Postanowienie z dnia 25 października 2000 r.
III SW 88/00

Dla zapewnienia tajności głosowania nie jest konieczne wyposażenie lo-
kali wyborczych w specjalne pomieszczenia, a w przypadku, gdy w lokalu są
kabiny, nie muszą mieć one zasłon.


Przewodniczący; SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN: Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 25 października 2000 r. sprawy z pro-
testu Romana P. przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, z
udziałem uczestników postępowania: 1) Okręgowej Komisji Wyborczej w B., 2) Pro-
kuratora Generalnego, 3) przedstawiciela Państwowej Komisji Wyborczej

p o s t a n o w i ł:

wydać opinię, że zarzut protestu dotyczący tajności głosowania jest bezza-
sadny;
w pozostałym zakresie pozostawić protest bez dalszego biegu.

U z a s a d n i e n i e


Roman P. w proteście z dnia 10 października 2000 r. przedstawił następujące
zarzuty:
1. kabiny do głosowania w lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej [...] w B. były
pozbawione zasłon, co uniemożliwiało tajne głosowanie; zdaniem wnoszącego pro-
test, przy braku zasłon w kabinach, można wywierać na głosującego presję; wnoszą-
cy protest uważa, że ,,na terenie całego kraju głosowano bez zasłon" i wobec tego
wnosi o unieważnienie wyborów;

2. w lokalu wyborczym [...] w B. wybito szyby;

3. w skład obwodowych komisji wyborczych wchodziły osoby niepełnoletnie;

4. ustawa o wyborze Prezydenta uznaje za nieważne głosy, w których skreś-
lono wszystkich kandydatów lub nie dokonano wyboru żadnego kandydata; zdaniem
wnoszącego protest jest to sprzeczne z art. 2 i 37 ust. 1 Konstytucji;

5. Aleksander Kwaśniewski nie otrzymał nawet 1/3 głosów wyborców upraw-
nionych do głosowania, a powinien zdaniem wnoszącego protest otrzymać ponad
połowę;

6. zachowanie Aleksandra Kwaśniewskiego, które wnoszący protest opisał,
było niewłaściwe.

Przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej oświadczył, że Komisja posiada
informacje o stanie faktycznym opisanym w proteście tylko z jego treści, gdyż do
Komisji nie zgłoszono żadnych skarg dotyczących niewłaściwego wyposażenia
miejsc zapewniających tajność głosowania. Przedstawił pogląd, że przez pojęcie
,,miejsce zapewniające tajność głosowania" należy rozumieć takie wyposażenie lo-
kalu wyborczego, które zapewnia spełnienie tej funkcji. Ustawa nie precyzuje, że mu-
szą to być kabiny z kotarami. Państwowa Komisja Wyborcza nie nakazywała usuwa-
nia zasłon w kabinach ani nie ustalała parametrów urządzeń zapewniających tajność
głosowania, wychodząc z założenia, iż powinny być one dostosowane do warunków
lokalnych. Państwowa Komisja Wyborcza nie otrzymała żadnej informacji o powoła-
niu w skład obwodowych komisji wyborczych osób, które nie ukończyły 18 lat. Co do
pozostałych zarzutów protestu przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej nie
ustosunkował się, uznając, że są one propozycjami zmiany obowiązującego prawa.

Przewodniczący Okręgowej Komisji Wyborczej w B. wyjaśnił, że w lokalu Ob-
wodowej Komisji Wyborczej [...] w B. były kabiny zasłonięte z trzech stron (bez zas-
łon). Jego zdaniem, zapewniało to tajność głosowania, gdyż głosujący po wejściu do
kabiny mógł umieścić kartę do głosowania na półce i dokonać tajnego wyboru. Zda-
niem Przewodniczącego, ustawa dopuszcza stosowanie wszelkiego rodzaju urzą-
dzeń (kabiny, parawany na stolikach), które umożliwiają oddanie głosu w warunkach
zapewniających tajność głosowania. Zwrócił uwagę na nowelizację ustawy, w wyniku
której odstąpiono od warunku, aby głosowanie mogło odbywać się w ,,pomieszcze-
niach zapewniających tajność głosowania". Po nowelizacji wystarczające jest, aby
lokal wyborczy był wyposażony w ,,miejsca" zapewniające takie głosowanie. Prze-
wodniczący oświadczył, że nie jest mu znany przypadek wejścia w skład obwodowej
komisji wyborczej osoby niepełnoletniej. Co do pozostałych zarzutów protestu nie
ustosunkował się.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zgodnie z art. 129 ust. 2 Konstytucji wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do
Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyboru Prezydenta Rzeczypospo-
litej na zasadach określonych w ustawie. Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wybo-
rze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz.
544) stanowi, że wnoszący protest powinien sformułować w nim zarzuty oraz przeds-
tawić lub wskazać dowody, na których opiera swoje zarzuty (art. 73 ust. 3). Przed-
miotem zarzutów może być naruszenie przepisów ustawy o wyborze Prezydenta lub
dopuszczenie się przestępstwa przeciwko wyborom, jeżeli to naruszenie lub przes-
tępstwo miało wpływ na wynik wyborów (art. 72 ust. 1 tej ustawy). Jeżeli protest nie
spełnia tego warunku, to zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 1990 r.
Sąd Najwyższy pozostawia go bez dalszego biegu.

Zarzuty protestu opisane wyżej w punktach 5 i 6 w ogóle nie są zarzutami na-
ruszenia ustawy. To samo dotyczy zarzutu z punktu 4, który może być odczytany
jako zarzut niewłaściwej, zdaniem wnoszącego protest, regulacji ustawowej lub co
najwyżej jako zarzut sprzeczności ustawy z Konstytucją. Zarzut opisany w punkcie 3
nie został skonkretyzowany, a na jego potwierdzenie wnoszący protest nie wskazał
żadnych dowodów. Zarzut z punktu 2 również nie został skonkretyzowany, a w
szczególności wnoszący protest nie wskazał żadnych dowodów na potwierdzenie,
aby zdarzenie w nim opisane miało jakikolwiek wpływ na przebieg głosowania i wynik
wyborów. W zakresie tych zarzutów należało więc pozostawić protest bez dalszego
biegu.
Zgodnie z art. 6 ustawy o wyborze Prezydenta wybory odbywają się w tajnym
głosowaniu; w lokalu wyborczym muszą znajdować się miejsca zapewniające tajność
głosowania; kartę do głosowania wrzuca się do opieczętowanej urny wyborczej.
Przepis posługuje się więc zwrotem niedookreślonym, wskazując na konieczność
znajdowania się w lokalu wyborczym ,,miejsc zapewniających tajność głosowania".
Jak słusznie podkreślił przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej, istotne jest to,
aby miejsca przeznaczone do głosowania spełniały określoną funkcję, tzn. zapew-
niały tajność głosowania. Nie muszą to więc w ogóle być nawet specjalne kabiny, a
wystarczające jest wyposażenie lokalu wyborczego w urządzenia pozwalające na
tajne oddanie głosu. Słusznie w tym zakresie Przewodniczący Okręgowej Komisji
Wyborczej zwrócił uwagę na nowelizację ustawy dokonaną ustawą z dnia 28 kwiet-
nia 2000 r. o zmianie ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 488). W art. 6 ustawy o wyborze Prezy-
denta słowa ,,pomieszczenia za osłoną" zastąpiono słowem ,,miejsca". Zmiana ta jed-
noznacznie wskazuje, że aby zapewnić tajność głosowania nie jest obecnie po-
trzebne wyposażenie lokali wyborczych w specjalne pomieszczenia (kabiny), a w
przypadku, gdy w lokalu są kabiny, nie muszą mieć one zasłon. Lokal Obwodowej
Komisji Wyborczej [...] w B. był wyposażony w kabiny osłonięte z trzech stron, a
wyborca mógł oddać głos w sposób zapewniający tajność głosowania (subiektywne
odczucia wnoszącego protest są w tym zakresie bez znaczenia).
Z tych względów ten zarzut należało uznać za bezzasadny (art. 75 ust. 1a
ustawy o wyborze Prezydenta).
========================================