WYROK Z DNIA 8 LISTOPADA 2006 R.
IV KK 299/06


Formułując, zgodnie z dyspozycją art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., opis czynu
należy baczyć, aby przypisać oskarżonemu tylko te skutki jego zachowa-
nia, które wywołał umyślnie, chyba że ustawa przewiduje, iż występek
można popełnić także nieumyślnie (art. 7 § 2 k.k.).

Przewodniczący; sędzia SN F. Tarnowski.
Sędziowie SN: K. Cesarz (sprawozdawca), A. Kapłon.
Prokurator Prokuratury Krajowej: J. Piechota.

Sąd Najwyższy w sprawie Sebastiana B., skazanego z art. 247 § 1
k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., po rozpoznaniu w Izbie Karnej
na rozprawie w dniu 8 listopada 2006 r., kasacji, wniesionej przez obrońcę
skazanego, i z urzędu sprawy Grzegorza G., skazanego z art. 247 § 1 k.k. i
art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., od wyroku Sądu Okręgowego w N.
z dnia 23 lutego 2006 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w N. z
dnia 21 lipca 2005 r.,

u c h y l i ł zaskarżony wyrok w stosunku do Sebastiana B. i Grzegorza G.
i sprawę tych oskarżonych p r z e k a z a ł Sądowi Okręgowemu w N. do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym (...).

U Z A S A D N I E N I E

W sprawie ośmiu oskarżonych - Sebastian B. i Grzegorz G. stanęli
pod zarzutem, że ,,w dniu 30 stycznia 2003 r. w N. w związku z pełnieniem
funkcji policjantów działając wspólnie i w porozumieniu znęcali się fizycznie
oraz psychicznie nad zatrzymanym Jakubem L. w pomieszczeniach miej-
scowej Komendy Powiatowej Policji w ten sposób, że używali pod jego ad-
resem słów obraźliwych, kilkakrotnie kopali go po brzuchu oraz podbrzu-
szu, bili go pięściami po głowie, w wyniku czego wymieniony pokrzywdzony
doznał obrażeń w postaci stłuczenia powłok brzucha, prącia i moszny z
podbiegnięciem krwawym powłok brzucha okolicy łonowej, rozległego
krwiaka moszny i jądra lewego, skutkującego jego martwicą i konieczno-
ścią amputacji oraz krwiaka skóry prącia, wstrząśnienia mózgu, stłuczenia
głowy oraz żeber po lewej stronie stanowiących ciężki uszczerbek na
zdrowiu w postaci innego ciężkiego kalectwa", to jest dokonania czynu wy-
pełniającego dyspozycję art. 247 § 1 k.k. i art. 156 § 1 pkt 2 k.k. w zw. z art.
11 § 2 k.k.
Sąd Rejonowy w N., wyrokiem z dnia 21 lipca 2005 r., uznał oskar-
żonych za winnych tego, że ,,w dniu 30 stycznia 2003 r. w N. w pomiesz-
czeniach miejscowej Komendy Powiatowej Policji w związku z pełnieniem
funkcji policjantów przekraczając przysługujące im uprawnienia znęcali się
fizycznie nad zatrzymanym Jakubem L. w ten sposób, że kopali go po
brzuchu oraz podbrzuszu, bili go pięściami po głowie, w wyniku czego wy-
mieniony pokrzywdzony doznał obrażeń w postaci stłuczenia powłok brzu-
cha, prącia i moszny z podbiegnięciem krwawym powłok brzucha okolicy
łonowej, rozległego krwiaka moszny i jądra lewego, skutkującego jego mar-
twicą i koniecznością amputacji oraz krwiaka skóry prącia, stłuczenia głowy
oraz żeber po lewej stronie stanowiących ciężki uszczerbek na zdrowiu w
postaci innego ciężkiego kalectwa, czym działali na szkodę interesu po-
krzywdzonego i społecznego, a nadto Sebastiana B. za winnego tego, że
znęcał się psychicznie nad zatrzymanym Jakubem L. poprzez używanie
pod jego adresem słów wulgarnych, tj. za winnych przestępstwa z art. 247
§ 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.", i za to na podstawie art.
247 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył kary pozbawienia wolności:
Sebastianowi B. - 2 lat i 6 miesięcy, a Grzegorzowi G. - roku i 8 miesięcy,
któremu na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie
tej kary warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat, zaś na podstawie art. 71
§ 1 k.k. wymierzył temu oskarżonemu 70 stawek grzywny, po 20 zł za
stawkę.
Sąd nadto na podstawie art. 41 § 1 k.k. orzekł wobec obu oskarżo-
nych środek karny zakazu pełnienia stanowisk w instytucjach zajmujących
się ochroną osób i mienia na okres 5 lat.
Apelacje wnieśli m.in. prokurator i obrońcy oskarżonych.
Prokurator skarżąc wyrok co do tych oskarżonych, zarzucił:
,,1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzy-
gnięcia polegający na przyjęciu, że działanie oskarżonych Grzegorza G. i
Sebastiana B. polegające na zadawaniu pokrzywdzonemu Jakubowi L.
uderzeń podjęte zostało samodzielnie przez każdego z oskarżonych i nie-
zależnie od siebie w różnym czasie, podczas gdy prawidłowa analiza do-
wodów, w tym całokształt okoliczności przedmiotowych, zwłaszcza zacho-
wanie oskarżonego Sebastiana B., który w czasie zdarzenia wiedząc o
uderzeniach zadawanych pokrzywdzonemu przez Grzegorza G. po ich za-
daniu kontynuował fizyczne znęcanie się nad pokrzywdzonym poprzez za-
dawanie mu kolejnych uderzeń w te same miejsca oraz zachowanie Grze-
gorza G. mającego świadomość takiego działania Sebastiana B. przema-
wia za przyjęciem, iż oskarżeni Grzegorz G. i Sebastian B. działali wspólnie
i w porozumieniu powodując u pokrzywdzonego ciężki uszczerbek na
zdrowiu, a więc swym działaniem wyczerpali znamiona przestępstwa z art.
156 § 1 pkt 2 k.k., przez co stwierdzone uchybienia w dokonaniu ustaleń
faktycznych miały bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia,
2. rażącą łagodność kary wymierzonej Grzegorzowi G. na skutek wa-
runkowego zawieszenia jej wykonania".
Skarżący wnosił o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.
Obrońca Sebastiana B. zarzucił m.in. błąd w ustaleniach faktycznych:
,,a) wyrażający się w sprzeczności jaka zachodzi między zeznaniami
Jakuba L. (przyjętymi jako dowód potwierdzający przyjęty przez Sąd stan
faktyczny), zgodnie z którymi oskarżony Sebastian B. oraz Grzegorz G. nie
działali wspólnie i w porozumieniu, bijąc go w pokoju zatrzymań a treścią
sentencji orzeczenia z której wynika łączne działanie wspomnianych oskar-
żonych, bez separacji ich zachowań,
b) wyrażający się w sprzeczności, jaka zachodzi między treścią sen-
tencji orzeczenia, z której wynika, iż oskarżeni działali łącznie a tą treścią
uzasadnienia wyroku, w której sąd rozważa kwestie wiarygodności wyja-
śnień oskarżonych, oskarżyciela posiłkowego oraz innych świadków, z któ-
rego wynika, iż były to dwa odrębne czyny,
c) wyrażający się w sprzeczności, jaka zachodzi między treścią sen-
tencji orzeczenia z której wynika, iż oskarżeni działali łącznie doprowadza-
jąc do opisanych tam skutków a treścią uzasadnienia wyroku (zarówno w
jego części dotyczącej dowodów potwierdzający stan faktyczny przyjęty
przez Sąd jak i w tej dotyczącej oceny wiarygodności oskarżonych i świad-
ków) z którego wynika, iż były to dwa odrębne czyny, w związku z czym nie
można przyjąć odpowiedzialności oskarżonych za skutek w postaci rozle-
głych obrażeń w tym rozległego krwiaka jądra skutkującego jego martwicą i
koniecznością amputacji, tym bardziej, iż w pobiciu miały brać udział osoby
nieustalone, o których brak wzmianki w sentencji wyroku, natomiast jest
mowa w jego uzasadnieniu",
a nadto wniósł o zwrócenie się przez Sąd na podstawie art. 452 § 2 k.p.k.
,,z zapytaniem do Dyrekcji Szpitala w S., w celu uzyskania informacji, czy
pokrzywdzony Jakub L. leczony był urologicznie, a jeżeli tak w jakim okre-
sie i w związku z jakimi schorzeniami".
Obrońca Grzegorza G. formułując zarzut błędu w ustaleniach fak-
tycznych wskazał analogiczne uchybienia, jakie znalazły się w apelacji
obrońcy Sebastiana B.
Obaj skarżący wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie
oskarżonych albo jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowe-
mu do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 23 lutego 2006 r. Sąd Okręgowy w N. zmienił za-
skarżony wyrok w ten sposób, że uznał Sebastiana B. i Grzegorza G. za
winnych czynu wyczerpującego znamiona art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § 1 k.k.
w zw. z art. 11 § 2 k.k., opisanego w ten sposób, że oskarżeni ,,w dniu 30
stycznia 2003 r. w N. w pomieszczeniach Komendy Powiatowej Policji w
związku z pełnieniem funkcji policjanta przekraczając przysługujące im
uprawnienia znęcali się fizycznie nad zatrzymanym Jakubem L. w ten spo-
sób, że: Grzegorz G. uderzył go pięścią w głowę oraz kopnął w podbrzu-
sze, a Sebastian B. kopał go po brzuchu oraz podbrzuszu, bił go pięściami
po głowie, w wyniku czego wymieniony pokrzywdzony doznał obrażeń w
postaci stłuczenia powłok brzucha, prącia i moszny z podbiegnięciem
krwawym powłok brzucha okolicy łonowej, rozległego krwiaka moszny i ją-
dra lewego skutkującego jego martwicę i koniecznością amputacji oraz
krwiaka skóry prącia, stłuczenia głowy oraz żeber po lewej stronie stano-
wiących ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci innego ciężkiego kalectwa,
a nadto Sebastian B. znęcał się psychicznie nad Jakubem L. poprzez uży-
wanie pod jego adresem słów wulgarnych, czym działali na szkodę interesu
pokrzywdzonego i społecznego tj. za winnych przestępstw z art. 247 § 1
k.k. i art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.", i za to na podstawie art. 247
§ 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył kary pozbawienia wolności: Se-
bastianowi B. - 2 lat, a Grzegorzowi G. - roku i 8 miesięcy, zawieszając
temu ostatniemu oskarżonemu jej wykonanie na okres próby 5 lat, zaś w
pozostałej części utrzymał w mocy zaskarżony wyrok.
W uzasadnieniu Sąd odwoławczy stwierdził m.in., że ,,nie ma
sprzeczności między rozstrzygnięciem zawartym w części dyspozytywnej
wyroku, a jego uzasadnieniem i zeznaniami Jakuba L.".
Z uwagi na specyficzny stan faktyczny niniejszej sprawy mimo tego,
że nie przyjął Sąd Rejonowy, by oskarżeni działali wspólnie i w porozumie-
niu, opis ich czynów wymagał łącznego opisu, przy czym dla usunięcia
wszelkich wątpliwości w tym względzie Sąd Okręgowy zmieniając zaskar-
żony wyrok, opisy te zmienił. O sprzeczności między treścią wyroku (roz-
strzygnięcia zawartego w jego części dyspozytywnej), a jego uzasadnie-
niem można by mówić, gdyby Sąd Rejonowy w opisach czynów przypisa-
nych oskarżonym stwierdził, że działali oni wspólnie i w porozumieniu. Ta-
kiego jednak stwierdzenia Sąd Rejonowy nie zawarł, dlatego też nie można
mówić o sprzeczności między rozstrzygnięciem, a jego uzasadnieniem.
Z poczynionych ustaleń oraz oceny materiału dowodowego, w kon-
tekście prawidłowości sformułowania opisu czynów, wynika kilka istotnych
kwestii. Oskarżeni działali samodzielnie, jednakże sposób ich działania był
podobny. Obydwaj zadawali uderzenia i kopnięcia, w te same, bądź zbliżo-
ne pod względem miejsca usytuowania części ciała. Podstawowa różnica
w ich zachowaniu tkwi w tym, że Grzegorz G. zadał jedno uderzenie w gło-
wę i jedno kopnięcie w okolice podbrzusza, natomiast Sebastian B. tego
rodzaju uderzeń i kopnięć zadał więcej. Ponadto, nie da się ustalić czyje
działanie doprowadziło do powstania u pokrzywdzonego stwierdzonych u
niego obrażeń.
Powyższe okoliczności sprawiają, że praktycznie nie da się, mimo braku
współdziałania między Grzegorzem G. i Sebastianem B., oddzielnie opisać
ich czynów, gdyż próba odrębnego opisania ich zachowań nie oddałaby
tego, co rzeczywiście się stało. W szczególności, przy odrębnym opisywa-
niu czynów Grzegorza G. i Sebastiana B. okazałoby się, że działanie każ-
dego z nich spowodowało u pokrzywdzonego stwierdzone u niego obraże-
nia ciała, a nadto nie uwzględniałoby tego, że nad pokrzywdzonym znęcały
się dwie osoby, a co nie jest zgodne z poczynionymi ustaleniami. Z powyż-
szych względów Sąd Rejonowy niejako zmuszony został do łącznego opi-
sania czynów przypisanych oskarżonym, z czego jednak nie wynika, by
przypisano im działanie wspólnie i w porozumieniu. W rzeczywistości dzia-
łali oni niezależnie od siebie, a z uwagi na niemożność przypisania po-
szczególnym zachowaniom konkretnych skutków (obrażeń ciała, jakich do-
znał pokrzywdzony), konieczne było zastosowanie techniki opisu czynów
właściwej dla sprawców współdziałających w popełnieniu przestępstwa.
Sąd Okręgowy uznał, że opisy te można doprecyzować - by nie było
najmniejszych wątpliwości co do istnienia rzekomej sprzeczności między
rozstrzygnięciem, a poczynionymi ustaleniami (...).
W ocenie Sądu Okręgowego, tak ukształtowane opisy czynów Grze-
gorza G. i Sebastiana B. odpowiadają poczynionym ustaleniom, wyraźnie
pokazują, że między tymi oskarżonymi nie było przestępczego współdzia-
łania, a jednocześnie oddają całą zawartość kryminalną zachowania tych
oskarżonych, poprzez opis skutków, jakie ich działanie wywołało.
Kasację od wyroku Sądu Okręgowego złożył obrońca Sebastiana B.,
zarzucając ,,rażące naruszenie prawa, a to:
1) art. 413 k.p.k. w zw. z art. 424 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k. w zw. z
art. 1 § 1 k.k. oraz art. 115 § 2 k.k., polegające na sprzeczności, jaka za-
chodzi między treścią uzasadnienia wyroku a treścią sentencji wyroku, z
której wynika, mimo zmiany opisu czynu dokonanej przez Sąd Okręgowy,
łączne działanie wspomnianych oskarżonych, bez separacji ich zachowań
jako dwóch niezależnych czynów oraz łączne doprowadzenie do opisanych
skutków w postaci innego ciężkiego kalectwa, mimo wyeliminowania z opi-
su czynu z art. 156 § 1 k.k. Grzegorz G. oraz Sebastian B. (...) znęcali się
nad zatrzymanym Jakubem L. w ten sposób, że Grzegorz G. uderzył go
pięścią w głowę oraz kopnął w podbrzusze, a Sebastian B. opał go po
brzuchu oraz podbrzuszu, bił go pięściami po głowie, w wyniku czego wy-
mieniony pokrzywdzony doznał obrażeń w postaci stłuczenia powłok brzu-
cha, prącia i moszny z podbiegnięciem krwawym powłok brzucha okolicy
łonowej, rozległego krwiaka moszny i jądra lewego skutkującego jego mar-
twicą i koniecznością amputacji oraz krwiaka skóry prącia, stłuczenia żeber
po lewej stronie stanowiących ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci in-
nego ciężkiego kalectwa (...)
- wspomniane naruszenie prawa procesowego dokonane już przez
Sąd pierwszej instancji nie zostało w sposób należyty konwalidowane w
wyroku Sądu Okręgowego.
2) art. 6 k.p.k. w zw. z art. 399 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k. poprzez
nie uprzedzenie przez Sąd Rejonowy o możliwości zmiany kwalifikacji
prawnej czynu dodatkowo z art. 231 § 1 k.k. oraz zmianie w opisie czynu
oraz Sąd Okręgowy przez nieuprzedzenie o zmianie opisu czynu i w kon-
sekwencji uniemożliwienie obronie zajęcia w tej kwestii stanowiska i podję-
cia obrony,
3) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
art. 156 § 1 k.k. przez brak odniesienia się przez Sąd Okręgowy do zarzutu
apelacji dotyczącego zarzutów stawianych opinii biegłego A. W., zgodnie z
którą pozbawienie kogoś jednego jądra kwalifikowane jest jako inne ciężkie
kalectwo, podczas gdy analiza przepisu art. 156 § 1 pkt 2 k.k. (do niego
bowiem wprost odsyła sąd w sentencji orzeczenia) oraz materiału dowo-
dowego taką kwalifikację stanu faktycznego zdaje się wykluczać,
4) art. 452 k.p.k. w zw. z art. 170 § 2 k.p.k. w zw. z art. 458 k.p.k.
przez oddalenie wniosku dowodowego skazanego, zgłoszonego w apelacji,
bez przekonującego uzasadnienia takiego stanowiska mimo, iż jego prze-
prowadzenie dotyczyło istotnych okoliczności sprawy mających wpływ na
przyjęcie, iż pobicie pokrzywdzonego było bezpośrednią i jedyną przyczyną
obrażeń w postaci konieczności amputacji jądra i tym samym przyjęcia
kwalifikacji z art. 156 k.k. wprowadzonej w sentencji wyroku do opisu czy-
nu,
5) art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k.
przez nie odniesienie się w sposób wyczerpujący do zarzutów apelacji do-
tyczących ustalenia stanu faktycznego sprawy w szczególności zarzutów
apelacji określonych w ustępie II pkt 1 lit. a oraz lit. b, czego skutkiem są
wadliwe ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę orzeczenia, a także brak
kontroli instancyjnej nad orzeczeniem Sądu Rejonowego".
Autor kasacji wnosił ,,o uchylenie w całości powyższego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w
N., względnie Sądowi Rejonowemu w N.".
W pisemnej odpowiedzi na kasację Prokurator Okręgowy w N. wnosił
o jej oddalenie jako bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Nie można odmówić słuszności zarzutowi ujętemu w pkt 1 skargi ka-
sacyjnej. Tylko wyrok sądu zawiera rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu
(art. 42 ust. 3 Konstytucji RP, art. 5 § 1 k.p.k. i art. 413 § 1 pkt 5 k.p.k.).
Wyrok jest pierwszym i często jedynym (jeśli nie zostały sporządzone jego
motywy) źródłem wiedzy co do sprawstwa i winy oskarżonego. Z mocy
ustawy, w tym - zasadniczej, to w wyroku należy zawrzeć dokładne okre-
ślenie przypisanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikację prawną (art.
413 § 2 pkt 1 k.p.k.). Ponieważ czynem tym, za który odpowiada oskarżo-
ny, jest jego zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej (art.
1 § 1 k.k. i art. 115 § 1 k.k.), czyli zachowanie się wyczerpujące te znamio-
na, to ,,dokładne określenie przypisanego czynu" polega na wskazaniu wy-
pełnionych nim znamion. Przepisy art. 115 § 1 k.k. i art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.
należy odczytywać łącznie, przy czym ten ostatni jako procesową formę
realizacji obowiązku wykazania odpowiedzialności karnej oskarżonego za
przypisany czyn zabroniony. Przydatną wskazówkę dla określenia zawar-
tości przypisanego czynu daje art. 332 § 1 pkt 2 k.p.k., stanowiący, jak po-
winna być zbudowana tzw. konkluzja aktu oskarżenia. Konkluzja - to do-
kładne określenie (zwrot przejęty przez art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k.) zarzuca-
nego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i oko-
liczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej
szkody. Formułując zgodnie z dyspozycją art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. opis czy-
nu należy baczyć, aby przypisać oskarżonemu tylko te skutki jego zacho-
wania, które wywołał umyślnie, chyba że ustawa przewiduje, iż występek
można popełnić także nieumyślnie (art. 7 § 2 k.k.). W tej ostatniej sytuacji
oraz w razie przypisania oskarżonemu przestępstwa umyślnego kwalifiko-
wanego przez nieumyślne następstwo (art. 9 § 3 k.k.), wymóg przewidziany
w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., w postaci dokładnego określenia czynu, będzie
dochowany przez wskazanie, że oskarżony działał (w szczególności wywo-
łał skutek) nieumyślnie albo następstwem, ze względu na konstrukcję art. 9
§ 3 k.k. - zawsze nieumyślnym, jego zachowania jest określony (opisany)
skutek. Umyślność bądź nieumyślność są cechami (znamionami) charakte-
ryzującymi stronę podmiotową przestępstwa. Znamiona strony podmioto-
wej, podobnie jak pozostałe, muszą znaleźć odbicie w opisie czynu, zgod-
nie z dyspozycją art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 115 § 1 k.k. Umyślne
popełnienie przestępstwa oznacza, po pierwsze, odzwierciedlenie w świa-
domości sprawcy wszystkich znamion tego przestępstwa (art. 8 k.k.), i po
drugie, ich realizację w zamiarze bezpośrednim albo ewentualnym (art. 9 §
1 k.k.).
Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, odzwierciedleniem
świadomego i zamierzonego zachowania oskarżonych okazały się, wpro-
wadzone do opisu czynu przez Sąd odwoławczy, określenia odpowiadają-
ce znamionom czasownikowym np. ,,znęcali się", ,,uderzył", ,,bił", jak i zna-
mieniu skutku, to jest określenie ,,w wyniku czego wymieniony pokrzywdzo-
ny doznał obrażeń...", wszystkie spięte swoistą klamrą czynności czasow-
nikowej, że tym działali (podkreśl. - SN) na szkodę interesu pokrzywdzo-
nego i społecznego.
W piśmiennictwie i w orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwent-
nie przyjmuje się, że decydujące znaczenie dla stwierdzenia, jaki czyn zo-
stał przypisany oskarżonemu, mają ustalenia zawarte w części dyspozy-
tywnej wyroku. Na podstawie określenia czynu w wyroku skazującym de-
kodowana jest struktura przypisanego przestępstwa, to jest jego strona
podmiotowa, strona przedmiotowa i przedmiot przestępstwa (dobro chro-
nione). W obrocie prawnym przede wszystkim funkcjonuje wyrok skazują-
cy, nawet jeżeli było sporządzone jego uzasadnienie. W razie zachodzą-
cych między nimi rozbieżności decydujące znaczenie ma treść wyroku ze
względu na dyspozycje wskazanych już art. 42 ust. 3 Konstytucji RP, art. 5
§ 1 k.p.k., art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. czy wreszcie art. 9 § 1 k.k.w. (wykony-
wane jest orzeczenie a nie jego uzasadnienie). Wszelkiemu wzbogacaniu
opisu czynu, ponad zachowanie o znamionach określonych w ustawie kar-
nej, musi towarzyszyć dyscyplina niedopuszczająca w obręb opisu czynu
elementów nieobjętych świadomością i chceniem albo godzeniem się
oskarżonego, ani tych, które nie zostały wypełnione choćby nieumyślnie.
Rzecz jasna, wymóg dokładanego określenia przypisanego oskarżonemu
czynu, przewidziany w art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k., pociąga za sobą koniecz-
ność wyczerpującego opisania zachowania, odpowiadającego wszystkim
znamionom przypisanego czynu.
Faktu, że w części dyspozytywnej wyroku Sądu odwoławczego przy-
pisano oskarżonym (skazano ich za) więcej, aniżeli Sąd - wedle uzasad-
nienia wyroku - chciał przyjąć, nie zmienia oddalenie apelacji prokuratora
żądającego uznania, że oskarżeni działając wspólnie i w porozumieniu wy-
pełnili znamiona także czynu z art. 156 § 1 pkt 2 k.k. ani to, że Sąd zakwali-
fikował zachowanie oskarżonych jedynie z art. 247 § 1 k.k. i art. 231 § 1
k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k., ani wreszcie to, że w pisemnych motywach Sąd
wykluczył przestępne współdziałanie oskarżonych i spowodowanie przez
któregokolwiek z nich obrażeń stwierdzonych u pokrzywdzonego. Treść
skargi oskarżyciela i uzasadnienie wyroku nie należą przecież do jego roz-
strzygających elementów, natomiast kwalifikacja prawna czynu (jego sub-
sumcja) jest rzeczą wtórną. Najpierw następuje określenie przypisanego
czynu, a później zapada decyzja, pod jaki przepis czyn ten podpada. Nad-
to, w pisemnych motywach wyroku mimo deklaracji, że oskarżeni działali
oddzielnie oraz, iż nie da się ustalić, zachowanie którego z oskarżonych
doprowadziło do stwierdzonych u pokrzywdzonego skutków, zawarty jest
passus, że ,,tak ukształtowane opisy czynów"... ,,oddają całą zawartość
kryminalną zachowania tych oskarżonych, poprzez opis skutków, jakie ich
działanie wywołało". Wcześniejsze dystansowanie się Sądu od zarzutu
przypisania oskarżonym czynu, którego nie popełnili (ciężkiego uszczerbku
na zdrowiu), zostało więc zniweczone zacytowaną wypowiedzią, która
świadczy o ,,wpisywaniu" jednak w świadomość i wolę oskarżonych wspól-
nego wywołania określonych w przypisanym czynie skutków (bo wszak w
polskim prawie karnym nie istnieją obiektywne warunki karalności).
Tylko przy przestępczym sprawczym współdziałaniu, właśnie w celu
spełnienia warunku dokładnego określenia przypisanego oskarżonym czy-
nu, nie oskarża się sprawców i nie skazuje za oddzielne czyny, ale zarzuca
się im i przypisuje ten jeden czyn, którego dopuścili się wspólnie i w poro-
zumieniu. W przypisanym im czynie znajdują odzwierciedlenie dookreślają-
ce znamiona sprawczego współdziałania, wymienionego w art. 18 § 1 k.k.
W świetle poczynionych ustaleń - abstrahując obecnie od ich trafno-
ści - wykluczających także sprawstwo sukcesywne, należało przypisać
każdemu z oskarżonych dokonanie oddzielnego czynu, niezawierającego
w opisie (pozbawionego) cech (znamion) przestępstwa z art. 156 § 1 pkt 2
k.k. Przecież Sąd odwoławczy stwierdził też, że ,,nie da się ustalić, czyje
działanie doprowadziło do powstania u pokrzywdzonego stwierdzonych u
niego obrażeń", i nie powołał w kwalifikacji prawnej wskazanego wyżej
przepisu.
Nie jest oczywiście rzeczą Sądu Najwyższego ani już obecnie Sądu
odwoławczego (ze względu na wniesienie kasacji jedynie na korzyść
oskarżonego) podejmowanie prób ustalenia, np. w drodze uzupełniającej
opinii biegłego, z zachowaniem którego to oskarżonego, podejmowanym w
szczególności w zamiarze ewentualnym, należałoby wiązać obrażenia ciała
pokrzywdzonego, czy - być może - z zachowaniem każdego z nich. Nie-
wykluczone, że precyzyjne ustalenie, nawet przy otwartej drodze do jego
poczynienia, nie byłoby możliwe. Nie zwalnia to jednak Sądu od respekto-
wania zasad ujętych w powołanych wyżej przepisach, określających miej-
sce i formę rozstrzygania o odpowiedzialności karnej oskarżonego.
Podsumowując, rzeczywiście doszło do rażącego naruszenia przepi-
sów art. 413 § 2 pkt 1 k.p.k. i art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k., i to również na po-
ziomie Sądu odwoławczego, który przez stosowanie tych przepisów przejął
rolę Sądu pierwszej instancji, ale doprowadził przy tym do takiej rozbieżno-
ści między treścią wyroku a jego uzasadnieniem, czyli do tak zasadniczej
kolizji między nimi, że wyrok Sądu odwoławczego nie mógł się ostać.
Z urzędu należało również uchylić wyrok Sądu Okręgowego co do
Grzegorza G., ponieważ nie wniósł on kasacji, ale te same względy prze-
mawiały za uchyleniem wyroku na korzyść tego oskarżonego (art. 435
k.p.k. w zw. z art. 536 k.p.k.).
Ograniczono rozpoznanie kasacji do uchybienia ujętego w jej pkt 1,
ponieważ okazało się to wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpo-
znanie pozostałych uchybień byłoby bezprzedmiotowe dla dalszego toku
postępowania, w którym uchybienia te będą przecież rozpatrywane (art.
436 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.).
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd odwoławczy uniknie wskazanych
wyżej błędów oraz będzie miał na uwadze dyspozycję art. 443 k.p.k.