WYROK Z DNIA 21 STYCZNIA 2004 R.
II KK 168/03


W wypadku wznowienia przewodu sądowego wymóg odbycia przez
sąd narady i przeprowadzenia głosowania nad wyrokiem, nie jest uzależ-
niony od tego czy, i na ile, strony procesowe w swoich końcowych wystą-
pieniach wprowadzają nowe wątki tematyczne oraz nowe wnioski meryto-
ryczne. Takiej zależności nie da się wyprowadzić z treści przepisów regulu-
jących zasady wyrokowania.

Przewodniczący: sędzia SN A. Deptuła (sprawozdawca).
Sędziowie SN: E. Matwijów, J. Sobczak.
Prokurator Prokuratury Krajowej: K. Parchimowicz.

Sąd Najwyższy w sprawie Krzysztofa S. i Rafała Ś., oskarżonych z
art. 282 § 1 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w
dniu 21 stycznia 2004 r., kasacji, wniesionej przez obrońców oskarżonych
od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 4 grudnia 2002 r., utrzymujące-
go w mocy wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 21 stycznia 2002 r.

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Rejo-
nowego w W. i p r z e k a z a ł sprawę Sądowi Rejonowemu w W. do
ponownego rozpoznania.


Z u z a s a d n i e n i a :

Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 21 stycznia 2002 r. skazani
zostali:
a) Krzysztof S.:
- z art. 282 § 1 k.k. w związku z art. 64 § 1 k.k. na karę 5 lat pozbawie-
nia wolności,
- z art. 276 k.k. na rok pozbawienia wolności,
- z art. 46 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zw. z art. 64 § 1 k.k.
na 5 lat pozbawienia wolności
oraz karę łączną - 8 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
b) Rafał Ś.:
- z art. 245 k.k. na 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
- z art. 46 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii na 3 lata i 6 miesięcy
pozbawienia wolności
oraz karę łączną - 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Wyrok ten zaskarżyli obrońcy oskarżonych. (...)
Sąd Okręgowy w W. uznał apelacje obrońców za niezasadne i wyro-
kiem z dnia 4 grudnia 2002 r. wyrok Sądu Rejonowego utrzymał w mocy.
Obrońcy oskarżonych wnieśli kasacje, w których zarzucili:
- obrońca Krzysztofa S. rażącą obrazę przepisów postępowania - art. 408,
442, 4, 5, 7 i 410 k.p.k. przez uznanie, że wydanie przez Sąd Rejonowy
wyroku bez uprzedniej narady i głosowania nie mogło mieć wpływu na
jego treść, i ,,nie dokonania konwalidacji uchybień procesowych sądu I
instancji mających istotny wpływ na treść wyroku" (cytat z kasacji),
- obrońca Rafała Ś. a) rażące naruszenie prawa procesowego wyrażające
się w oparciu ustaleń faktycznych ... wyłącznie na podstawie zeznań
świadka Dawida W., ,,któremu to świadkowi zgodnie z dyspozycją art. 183
§ 1 w zw. z art. 191 § 2 k.p.k. służyło prawo uchylenia się od odpowiedzi na
pytania ..." ,,... o czym nie został on pouczony ..." (cytat z kasacji), b) rażące
naruszenie prawa procesowego wyrażające się w odstąpieniu przez Sąd
Rejonowy od odbycia narady przed ogłoszeniem wyroku.
W kasacjach sformułowany został wniosek o uchylenie obu wyroków i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpozna-
nia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżącym nie można odmówić racji, gdy zarzucili, że Sąd Rejonowy
dopuścił się rażącej obrazy przepisów określających reguły wyrokowania,
co całkowicie zbagatelizował Sąd Okręgowy rozpoznając sprawę na skutek
apelacji obrońców, podnoszących zarzuty natury procesowej, ściśle nawią-
zujące do owych przepisów i reguł wyrokowania.
W żadnej mierze nie można zaakceptować stanowiska Sądu Okrę-
gowego, który stwierdził, że ,,jakkolwiek doszło do naruszenia przepisu
prawa procesowego, tj. art. 408 k.p.k. (Sąd Okręgowy ma tu na myśli pro-
cedowanie przez Sąd Rejonowy - dopisek Sądu Najwyższego), to jednak
naruszenie to nie miało wpływu na treść wyroku ...". Jest to stanowisko
błędne, na co zwrócił uwagę uczestniczący w rozprawie kasacyjnej proku-
rator Prokuratury Krajowej, domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku.
Wyrokowanie stanowi końcową fazę postępowania przed sądem, w
którym rozstrzyga się o przedmiocie procesu. Wyodrębnić w nim można
następujące wyraźne etapy:
a) naradę nad wyrokiem (art. 108 k.p.k. i nast. oraz art. 408 k.p.k.),
b) głosowanie nad wyrokiem (art. 111 i nast. k.p.k.),
a) sporządzenie wyroku i ustne przytoczenie najważniejszych jego powo-
dów (art. 418 k.p.k.).
Każdy z tych etapów odgrywa istotną, a przy tym autonomiczną rolę, i
nie może być eliminowany. Jakiekolwiek ,,pójście na skróty" jest tu niedo-
puszczalne i stanowi głęboką wadę postępowania sądowego.
W tej sprawie Sąd Rejonowy trzykrotnie zamykał przewód sądowy i
tyleż razy przewód ten wznawiał, co oczywiście nie było błędem (choć ude-
rzało to w sprawność prowadzenia rozprawy, albowiem powody uzasadnia-
jące owe wznowienia mogły być z powodzeniem osiągnięte poprzez jedno-
razowe wznowienie przewodu sądowego). Wadą sposobu procedowania
przez Sąd Rejonowy, całkowicie niezasadnie zbagatelizowaną przez Sąd
Okręgowy, było jednak to, że po kolejnym zamknięciu przewodu sądowego
i udzieleniu głosu stronom w dniu 21 stycznia 2002 r. Sąd ten nie odbył po
głosach stron narady oraz głosowania nad wyrokiem, lecz przystąpił do
ogłaszania, i ogłosił wyrok. A, że właśnie tak wyglądała procedura końco-
wych czynności procesowych Sądu Rejonowego, dowodzi zapis zamiesz-
czony w protokole rozprawy z dnia 21 stycznia 2002 r., w którym stwier-
dzono wprost, że ,,po trzecim zamknięciu przewodu sądowego w tej spra-
wie istotnie (sąd) nie opuścił sali rozpraw i nie udał się na naradę". W naj-
mniejszym stopniu nie można zaakceptować stanowiska Sądu Okręgowe-
go, który brak podstaw do kwalifikowania zaistniałej sytuacji jako obrazy
przepisów postępowania mogącej mieć wpływ na treść wyroku, a wręcz o
randze określonej w pkt 2 art. 438 k.p.k., upatruje w tym, że ,,żadna ze
stron nie zajęła nowego stanowiska ... wobec czego nie ujawnił się jakikol-
wiek nowy przedmiot rozważań dla składu orzekającego ..." (cytat z uza-
sadnienia wyroku Sądu Okręgowego). Wymóg odbycia przez Sąd narady i
przeprowadzenia głosowania nad wyrokiem, nie jest uzależniony od tego
czy, i na ile strony procesowe w swoich końcowych wystąpieniach wpro-
wadzają nowe wątki tematyczne oraz nowe wnioski merytoryczne. Takiej
zależności nie da się wyprowadzić z treści wskazanych przepisów, regulu-
jących zasady wyrokowania. W szczególności przepis art. 408 k.p.k.
obliguje sąd do niezwłocznego przystąpienia do narady po głosach stron, i
tym samym nie zezwala na przesuwanie momentu narady na inny czas.
Skoro zatem w sprawie niniejszej narady i głosowania nad wyrokiem Sąd
Rejonowy nie przeprowadził w sposób nakazany przepisami, to konse-
nowy nie przeprowadził w sposób nakazany przepisami, to konsekwencje
tego faktu w sferze kontroli kasacyjnej są najzupełniej oczywiste.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy będzie mógł sko-
rzystać z ułatwień procesowych, jakie może dawać przepis art. 442 § 2
k.p.k.