WYROK SKŁADU SIEDMIU SĘDZIÓW
Z DNIA 9 LISTOPADA 2004 R.
II KK 147/04

Zachowanie polegające na przechowywaniu rewolweru i amunicji, w
tym samym miejscu i czasie, stanowiące efekt tożsamego impulsu woli i
naruszające tę samą normę sankcjonowaną stanowi jeden czyn.

Przewodniczący: sędzia SN A. Konopka.
Sędziowie SN: J. Dołhy, H. Gordon-Krakowska, A. Kapłon,
R. Malarski, A. Siuchniński, J. Żywolewska-Ławniczak (spra-
wozdawca).
Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy w sprawie Tadeusza S. skazanego z art. 4 § 1 dekre-
tu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecz-
nych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 192), po rozpozna-
niu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 9 listopada 2004 r., kasacji, wnie-
sionej przez Rzecznika Praw Obywatelskich na korzyść od postanowienia
Najwyższego Sądu Wojskowego z dnia 27 listopada 1950 r., utrzymujące-
go w mocy wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w W. z dnia 14 czerwca
1950 r.,

u c h y l i ł zaskarżone postanowienie oraz utrzymany nim w mocy wyrok
Wojskowego Sądu Rejonowego w W. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
postępowanie w sprawie u m o r z y ł.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w W. z dnia 14 czerwca
1950 r. Tadeusz S. został uznany za winnego tego, że ,,od połowy 1946 r.
do grudnia 1949 r. w swoim mieszkaniu w P. bez prawnego zezwolenia
przechowywał rewolwer wraz z 4 sztukami amunicji" - tj. przestępstwa z
art. 4 § 1 i 2 dekretu z 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie
niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz. U. Nr 30, poz. 192 -
dalej: m.k.k.), i za to na mocy art. 4 § 1 m.k.k., przy zastosowaniu art. 4 § 2
m.k.k., skazany został na karę 2 lat i 6 miesięcy więzienia.
Po rozpoznaniu rewizji obrońcy, postanowieniem z dnia 27 listopada
1950 r. Najwyższy Sąd Wojskowy wyrok ten utrzymał w mocy.
Orzeczenie to zaskarżone zostało kasacją, wniesioną na korzyść
skazanego przez Rzecznika Praw Obywatelskich.
Kasacja orzeczeniu temu zarzuciła ,,rażące i mające istotny wpływ na
jego treść naruszenie art. 4 § 1 i 2 dekretu z 13 czerwca 1946 r. o prze-
stępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa
(Dz. U. Nr 30, poz. 192), polegające na uznaniu Tadeusza S. za winnego
popełnienia przypisanego mu czynu polegającego na przechowywaniu re-
wolweru bez prawnego zezwolenia władz, mimo braku w jego działaniu
znamion przestępstwa określonego w tym przepisie".
W oparciu o tak sformułowany zarzut kasacja wniosła o uchylenie za-
skarżonego postanowienia oraz utrzymanego nim wyroku Wojskowego
Sądu Rejonowego w W. i uniewinnienie Tadeusza S. od popełnienia przy-
pisanego mu czynu, polegającego na przechowywaniu rewolweru bez
prawnego zezwolenia władz, a w części dotyczącej przechowywania przez
skazanego 4 sztuk amunicji umorzenia postępowania karnego z powodu
ustania karalności tego przestępstwa.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasację Rzecznika Praw Obywatelskich należało uwzględnić, mimo
że nie jest możliwe zakwalifikowanie wskazanych w niej uchybień jako ra-
żącej obrazy prawa materialnego, jak i podzielenie w całości sformułowa-
nych w niej wniosków.
Jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy obraza prawa materialne-
go polega na niewłaściwej subsumcji prawidłowych ustaleń faktycznych i
wyraża się zazwyczaj sprzecznością miedzy opisem przypisanego skaza-
nemu czynu, a zastosowaną kwalifikacją prawną. W sprawie niniejszej ta
dysharmonia nie wystąpiła, gdyż czyn przypisany Tadeuszowi S. zawiera
ustawowe znamiona przestępstwa z art. 4 m.k.k.
Nie jest też możliwe - w świetle zasad odpowiedzialności karnej i
przepisów prawa procesowego - dokonanie podziału przedmiotu przepro-
wadzonego przeciwko Tadeuszowi S. postępowania oraz przypisanego mu
prawomocnie przestępstwa z art. 4 § 1 m.k.k. na dwa czyny, podlegające
odrębnej ocenie prawno karnej - to jest czyn polegający na przechowywa-
niu w okresie i miejscu wskazanym w przedmiotowym wyroku, bez stosow-
nego zezwolenia, rewolweru oraz czyn polegający na przechowywaniu w
tym samym czasie i miejscu, bez takiegoż zezwolenia, 4 sztuk amunicji, jak
też wydanie wyroku zawierającego odrębne rozstrzygnięcia w stosunku do
każdego z tych zachowań.
Nie ulega bowiem wątpliwości, że zachowania polegające na prze-
chowywaniu rewolweru i amunicji, w tym samym miejscu i czasie, stano-
wiące efekt tożsamego impulsu woli i naruszające tę samą normę sankcjo-
nowaną, może być oceniane wyłącznie jako jeden czyn, który zarówno w
stanie prawnym obowiązującym w dacie wydania zaskarżonego wyroku,
jak i w stanie prawnym obecnie obowiązującym, może stanowić tylko jedno
przestępstwo.
Prawo procesowe nie przewiduje możliwości uniewinnienia od frag-
mentu czynu, zaś zmiana opisu czynu może być dokonana w oparciu o
wyniki postępowania dowodowego przez sąd pierwszej instancji lub w na-
stępstwie uwzględnienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przez
sąd odwoławczy.
Do dokonania zmiany w opisie czynu przypisanego skazanemu nie
jest natomiast uprawniony Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym,
jako że nie jest on władny kontrolować treści ustaleń faktycznych, a jedynie
sposobu ich dokonania, w ramach zarzutu rażącego naruszenia prawa
procesowego, które wywarło istotny wpływ na ich treść.
Takiego zarzutu kasacja Rzecznika Praw Obywatelskich wprawdzie
stricte nie formułuje, jednakże analizując całość argumentacji powołanej w
uzasadnieniu należało zdaniem Sądu Najwyższego (art. 118 § 1 k.p.k.)
uznać, że w istocie kasacja kwestionuje pozostawienie poza oceną sądów
orzekających w tej sprawie, okoliczności istotnej dla prawidłowej subsumcji
niekwestionowanych ustaleń faktycznych w postaci uszkodzenia przecho-
wywanego przez skazanego egzemplarza broni, pozbawiającego go moż-
liwości oddania strzału.
Sądy obu instancji przyjęły bowiem za wiarygodne wyjaśnienia złożo-
ne przez Tadeusza S. o uszkodzeniu rewolweru i nieskuteczności podję-
tych przez niego prób ich usunięcia, jednakże okoliczność tę, istotną dla
ustalenia, czy w tej sytuacji rewolwer ten stanowił ,,broń palną" w rozumie-
niu ustawy karnej - przyjęły jedynie jako okoliczność istotną dla wymiaru
kary.
Zdaniem Sądu Najwyższego, ten stan rzeczy stanowi rażące naru-
szenie zasady swobodnej oceny dowodów, mające istotny wpływ na treść
rozstrzygnięcia, przy czym uchybienie to, popełnione przez sąd pierwszej
instancji, zostało zaaprobowane przez sąd odwoławczy, który przeszedł do
porządku nad pominiętą okolicznością, mimo sygnalizowania jej w skardze
rewizyjnej.
Powyższy stan rzeczy nakazuje uznanie kasacji Rzecznika Praw
Obywatelskich za uzasadnioną.
Oczywistym jest, że zasady postępowania kasacyjnego nie przewidu-
ją możliwości dokonania postulowanej w kasacji zmiany opisu czynu przy-
pisanego skazanemu, przez pominięcie przechowywania broni palnej ze
względu na jej stan techniczny. Gdyby nawet taki zabieg był dopuszczal-
ny, nie ulega wątpliwości, że musiałby być poprzedzony stosownym uzu-
pełnieniem postępowania dowodowego, pozwalający na stwierdzenie na
podstawie opinii biegłego, iż opisany przez skazanego stan przechowywa-
nego rewolweru pozbawiał go cech ,,broni palnej". Uzupełniające postępo-
wanie dowodowe możliwe byłoby wszakże jedynie po uchyleniu zaskarżo-
nego orzeczenia sądu odwoławczego, bądź też sądów obu instancji.
Jest przy tym oczywiste, że ze względu na upływ okresu przedawnie-
nia karalności, takie postępowanie po uchyleniu zaskarżonego orzeczenia
nie mogłoby się toczyć ze względu na przeszkodę procesową określoną w
art. 17 § pkt 6 k.p.k., kontynuowanie postępowania karnego w niniejszej
sprawie uniemożliwia nadto śmierć skazanego, tworząc przeszkodę proce-
sową z art. 17 § 1 pkt 5 k.p.k.
Powyższe prowadzi do konstatacji, że w tej sytuacji należało uznać
za uzasadniony drugi ze sformułowanych w kasacji wniosków, domagający
się uchylenia zaskarżonego orzeczenia Najwyższego Sądu Wojskowego
oraz utrzymanego nim w mocy wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w
W. i umorzenia postępowania w sprawie, przy czym za podstawę orzecze-
nia Sąd Najwyższy przyjął dalej idącą przesłankę z art. 17 § 1 pkt.6 k.p.k.,
która uniemożliwiałaby kontynuowanie postępowania także w sytuacji,
gdyby Tadeusz S. dożył wyrokowania w niniejszej sprawie.