WYROK Z DNIA 11 WRZEŚNIA 2008 R.
IV KK 288/08

Stan ograniczonej poczytalności w stopniu określonym w art. 31 § 2
k.k. stanowi tak istotny element strony podmiotowej czynu, że powinien
zawsze znaleźć odzwiercielenie w opisie czynu przypisanego oskarżonemu
oraz w jego kwalifikacji prawnej, także wówczas, gdy sąd nie stosuje nad-
zwyczajnego złagodzenia kary.

Przewodniczący: sędzia SN W. Kozielewicz (sprawozdawca).
Sędziowie SN: P. Hofmański, R. Malarski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 11 września 2008 r., sprawy
Sebastiana B. skazanego z art. 278 § 1 k.k., art. 190 § 1 k.k., z powodu
kasacji wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść od wyroku
Sądu Rejonowego w C. z dnia 20 stycznia 2005 r.,

u c h y l i ł zaskarżony wyrok w części dotyczącej oskarżonego Sebastiana
B. i sprawę w tym zakresie p r z e k a z a ł Sądowi Rejonowemu w C. do
ponownego rozpoznania.


U Z A S A D N I E N I E

Prokurator Rejonowy w C. oskarżył Sebastiana B. i Henryka B. o to,
że:
I. w dniu 29 kwietnia 2002 r. w C. z terenu posesji przy ul. S., działając
wspólnie i w porozumieniu zabrali w celu przywłaszczenia trzy arkusze
blachy o wymiarach 1 x 1,5 m, trzy arkusze blachy perforowanej w
wymiarach 1 x 1 m i taśmy ze stali nierdzewnej do podawania karmy, o
łącznej wartości około 500 zł, na szkodę Mariana G., tj. o czyn z art.
278 § 1 k.k.,
a nadto Sebastiana B. o to, że:
II. w dniu 29 kwietnia 2002 r. w C. groził Marianowi G. pozbawieniem go
życia, przy czym groźby te wzbudziły u pokrzywdzonego, uzasadnioną
obawę, że będą spełnione, tj. o czyn z art. 190 § 1 k.k.
Sąd Rejonowy w C. wyrokiem z dnia 20 stycznia 2005 r., uznał Se-
bastiana B. za winnego popełnienia zarzucanych mu przestępstw z art. 278
§ 1 k.k. i art. 190 § 1 k.k. i za to na podstawie art.. 278 § 1 k.k. w zw. z art.
33 § 2 i 3 k.k. wymierzył mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności oraz
grzywnę w wysokości 20 stawek dziennych przy przyjęciu, że stawka
dzienna wynosi 10 zł, a na podstawie art. 190 § 1 k.k. karę 6 miesięcy po-
zbawienia wolności, orzekł karę łączną roku pozbawienia wolności z wa-
runkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby. Natomiast
Henryk B. został uznany za winnego popełnienia zarzucanego mu prze-
stępstwa z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu oraz art. 33
§ 2 i 3 k.k. wymierzono mu karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z wa-
runkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat i grzywnę w
liczbie 20 stawek dziennych, przy przyjęciu, że jedna stawka dzienna wy-
nosi 10 zł.
Wyrok ten nie został zaskarżony przez żadną ze stron postępowania i
uprawomocnił się w dniu 28 stycznia 2005 r.
Od tego wyroku kasację złożył Prokurator Generalny. Zaskarżył po-
wyższy wyrok w części dotyczącej Sebastiana B. - na korzyść skazanego i
zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie
przepisów prawa procesowego, a to jest art. 413 § 1 pkt 1 k.p.k., poprzez
pominięcie w opisie przypisanych oskarżonemu czynów okoliczności, iż w
czasie ich popełnienia miał on w stopniu znacznym ograniczoną poczytal-
ność, a w konsekwencji pominięcie art. 31 § 2 k.k. w kwalifikacji prawnej
tych czynów, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w tej części i prze-
kazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w C. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna.
Zgodzić się należy ze skarżącym, że wyrok w części dotyczącej ska-
zanego Sebastiana B. został wydany z rażącym naruszeniem przepisu
prawa procesowego wskazanego w zarzucie kasacji, a mianowicie art. 413
§ 2 pkt 1 k.p.k.
Sąd Rejonowy w C., w toku postępowania w niniejszej sprawie, do-
puścił dowód z opinii biegłych psychiatrów w celu ustalenia poczytalności
obydwu oskarżonych.
W sporządzonej opinii biegli nie stwierdzili u badanego Sebastiana B.
ostrych zaburzeń psychotycznych, jednak rozpoznali u niego upośledzenie
umysłowe stopnia umiarkowanego oraz zaburzenia osobowości typu cha-
rakteropatycznego. Z tego powodu biegli zaopiniowali, że Sebastian B. w
czasie czynów miał w znacznym stopniu ograniczoną zdolność rozumienia
jego znaczenia i kierowania swoim postępowaniem - w rozumieniu art. 31
§ 2 k.k.
Natomiast w odniesieniu do Henryka B. biegli stwierdzili obniżenie
sprawności intelektualnej oraz zaburzenia zachowania na podłożu orga-
nicznym i zaopiniowali, że brak jest podstaw do orzekania u niego ograni-
czonej lub zniesionej poczytalności w czasie czynu.
Pomimo takiej treści opinii Sąd Rejonowy w C. w zaskarżonym kasa-
cją wyroku uznał oskarżonego Sebastiana B. za winnego popełnienia czy-
nów opisanych w części wstępnej tego orzeczenia, zawierającej przytocze-
nie opisu i kwalifikacji prawnej czynów, których popełnienie zarzucił oskar-
żonemu prokurator, a zatem bez przyjęcia ustalenia o ograniczonej w stop-
niu znacznym poczytalności Sebastiana B. w dacie czynów.
Brak uzasadnienia tego wyroku nie pozwala na odniesienie się co do
powodów, które były przyczyną takiego rozstrzygnięcia.
Nie ulega wątpliwości, że Sąd Rejonowy w C. tak określając przypi-
sane Sebastianowi B. czyny oraz ich kwalifikację prawną, dopuścił się
oczywistego naruszenia art. 413 § 1 pkt 2 k.p.k. nakazującego, by wyrok
skazujący zawsze zawierał dokładne określenie czynu przypisanego
oskarżonemu, tj. wskazanie czasu, miejsca, sposobu jego popełnienia oraz
skutków, a także innych okoliczności, istotnych dla bytu i zakresu odpowie-
dzialności karnej za ten czyn, jego oceny karnoprawnej czy wymiaru kary.
Jest oczywiste, że ustalenie działania przez oskarżonego w czasie
popełnienia przypisanych mu czynów w stanie ograniczonej w stopniu
znacznym poczytalności było taką istotna okolicznością.
W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że stan ograniczonej poczytalno-
ści w stopniu określonym w art. 31 § 2 k.k. stanowi istotny element strony
podmiotowej czynu i musi zawsze znaleźć odzwierciedlenie w opisie czynu
przypisanego oskarżonemu oraz jego kwalifikacji prawnej, nawet wówczas,
gdy sąd nie stosuje nadzwyczajnego złagodzenia kary (por. wyroki Sądu
Najwyższego: z dnia 28 października 1968 r., IV KR 188/68, OSNKW 1969,
z. 5, poz. 52, z dnia 2 lutego 1974 r., II KR 269/73, OSNPG 1974, poz. 76,
z dnia 16 maja 2000 r., III KKN 51/98, Lex nr 51448, z dnia 20 lipca 2007
r., III KK 486/06, Lex nr 310217).
Opisane uchybienie, ze względu na swój charakter, mogło mieć istot-
ny wpływ na treść wydanego przez Sąd Rejonowy w C. wyroku, zwłaszcza
w zakresie wymiary kary.
Kierując się przedstawionymi wyżej względami Sąd Najwyższy z mo-
cy art. 535 § 5 k.p.k. i art. 537 § 2 k.p.k. orzekł jak w wyroku.