Postanowienie z dnia 5 listopada 2001 r.
III SW 62/01

Państwowa Komisja Wyborcza jest związana prawomocnym postano-
wieniem o wpisie partii politycznej do ewidencji (art. 365 § 1 KPC).


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jadwiga Skibińska-Adamowicz, SSN Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2001 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z protestu wyborczego Leszka B. przeciwko ważności wyborów
do Sejmu RP

p o s t a n o w i ł:

wydać opinię, że protest jest bezzasadny.

U z a s a d n i e n i e

Leszek B. wniósł protest wyborczy przeciwko ważności wyborów do Sejmu i
Senatu RP z dnia 23 września 2001 r. na terenie całego kraju, opierając go na prze-
pisach ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej ,,w związku z art. 78, 79, 80,
81, 82, 83, 84". W proteście podniósł zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wy-
borom, domagając się niezwłocznego zawiadomienia o tym Prokuratora Generalne-
go oraz podjęcia przez Sąd Najwyższy uchwały o nieważności wyborów i jej ogło-
szenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Jako uzasadnienie złożonego
protestu przytoczył zawiadomienie ,,o zaistnieniu przestępstwa z art. 272 k.k. w
związku z art. 273 k.k.", które złożył jako prezes zarządu Stowarzyszenia Przeciwko
Antypolonizmowi do Prokuratury Rejonowej W.-Ś., Prokuratury Okręgowej w W.,
Prokuratury Generalnej i Urzędu Ochrony Państwa. W ocenie składającego protest,
w maju 2001 r. doszło w Sądzie Okręgowym w Warszawie w VII Wydziale Rejestro-
wym do ,,wyłudzenia postanowienia o rejestracji partii politycznej Liga Polskich Ro-
dzin, na podstawie spreparowanych w tym celu dokumentów". Postanowienie o reje-
stracji zostało złożone przez Ligę Polskich Rodzin w Państwowej Komisji Wyborczej,
która podjęła uchwałę o przyjęciu zawiadomienia o zamiarze zgłoszenia kandydatów
tej Partii na posłów i senatorów, umożliwiając ,,bezprawnie zarejestrowanemu" ugru-
powaniu wzięcie udziału w wyborach parlamentarnych przeprowadzonych w dniu 23
września 2001 r. i osiągnięcie znacznego ,,bo prawie ośmioprocentowego wyniku,
który ma zasadniczy wpływ na końcowy wynik wyborów".
Po zapoznaniu się z protestem Państwowa Komisja Wyborcza podniosła, że
nie ma uprawnień do badania zasadności postanowienia Sądu Okręgowego w War-
szawie VII Wydziału Cywilnego i Rejestrowego, z którego wynikał tytuł prawny Ligi
Polskich Rodzin do udziału w wyborach parlamentarnych, wnioskując o wydanie
przez Sąd Najwyższy opinii, że zarzut zawarty w proteście jest bezzasadny. O wyda-
nie takiej samej opinii wniósł Prokurator Generalny, podkreślając, że Prokuratura
Rejonowa dla Dzielnicy W.-W. postanowieniem z dnia 28 września 2001 r. [...] umo-
rzyła postępowanie w sprawie z powodu niestwierdzenia przestępstwa. Postanowie-
nie to uprawomocniło się.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 101 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wyborcy przysługuje
prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów do
Sejmu i Senatu na zasadach określonych w ustawie. Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001
r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypo-
spolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.), dopuszcza wniesienie protestu prze-
ciwko ważności wyborów z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wy-
borom (art. 78 ust. 1 i 2), zobowiązując Sąd Najwyższy do niezwłocznego zawiado-
mienia o takim proteście Prokuratora Generalnego (art. 81 ust. 3).
Przy ocenie wniesionego protestu wstępnie należało zwrócić uwagę, że wno-
szący protest nie wskazał osób, które - jego zdaniem - miały dopuścić się prze-
stępstw z art. 272 KK w związku z art. 273 KK, które to przestępstwa kwalifikują się
ponadto do kategorii przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów (Rozdział
XXXIV KK ), a nie do przestępstw przeciwko wyborom, których dotyczą przepisy art.
248-251 zawarte w Rozdziale XXXI tego Kodeksu, a które mogą stanowić jedną z
podstaw wnoszenia protestów wyborczych (art. 78 ust. 1 Ordynacji). W ramach prze-
stępstw przeciwko wyborom ustawodawca nie penalizuje zachowań nie związanych
bezpośrednio z procesem wyborczym, a do takich zaliczają się zarzuty wnoszącego
protest. Oznacza to, że zarzut dopuszczenia się przestępstw, których przepisy Ko-
deksu karnego nie kwalifikują jako przestępstw przeciwko wyborom, czyni bezzasad-
nym protest wyborczy jako nie oparty ustawowej podstawie (a contrario art. 78 ust. 1
Ordynacji).
Niezależnie od powyższego należało wskazać, że rozpoznawanie protestów
wyborczych odbywa się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu nieprocesowym (art. 80 ust. 1 i art. 232 Ordynacji). Tymczasem -
zgodnie z art. 11 KPC - tylko ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawo-
mocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postę-
powaniu cywilnym. Dotychczasowy bieg postępowania karnego, wszczętego na pod-
stawie wcześniejszego doniesienia składającego protest do prokuratury i UOP, nie
osiągnął takiego stadium postępowania. Przeciwnie, jak wynika z uzyskanego od
Prokuratora Generalnego stanowiska, postępowanie karne wszczęte na skutek do-
niesienia złożonego przez Leszka B. o popełnieniu przestępstwa z art. 272 KK zo-
stało prawomocnie umorzone.
Z innej strony - prawomocne orzeczenie w sprawie cywilnej wiąże nie tylko
strony i sąd, który je wydał, ale również inne sądy i inne organy państwowe, a w wy-
padkach w ustawie przewidzianych - także inne osoby (art. 365 § 1 KPC). Oznaczało
to związanie zarówno Państwowej Komisji Wyborczej, jak i Sądu Najwyższego po-
wagą rzeczy osądzonej wynikającą z prawomocnego postanowienia Sądu Okręgo-
wego w Warszawie, wydanego w VII Wydziale Cywilnym i Rejestrowym dnia 30 maja
2001 r. o wpisaniu do księgi ewidencji partii politycznych pod pozycją 53 - nowej na-
zwy partii, organów i siedziby Ligi Polskich Rodzin w Warszawie. Warto tu zasygnali-
zować, że w postanowieniu składu siedmiu sędziów z dnia 14 sierpnia 2001 r., III SW
17/01, Sąd Najwyższy przyjął, iż prawomocność postanowienia Sądu Okręgowego o
wpisie partii politycznej do ewidencji partii politycznych (art. 12 ustawy z dnia 27
czerwca 1997 r. o partiach politycznych, Dz. U. Nr 98, poz. 604 ze zm.) nie stanowi
koniecznej przesłanki do skutecznego złożenia przez organ partii politycznej zawia-
domienia o zamiarze zgłoszenia kandydatów na posłów lub kandydatów na senato-
rów oraz o powołaniu pełnomocników wyborczego i finansowego komitetu wybor-
czego, uznając, że ustawowym i wystarczającym wymogiem skutecznego podjęcia
tych czynności jest dołączenie do zawiadomienia jedynie uwierzytelnionego odpisu z
ewidencji partii politycznych (art. 96 ust. 5 pkt 2 Ordynacji), a nie odpisu prawomoc-
nego postanowienia o wpisie do ewidencji. Powyższe oznacza, że partia wpisana do
ewidencji partii politycznych może skutecznie korzystać z praw wynikających z
ustaw, w tym z praw wynikających z ordynacji wyborczych (art. 1 ust. 2 ustawy o
partiach politycznych).
Należy wreszcie wskazać, że badanie dopuszczalności oraz ocena zasadno-
ści bądź bezzasadności wniesionej w dniu 13 sierpnia 2001 r. do Sądu Okręgowego
w Warszawie VII Wydziału Cywilnego i Rejestrowego skargi o wznowienie postępo-
wania w sprawie zakończonej prawomocnym zarejestrowaniem Ligi Polskich Rodzin
usuwa się spod kognicji Sądu Najwyższego orzekającego w sprawie protestów wy-
borczych, albowiem kwestia ta należy do trybu sądowego postępowania rejestro-
wego (art. 12 i 22 ustawy o partiach politycznych). Natomiast orzeczenia wydane w
postępowaniu rejestrowym Sąd Najwyższy może weryfikować wyłącznie w zakresie
określonym w art. 519 § 3 KPC.
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy wydał opinię o bezzasadności za-
rzutów protestu wyborczego (art. 80 ust. 1 i 2 Ordynacji).
========================================