Wyrok z dnia 14 maja 1998 r.
I PKN 110/98

Pracownik ma obowiązek zwrócić koszty szkolenia, gdy wynika to z
uzgodnienia stron stosunku pracy.


Przewodniczący SSN: Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Walerian Sanetra, Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 14 maja 1998 r. sprawy z powództwa
Dariusza M. przeciwko ,,S.-P." Spółce z o.o. w T. o zapłatę, na skutek kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w Poznaniu z dnia 13 czerwca 1997 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem
z dnia 13 czerwca 1997 r. oddalił apelację ,,S.-P." Spółki z o.o. w T. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Trzciance z dnia 21 marca 1997 r. [...], uwzględniającego
powództwo wzajemne Dariusza M. i oddalającego powództwo Spółki o zapłatę kwoty
6.961,63 zł z tytułu zwrotu kosztów odbycia przez pozwanego pracownika
zagranicznego kursu językowego.
Sąd Wojewódzki podzielił ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, z któ-
rych wynikało, że Dariusz M. zatrudniony na stanowisku kierownika działu marketin-
gu w dniu 14 czerwca 1996 r. został skierowany na 4 tygodniowy kurs językowy do
Anglii, którego koszt wyniósł 6.961,63 zł. Wyjazd nastąpił na podstawie polecenia
służbowego dyrektora Spółki, który - ustalając warunki udziału w kursie - oświadczył
pozwanemu pracownikowi, iż po jego ukończeniu będzie zobowiązany do przepra-
cowania w Spółce 3 lat. Jednakże nie określono zasad zwrotu poniesionych przez
Spółkę kosztów szkolenia związanych z uczestnictwem delegowanego pracownika w
kursie. Wprawdzie krótko przed wyjazdem dyrektor Spółki polecił kierowniczce działu
kadr sporządzenie stosownego oświadczenia obciążającego delegowanego
pracownika zwrotem kosztów szkolenia w razie wcześniejszego rozwiązania umowy
o pracę, ale powód wyraźnie odmówił jego podpisania.
Na tle takich ustaleń Sąd Wojewódzki uznał, że roszczenie Spółki o zwrot
kosztów zagranicznego szkolenia podlegało ocenie według przepisów rozporządze-
nia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12
października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodo-
wych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472, powoływanego
dalej jako rozp. z 12.10.1993 r.) i przyjął, iż było ono bezzasadne - wobec niezawar-
cia pisemnej umowy o obowiązku zwrotu kosztów szkolenia przez pracownika, wy-
maganej zgodnie z dyspozycjami § 9 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia.
Równocześnie Sąd Wojewódzki uznał trafność wyroku Sądu pierwszej ins-
tancji zasądzającego roszczenia objęte powództwem wzajemnym pracownika, zwią-
zane z bezprawnym rozwiązaniem umowy o pracę na podstawie art. 52 KP przez
Spółkę (wzajemnie pozwaną), która uzasadniała natychmiastowe rozwiązanie sto-
sunku pracy działaniem pracownika na szkodę pracodawcy (wyłudzeniem pieniędzy
firmy przez odmowę zwrotu kosztów szkolenia w Anglii), odmową wykonania polece-
nia służbowego (nieobecność w firmie ,,T." w O.) oraz nadużyciem zaufania firmy
przez prowadzenie działalności konkurencyjnej. Sąd ten uznał, że skoro pracodawca
nie zobowiązał pracownika do zwrotu kosztów szkolenia zagranicznego, to nie mogło
być mowy o wyłudzeniu sfinansowania tego wyjazdu. Ustalił, że polecenie wyjazdu
do O. nie zostało faktycznie wydane, natomiast pracownik (powód wzajemny) prze-
prowadził wszelkie ustalenia z ,,T." S.A. w O. w czasie pobytu jej pracowników tej
firmy w pozwanej Spółce. Uznał także za gołosłowne twierdzenia Spółki o prowadze-
niu działalności konkurencyjnej przez pracownika, zwracając uwagę na całkowitą
,,bierność dowodową" Spółki w tym zakresie. W konsekwencji Sąd Wojewódzki pot-
wierdził prawidłowość zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania z art. 56 KP i
ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy na podstawie art. 171 § 1 KP.
W kasacji ,,S.-P." podniesiono zarzuty błędnej wykładni prawa materialnego ,,tj.
przez przyjęcie, że przepisy rozporządzenia § 9 RM z dnia 12.10.1993 r. mają
zastosowanie w niniejszej sprawie", a nadto przez uznanie, iż rozwiązanie umowy o
pracę bez wypowiedzenia naruszyło przepis art. 52 § 1 KP. Skarżący wnosił o orze-
czenie kasatoryjne albo o wydanie orzeczenia reformatoryjnego przez zasądzenie od
pozwanego pracownika zwrotu kosztów szkolenia zagranicznego oraz oddalenie jego
roszczeń wzajemnych. W uzasadnienie kasacji zakwestionowano prawidłowość lub
zupełność ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę orzekania, sygnalizując nadto
poważne wątpliwości dotyczące uzasadnienia zaskarżonego wyroku w części doty-
czącej ,,uchybienia formalnego co do reprezentacji pozwanego przez radcę prawne-
go".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Zgodnie z treścią art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w grani-
cach kasacji, w której sformułowano zarzuty oparte wyłącznie na naruszeniu przepi-
sów prawa materialnego. W konsekwencji - według utrwalonej i jednolitej wykładni
sądowej - dla oceny zarzutów kasacji miarodajne i wiążące są ustalenia faktyczne
przyjęte za podstawę wyrokowania przez Sąd drugiej instancji. Natomiast uzasad-
nienie kasacji zawierało zasadniczo polemikę z ustaleniami faktycznymi Sądu Woje-
wódzkiego i nie formułowało przy tym zarzutu naruszenia jakiejkolwiek normy prawa
procesowego, której naruszenie miałoby prowadzić do nieprawidłowych ustaleń
faktycznych, co przekreślało potrzebę i przede wszystkim prawną dopuszczalność
weryfikacji twierdzeń faktycznych skarżącego przez Sąd Najwyższy, który - w braku
zarzutów proceduralnych - był związany ustalonym stanem faktycznym sprawy.
W zakresie roszczenia o zwrot kosztów zagranicznego szkolenia Sąd Woje-
wódzki ustalił, że wyjazd pracownika odbył się na polecenie służbowe pracodawcy, a
strony nie zawarły umowy, na której podstawie pracownik byłby zobowiązany do
zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów zagranicznego kursu językowego na
wypadek rozwiązania umowy o pracę. Wprawdzie strony prowadziły rokowania
zmierzające do zawarcia stosownej umowy, które wszakże nie doprowadziły do
przyjęcia wiążącego zobowiązania przez pracownika, który zajął stanowcze, nega-
tywne stanowisko w tym przedmiocie. Z miarodajnych ustaleń Sądu drugiej instancji
wynikało, że dyrektor Spółki jedynie sygnalizował powodowi, że po odbyciu kursu
będzie zobowiązany przepracować w Spółce okres 3 lat, jednakże strony nie ustaliły
zasad zwrotu kosztów poniesionych przez Spółkę, a pozwany pracownik przed wy-
jazdem nie akceptował oferowanych mu warunków udziału w kursie, wyraźnie od-
mawiając podpisania oświadczenia zobowiązującego go do zwrotu kosztów szkole-
nia w razie rozwiązania stosunku pracy przed upływem oznaczonego okresu. Na
podstawie takich ustaleń Sąd Wojewódzki był uprawniony do konstatacji, że strony
nie doszły do porozumienia co do postanowienia, które było przedmiotem rokowań w
związku z poleceniem służbowym wyjazdu zagranicznego pracownika, a przeto zo-
bowiązanie nie zostało uzgodnione ( art. 72 KC w związku z art. 300 KP). Z tego
powodu kasacja w tym zakresie okazała się bezzasadna, bez względu na celowość
lub potrzebę uzupełniającego powoływania przez Sąd drugiej instancji dyspozycji
zawartych w §§ 6 i 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia z 12 października 1993 r.
Również zarzut naruszenia art. 52 § 1 pkt 1 KP, ograniczony w kasacji jedynie
do twierdzenia o niewykonaniu polecenia przeprowadzenia negocjacji z ,,T." w O. był
nieuzasadniony, wobec wiążących ustaleń faktycznych Sądu drugiej instancji w tym
zakresie. Negacja miarodajnych ustaleń Sądu Wojewódzkiego nie może stanowić
uzasadnionej podstawy kasacji, jeżeli Sąd ten ustalił, że zajmujący samodzielne sta-
nowisko pracownik (powód wzajemny) przeprowadził wszelkie ustalenia z pracowni-
kami ,,T." w O. w czasie ich pobytu w siedzibie Spółki, co potwierdził kontrahent firmy,
a o czym nie wiedział dyrektor wzajemnie pozwanej Spółki. W takich okolicznościach
Sąd Wojewódzki trafnie konstatował, że wcześniej uzgodniony z pracodawcą wyjazd
do O. był bezprzedmiotowy. Rezygnacja powoda wzajemnego z wyjazdu
służbowego, który nie był już celowy ani potrzebny - wobec zakończenia negocjacji
handlowych z kontrahentem firmy - nie mogła być zatem kwalifikowana jako
przyczyna rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia wskutek ciężkiego
naruszenia podstawowych obowiązków (art. 52 § 1 pkt 1 KP).
Wreszcie nieweryfikowalna była sygnalizacja kasacyjnych zastrzeżeń doty-
czących reprezentowania pracownika przez radcę prawnego w postępowaniu sądo-
wym, zwłaszcza w zakresie ewentualnych proceduralnych uchybień w postępowaniu
pierwszoinstancyjnym, które nie podlegają kontroli kasacyjnej (art. 392 § 1 KPC),
albowiem skarżący nie opisał tego zarzutu, nie wyartykułował naruszonych przepi-
sów prawa procesowego ani sposobu, w jaki zarzucane naruszenie miałoby istotnie
wpłynąć na wynik sprawy. Domyślanie się intencji lub zarzutów skarżącego nie jest
zadaniem Sądu Najwyższego, który w postępowaniu kasacyjnym nie bada namiastki
skargi kasacyjnej, nie spełniającej kodeksowych wymagań formalnych, warunkują-
cych sprawdzenie niesprecyzowanych, a przeto niemożliwych do zweryfikowania
zarzutów kasacyjnych. Dlatego Sąd Najwyższy jedynie incydentalnie zwrócił uwagę
na potwierdzenie przez pracownika wszystkich czynności procesowych, podejmowa-
nych przez jego pełnomocnika, którego następnie udział w dalszym postępowaniu
ograniczył się do opracowania odpowiedzi na apelację wzajemnie pozwanej spółki.
Nie zachodził zatem brak należytego umocowania pełnomocnika pracownika rozu-
miany jako podstawa nieważności według art. 379 pkt 2 in fine KPC a jedynie nie-
działanie reprezentowanej strony lub za stronę, która zresztą wygrała proces.
Z uwagi na powyższe kasacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 39312
KPC.
========================================