Wyrok z dnia 31 stycznia 2002 r., IV CKN 622/00

Skarga na czynności komornika nie jest czynnością przedsięwziętą
bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub
zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez wadliwe
wyegzekwowanie świadczenia.

Sędzia SN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Irena Gromska-Szuster
Sędzia SN Marian Kocon

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Agencji Własności Rolnej Skarbu
Państwa, Oddział Terenowy w S. przeciwko Komornikowi przy Sądzie Rejonowym
w Giżycku, rewir I, Markowi W. i Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego
w S. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej w dniu 31 stycznia 2002 r. na
rozprawie kasacji pozwanego Skarbu Państwa - Prezesa Sądu Okręgowego w S.
od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 3 marca 1999 r.
zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił apelację.

Uzasadnienie

Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo o zapłatę, którym strona powodowa
domagała się naprawienia szkody wyrządzonej jej przez komornika wskutek
wadliwie prowadzonej egzekucji. Oddalenie powództwa uzasadniono upływem
dwuletniego terminu przedawnienia roszczenia określonego w art. 769 § 3 k.p.c.
Apelację strony powodowej uwzględnił Sąd drugiej instancji w ten sposób, że
wyrokiem reformatoryjnym uwzględnił powództwo w całości. Zdaniem Sądu
odwoławczego, wniesienie skargi na czynności komornika skutkowało przerwaniem
biegu przedawnienia dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia, gdyż skarga
ta zmierzała bezpośrednio do dochodzenia roszczenia przez zapobieżenie
powstaniu szkody lub przez jej niezwłoczne wyrównanie. Przyjmując zatem przerwę
biegu przedawnienia do dnia 12 września 1996 r., od którego przedawnienie biegło
na nowo, Sąd drugiej instancji uznał, że w dacie wytoczenia powództwa nie nastąpił
jeszcze upływ dwuletniego terminu przedawnienia określonego w art. 769 § 3 k.p.c.
W konsekwencji Sąd ten dokonał zmiany zaskarżonego wyroku przez
uwzględnienie powództwa w całości.
Wyrok Sądu odwoławczego zaskarżył kasacją pozwany Skarb Państwa,
zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe
zastosowanie przepisów art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w związku z art. 769 § 3 k.p.c.,
prowadzące do przyjęcia, że wniesienie skargi na czynności komornika
spowodowało przerwę biegu terminu przedawnienia. (...)
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Trafnie wywiedziono w kasacji, że przepis art. 123 § 1 pkt 1 k.c. należy
rozumieć w ten sposób, że bieg przedawnienia przerywa jedynie taka czynność
przed określonymi w tym przepisie organami, która jest skierowana przeciwko
adresatowi roszczenia, a więc w stosunku do osoby, przeciwko której roszczenie
przysługuje. Jednakże materialnoprawny skutek, o którym mowa w wymienionym
przepisie, wystąpi dopiero wówczas, gdy czynność uprawnionego zostanie
przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia
lub zabezpieczenia roszczenia. (...)
Zważyć należy, że uchylenie czynności egzekucyjnej w następstwie
uwzględnienia skargi na czynności komornika sprowadza się przede wszystkim do
stwierdzenia, że czynność ta była wadliwa. Nie jest to równoznaczne z
unicestwieniem samej czynności, a zwłaszcza wywołanych przez nią negatywnych
skutków, w postępowaniu egzekucyjnym brak bowiem przepisów, które
upoważniają sąd do tego, aby - uchylając czynność komornika w trybie
postępowania egzekucyjnego - mógł jednocześnie nakazać zwrot wadliwie
wyegzekwowanego świadczenia lub przywrócić stan poprzedni. Samo uchylenie
czynności komornika następuje z reguły po stwierdzeniu uchybień formalnych, co
nie przesądza ostatecznego wyniku postępowania egzekucyjnego.
Należy przyjąć, że skarga na czynności komornika nie jest czynnością
przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia
lub zabezpieczenia roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej wadliwym
wyegzekwowaniem świadczenia. W postępowaniu wszczętym wniesieniem skargi
sąd nie może bowiem orzec o zwrocie wadliwie wyegzekwowanego świadczenia
bądź o przywróceniu stanu poprzedniego, a jeżeli wskutek wadliwie dokonanej
czynności egzekucyjnej dłużnik poniósł szkodę, to może domagać się jej
naprawienia, dochodząc przysługującego mu roszczenia w postępowaniu
procesowym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 maja 1972 r., III CZP 24/72,
OSNC 1972, nr 12, poz. 212). (...)
Wobec tego, że kasacja oparta została wyłącznie na uzasadnionej podstawie
naruszenia prawa materialnego, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 39315
k.p.c.).