zespole Szkół Elektrycznych w G. na stanowisku nauczyciela mia-
nowanego. W wykonaniu orzeczenia Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczy-
cieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1995 r., Kuratorium Oświaty w S.
pismem z dnia 3 lipca 1995 r. poleciło dyrektorowi pozwanej Szkoły Podstawowej w M.
przeniesienie powoda z dniem 1 sierpnia 1995 r. ze stanowiska nauczyciela Zespołu
Szkół Elektrycznych w G. na stanowisko nauczyciela w Szkole Podstawowej w M. W
wykonaniu tego polecenia, dyrektor Szkoły Podstawowej w M. pismem z dnia 7 lipca
1995 r. powiadomił powoda o przeniesieniu go z dniem 1 sierpnia 1995 r. na stanowisko
nauczyciela w Szkole Podstawowej w M. i równocześnie poinformował powoda, że
celem objęcia nowych obowiązków winien się on zgłosić na posiedzenie Rady
Pedagogicznej w Szkole Podstawowej w M. w terminie, o którym zostanie
powiadomiony odrębnym pismem. Na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w Szkole
Podstawowej w M. w dniu 23 sierpnia 1995 r. przydzielono powodowi obowiązki
nauczycielskie w zakresie fizyki, matematyki i chemii, biorąc pod uwagę, że jest on
absolwentem Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu [...] w T. Powód
odmówił nauczania matematyki, twierdząc że nie ma w tym zakresie wymaganego
przygotowania i równocześnie zaproponował zatrudnienie go w mniejszym wymiarze
godzin. W dniu 1 września 1995 r. powód stawił się ponownie w pozwanej Szkole
Podstawowej w M. w celu podjęcia wynagrodzenia za miesiąc wrzesień tego roku, ale w
następnych dniach nie podjął swych obowiązków w Szkole. Natomiast pismem z dnia 4
września 1995 r. powód zwrócił się do dyrektora Szkoły Podstawowej w M. o
przeniesienie go w stan nieczynny, skoro nie ma możliwości zapewnienia mu w pełnym
wymiarze godzin pracy zgodnej z jego kwalifikacjami. Propozycja ta spotkała się z
odmową, gdyż w danym wypadku brak było podstaw prawnych dla przeniesienia
powoda w stan nieczynny. Następnie pismem z dnia 7 października 1995 r. pozwana
Szkoła Podstawowa w M. poinformowała powoda o stwierdzeniu wygaśnięcia stosunku
pracy z mianowania z dniem 15 września 1995 r. na podstawie art. 16 Karty
Nauczyciela, a to w związku z nieprzystąpieniem powoda do pracy do dnia 14 września
1995 r. i nieusprawiedliwieniem tej nieobecności w pracy. Niezależnie od tego,
Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej
prawomocnym orzeczeniem dyscyplinarnym z dnia 10 maja 1996 r. uznała powoda
winnym niepodjęcia obowiązków służbowych po dniu 1 września 1995 r. i
nieusprawiedliwienia tej nieobecności (mimo, że w dniu 1 września 1995 r. powód
podjął wynagrodzenie za miesiąc wrzesień) oraz na podstawie art. 76 ust. 1 pkt 3 Karty
Nauczyciela wymierzyła powodowi karę dyscyplinarną zwolnienia z pracy.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Rejonowy w Suwałkach uznał, że powód nie
ma interesu prawnego w ustaleniu, czy orzeczona wobec niego uprzednio kara dyscy-
plinarna przeniesienia do innej szkoły w innej miejscowości została wykonana
prawidłowo. Dlatego w tej części powództwo zostało oddalone. Z kolei, gdy chodzi o
roszczenie z tytułu nieterminowego wydania świadectwa pracy, Sąd Rejonowy w
Suwałkach ustalił, że świadectwo pracy stwierdzające, iż był on zatrudniony w Szkole
Podstawowej w M. w okresie od 1 sierpnia 1995 r. do 15 września 1995 r. i że stosunek
pracy został z nim rozwiązany "z powodu nieprzystąpienia do pracy@ zostało dorę-
czone powodowi w dniu 27 maja 1996 r. Powód natomiast zarejestrował się w Rejo-
nowym Urzędzie Pracy w G. dopiero w dniu 13 czerwca 1996 r. i począwszy od tej daty
został uznany za osobę bezrobotną bez prawa do zasiłku dla bezrobotnych na
podstawie decyzji z dnia 20 czerwca 1996 r. Domagając się odszkodowania z tytułu
nieterminowego wydania mu świadectwa pracy powód wywodził, że z tej przyczyny w
okresie 8 miesięcy utracił łącznie kwotę 5.600 zł licząc miesięcznie po 700 zł.
Tymczasem, niezależnie od tego, że zgodnie z art. 99 § 2 KP odszkodowanie za
niewydanie w terminie świadectwa pracy przysługuje w wysokości wynagrodzenia za
czas pozostawania bez pracy z tego powodu lecz za okres nie dłuższy aniżeli 6 tygodni,
w świetle ustaleń dokonanych w toku postępowania jest bezsporne, iż w tym okresie
powód ani nie poszukiwał pracy we własnym zakresie, ani też nie zarejestrował się w
Rejonowym Urzędzie Pracy. Ponadto, zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 14 grudnia 1994
r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 47,
poz. 211 ze zm.) dokonanie rejestracji w Rejonowym Urzędzie Pracy nie jest
uzależnione od posiadania lub okazania świadectwa pracy. Jeżeli więc po dokonaniu
rejestracji w Rejonowym Urzędzie Pracy w G. w dniu 13 czerwca 1996 r. powodowi nie
został przyznany zasiłek dla bezrobotnych, to wyłącznie z tej przyczyny, że powód w
chwili rejestracji nie legitymował się wymaganym okresem pracy (wynoszącym co
najmniej 180 dni pracy w ciągu ostatnich 12 miesięcy) przed rejestracją (art. 23 ustawy
o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu). Oznacza to, że powód nie otrzymał
zasiłku dla bezrobotnych wyłącznie z powodu własnego zaniedbania, bowiem za późno
dokonał rejestracji w Rejonowym Urzędzie Pracy. Zatem brak jest związku
przyczynowego pomiędzy odmową przyznania powodowi przez Rejonowy Urząd Pracy
w G. zasiłku dla bezrobotnych a datą wydania mu przez pozwaną Szkołę świadectwa
pracy.[...]
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem
z dnia 15 stycznia 1997 r. [...] oddalił apelację powoda od wyroku Sądu Rejonowego w
Suwałkach. Sąd Wojewódzki w pełni podzielił ustalenia oraz argumentację
przedstawioną w uzasadnieniu do wyroku Sądu Rejonowego. Ponadto Sąd Wojewódzki
w uzasadnieniu wyroku zwrócił także uwagę na bezzasadność zarzutu powoda, jakoby
pozwana Szkoła nie powinna go zwalniać, a jedynie zawiesić w czynnościach
służbowych w okresie toczącego się postępowania dyscyplinarnego. Bowiem, zdaniem
Sądu Wojewódzkiego, na mocy przepisów Karty Nauczyciela dyrektor szkoły może
zawiesić nauczyciela w pełnieniu obowiązków na czas trwania postępowania
dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe, a samo zawieszenie polega na odsunięciu nau-
czyciela od wykonywania obowiązków w szkole. Otóż niezależnie od innych względów,
w danym wypadku odsunięcie powoda od wykonywania obowiązków, zdaniem Sądu
Wojewódzkiego, było już z tej przyczyny bezprzedmiotowe, że powód w ogóle nie
podjął wykonywania obowiązków służbowych i to mimo, że pobrał wynagrodzenie za
pracę w miesiącu wrześniu.
Pismem z dnia 11 marca 1997 r. powód wniósł kasację od wyroku Sądu Wo-
jewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku zarzucając temu
wyrokowi: Po pierwsze - błędną wykładnię art. 85 ustawy z dnia 25 stycznia 1982 r. -
Karta Nauczyciela w związku z § 47 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia
1982 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i trybu postępowania
dyscyplinarnego (Dz,U. Nr 26, poz. 193 ze zm.) przez przyjęcie, że wadliwe wykonanie
kary nagany orzeczonej przez Odwoławczą Komisję Dyscyplinarną przy Ministrze
Edukacji Narodowej w dniu 25 maja 1995 r. z przeniesieniem do innej szkoły w tej
samej lub w innej miejscowości nie miało znaczenia w sprawie. W kasacji podniesiono,
że wobec wadliwego wykonania orzeczenia dyscyplinarnego, powodowi przysługuje
roszczenie o ustalenie nieważności dokonanego przeniesienia do innej szkoły i
odszkodowanie. Po drugie - kasacja zarzuca błędną wykładnię przepisu art. 16 Karty
Nauczyciela przez nietrafne uznanie, że stosunek pracy powoda w pozwanej Szkole
Podstawowej w M. wygasł z dniem 15 września 1996 r. ze względu na nie przystąpienie
powoda do pracy. W tym kontekście w kasacji podnosi się, że fakt wystąpienia powoda
z wnioskiem o przeniesienie w stan nieczynny nie może być interpretowany na jego
niekorzyść, skoro powód korzystał w ten sposób z uprawnienia przysługującego mu na
podstawie art. 10 Karty Nauczyciela. I wreszcie po trzecie - kasacja zarzuca błędną
wykładnię przepisu art. 26 ust. 1 Karty Nauczyciela przez nietrafne przyjęcie, że
stosunek pracy powoda w pozwanej Szkole wygasł przed wydaniem orzeczenia Od-
woławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z
dnia 10 maja 1996 r. o dyscyplinarnym zwolnieniu z pracy. Z powyższych przyczyn
powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku oraz wcześniejszego wyroku Sądu Rejonowe-
go w Suwałkach w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania w sprawie wedle norm
przepisanych.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do dyspozycji art. 316 § 1 KPC Sąd wydając wyrok bierze za
podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Zarówno Sąd Rejonowy,
jak i Sąd Wojewódzki w wydanych wyrokach trafnie przyjęły, że powód nie miał interesu
prawnego dla żądania ustalenia, czy wymierzona mu orzeczeniem Komisji
Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 1995
r. kara nagany wraz z przeniesieniem do innej szkoły w tej samej lub innej miejscowości
została wykonana prawidłowo (art. 189 KPC), bowiem z akt sprawy jednoznacznie
wynika, że z dniem 10 maja 1996 r. powód został zwolniony z pracy prawomocnym
orzeczeniem Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze
Edukacji Narodowej. Oznacza to, że w dacie wydania wyroku przez Sąd pierwszej
instancji, tzn. w dniu 14 października 1996 r., powód nie był już zatrudniony w
charakterze nauczyciela w Szkole Podstawowej w M.
Równocześnie należy jednak podkreślić, że podniesiony w kasacji zarzut błędnej
wykładni art. 85 ustawy - Karta Nauczyciela w związku z § 47 rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 19 sierpnia 1982 r. w sprawie komisji dyscyplinarnych dla nauczycieli i
trybu postępowania dyscyplinarnego (Dz.U. Nr 26, poz. 193) i niewłaściwego wykonania
orzeczenia dyscyplinarnego nie dawał podstawy dla stwierdzenia prawnej
bezskuteczności dokonanego przeniesienia. Zgodnie z dyspozycją § 47 pkt 1
powoływanego rozporządzenia Rady Ministrów, prawomocne ?orzeczenie komisji
dyscyplinarnej o wymierzeniu kary nagany z przeniesieniem do innej szkoły w tej samej
lub innej miejscowości wykonuje bezzwłocznie organ, przy którym działa komisja
dyscyplinarna pierwszej instancji, działając w porozumieniu z organem bezpośrednio
nadzorującym szkołę, do której nauczyciel zostaje przeniesiony@. Orzeczenie Odwo-
ławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej z dnia
25 maja 1995 r. o ukaraniu powoda karą nagany z równoczesnym ?przeniesieniem do
innej szkoły w tej samej lub innej miejscowości@ zostało wykonane w ten sposób, że
Wicekurator Oświaty w S. pismem z dnia 3 lipca 1995 r. skierował do Dyrektora Szkoły
Podstawowej w M. polecenie służbowe, którym zobowiązał go do przeniesienia powoda
z dniem 1 sierpnia 1995 r. ze stanowiska nauczyciela Zespołu Szkół Elektrycznych w G.
na stanowisko nauczyciela Szkoły Podstawowej w M. Oznacza to, że naprzód
Wicekurator, jako organ właściwy dla wykonania orzeczenia dyscyplinarnego, podjął
decyzję co do miejsca i stanowiska na jakie zostanie przeniesiony powód, następnie
poinformował o tym pisemnie Dyrektora Szkoły Podstawowej w M., jako osobę
bezpośrednio nadzorującą tę Szkołę, a zamiast samodzielnie poinformować powoda o
podjętych rozstrzygnięciach, wydał polecenie służbowe zobowiązujące do tego
pozwaną. W nawiązaniu do wyżej wymienionego pisma Wicekuratora Oświaty w S. i w
wykonaniu otrzymanego polecenia służbowego, Dyrektor Szkoły w M. skierował do
powoda w dniu 7 lipca 1995 r. pismo, którym poinformował go, że z dniem 1 sierpnia
1995 r. przenosi powoda ze stanowiska nauczyciela w Zespole Szkół Elektrycznych w
G. na stanowisko nauczyciela Szkoły Podstawowej w M. i równocześnie wezwał go do
zgłoszenia się w M., celem podjęcia obowiązków służbowych. Oznacza to, że w tym
wypadku Dyrektor Szkoły Podstawowej w M. działał wobec powoda z upoważnienia i w
imieniu Wicekuratora Oświaty w S. Jakkolwiek więc uchybienie w procedurze
wykonania orzeczenia dyscyplinarnego polegało na tym, że decyzja została powodowi
przekazana nie przez Wicekuratora, ale przez upełnomocnionego przez niego
Dyrektora Szkoły Podstawowej w M., to jednak pozostaje poza sporem, że podjął ją
organ właściwy oraz że została ona przyjęta przez powoda do wiadomości i nie była
przezeń kwestionowana. Po raz pierwszy zastrzeżenia w tej sprawie powód zgłosił
dopiero w swym pozwie złożonym w dniu 26 września 1995 r. w Sądzie Rejonowym.
Natomiast w kwestii podniesionych w kasacji zarzutów błędnej wykładni oraz
zastosowania wobec powoda art. 16 ustawy - Karta Nauczyciela przez przyjęcie, że
stosunek pracy powoda wygasł na podstawie tego przepisu z dniem 15 września 1996
r. oraz art. 26 ust. 1 tej ustawy przez przyjęcie, że stosunek pracy powoda wygasł przed
wydaniem prawomocnego orzeczenia przez Odwoławczą Komisję Dyscyplinarną dla
Nauczycieli przy Ministrze Edukacji Narodowej w dniu 10 maja 1996 r., należy
stwierdzić, że zarzuty te dotyczą nowego roszczenia powoda o zasądzenie
odszkodowania w wysokości utraconych zarobków za okres pozostawania bez pracy od
dnia 1 października 1995 r. do dnia 10 maja 1996 r. Roszczenie to zostało zgłoszone
przez powoda dopiero w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego, co też powód
potwierdził na rozprawie kasacyjnej, i z tej przyczyny nie mogło być przedmiotem
rozpoznania przed Sądem Apelacyjnym (art. 383 zdanie pierwsze KPC).
W tej sytuacji Sąd Najwyższy na podstawie art. 39312 KPC orzekł jak w sentencji.

========================================