Postanowienie z dnia 1 czerwca 2006 r.
III SW 5/06

1. Komitet wyborczy partii politycznej nie może zaciągać kredytu banko-
wego na cele związane z wyborami. Kredyt bankowy może zaciągnąć partia po-
lityczna, która następnie może przelać go na fundusz wyborczy i z tego fundu-
szu zasilić konto komitetu wyborczego.
2. Naruszeniem art. 110 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Or-
dynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypo-
spolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.), prowadzącym do odrzucenia
sprawozdania wyborczego, jest pozyskanie przez komitet wyborczy po dniu
wyborów środków finansowych z jakiegokolwiek źródła, w tym także z fundu-
szu wyborczego partii politycznej.

Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Józef Iwulski (sprawozdawca), Roman Kuczyński, Jerzy Kwaśniewski,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 czerwca
2006 r., sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Centrum na uchwałę Państwowej
Komisji Wyborczej z dnia 10 kwietnia 2006 r. w przedmiocie odrzucenia sprawozda-
nia finansowego

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Uchwałą z dnia 10 kwietnia 2006 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła
sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego CENTRUM o przychodach, wydat-
kach i zobowiązaniach finansowych tego Komitetu związanych z udziałem w wybo-
rach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, prze-
prowadzonych w dniu 25 września 2005 r., z powodu naruszeń art. 110 ust. 4 pkt 1 i
art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rze-
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499
ze zm.). W uzasadnieniu uchwały Państwowa Komisja Wyborcza wywiodła w szcze-
gólności, że w wyniku badania sprawozdania wyborczego i załączonych do niego
dokumentów oraz po zapoznaniu się z opinią i raportem biegłego rewidenta, stwier-
dziła, iż Komitet pozyskał na cele związane z wyborami środki finansowe w kwocie
407.352,62 zł, które były gromadzone na rachunku bankowym Komitetu prowadzo-
nym przez B. Bank SA Oddział Regionalny w W. Na dochody Komitetu składają się
środki pieniężne w wysokości 382.317,04 zł, przelane z konta funduszu wyborczego,
odsetki od środków na rachunku bankowym w wysokości 35,58 zł i środki finansowe
w kwocie 25.000,00 zł, pochodzące z kredytu bankowego zaciągniętego przez Komi-
tet Wyborczy na podstawie umowy kredytowej z dnia 23 września 2005 r. z B. Ban-
kiem SA w W. Kredyt został jednorazowo przelany na rachunek Komitetu Wy-
borczego w dniu 23 września 2005 r. Zgodnie z art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej,
Komitet Wyborczy partii Centrum, był uprawniony do pozyskiwania środków finanso-
wych jedynie z funduszu wyborczego partii Centrum. To partia, a nie Komitet Wybor-
czy, powinna zaciągnąć kredyt, przelać go na fundusz wyborczy, a następnie jego
środkami zasilić konto Komitetu Wyborczego. W przypadku Komitetu Wyborczego
CENTRUM jego finansowanie odbyło się bez pośrednictwa funduszu wyborczego, to
jest z naruszeniem art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej. Państwowa Komisja Wybor-
cza wskazała, że Komitet Wyborczy naruszył także art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji
wyborczej, ponieważ w dniu 8 grudnia 2005 r., czyli po dniu wyborów, przyjął na
swoje konto bankowe z konta funduszu wyborczego partii wpłatę w wysokości
2.018,11 zł. Naruszenie art. 110 ust. 4 pkt 1 i art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej sta-
nowiło przesłankę odrzucenia sprawozdania wyborczego na podstawie art. 122 ust. 1
pkt 3 lit. a i d Ordynacji wyborczej.
Pełnomocnik Komitetu Wyborczego CENTRUM złożył skargę na uchwałę Pań-
stwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 kwietnia 2006 r., wnosząc o jej uchylenie. W
uzasadnieniu skargi wywiódł w szczególności, że kredyt bankowy został uzyskany
wyłącznie na cele wyborcze, na pokrycie najbardziej niezbędnych wydatków. Kredyt
został przelany na rachunek Komitetu Wyborczego, gdyż było to warunkiem jego
uzyskania w tej wysokości i w tym terminie. Środki finansowe pochodzące z tego kre-
dytu zostały wydatkowane wyłącznie na cele wyborcze, w sposób prawidłowo udoku-
mentowany. Państwowa Komisja Wyborcza nie odniosła się do argumentu, że trans-
fer kredytu na konto Komitetu wynikał z decyzji banku i był warunkiem jego przyzna-
nia. Nie był więc ,,wynikiem inicjatywy samego Komitetu". W działaniach Komitetu nie
można dopatrzyć się zamiaru nieujawnienia funduszy wyborczych, a więc cele zało-
żone w art. 111 Ordynacji wyborczej i art. 35 ustawy o partiach politycznych nie zo-
stały naruszone. W uzasadnieniu skargi podniesiono również, że Państwowa Komi-
sja Wyborcza nie wyjaśniła, jak należy rozumieć ,,pozyskiwanie" środków po dniu
wyborów (art. 110 ust. 1 pkt 4 Ordynacji wyborczej), a w szczególności, czy dotyczy
to tylko ,,wpłat nowych i zewnętrznych", czy także ,,przepływów wewnętrznych w ob-
rębie funduszy wyborczych w okresie rozliczeń rachunków".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. d Ordynacji wyborczej, Państwowa Komisja
Wyborcza odrzuca sprawozdanie wyborcze w wypadku stwierdzenia przyjęcia przez
komitet wyborczy partii politycznej środków finansowych pochodzących z innego źró-
dła niż Fundusz Wyborczy tej partii. Jest to konsekwencja regulacji zawartej w art.
111 ust. 1 Ordynacji wyborczej, według którego środki finansowe komitetu wybor-
czego partii politycznej mogą pochodzić jedynie z funduszu wyborczego tej partii two-
rzonego na podstawie przepisów ustawy o partiach politycznych. Przepis ten ma cha-
rakter kategoryczny i wynika z niego, że niedozwolone jest przyjmowanie przez komi-
tet wyborczy partii politycznej środków finansowych z jakiegokolwiek innego źródła
niż fundusz wyborczy tej partii. Skarżący Komitet niewątpliwie przyjął bezpośrednio
na swoje konto bankowe wpłatę kredytu, a więc nastąpiło to z pominięciem funduszu
wyborczego partii, czyli z naruszeniem art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej. Dla tej
oceny bez znaczenia są podnoszone w skardze argumenty o warunkach udzielenia
kredytu i jego wydatkowaniu na cele wyborcze. Komitetowi nie jest bowiem stawiany
zarzut nieprawidłowego wydatkowania tych środków, a naruszenie art. 111 ust. 1 Or-
dynacji wyborczej ma charakter obiektywny. Wykładnia taka była wielokrotnie, w spo-
sób całkowicie jednolity, prezentowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W
szczególności w postanowieniu składu siedmiu sędziów z dnia 23 kwietnia 2002 r., III
SW 3/02 (OSNP 2003 nr 4, poz. 80), Sąd Najwyższy wyjaśnił, że brak winy lub zni-
komy stopień zawinienia w naruszeniu prawa nie mają znaczenia dla oceny
zasadności odrzucenia sprawozdania wyborczego partii na podstawie art. 122 ust. 1
pkt 3 lit. d Ordynacji wyborczej. Państwowa Komisja Wyborcza jest zobowiązana do
odrzucenia sprawozdania wyborczego w razie naruszenia przez komitet wyborczy
przepisów Ordynacji wyborczej niezależnie od przyczyny tego naruszenia (postano-
wienie składu siedmiu sędziów z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 4/02, OSNP 2003 nr
4, poz. 81; por. też postanowienia składu siedmiu sędziów z dnia 23 kwietnia 2002 r.,
III SW 6/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 83 oraz z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 2/02,
OSNP 2003 nr 4, poz. 79). Dodatkowo należy wskazać, że komitet wyborczy partii
politycznej w ogóle nie może zaciągać kredytu bankowego na cele związane z wybo-
rami, gdyż może to czynić tylko komitet wyborczy wyborców (art. 111 ust. 6 Ordynacji
wyborczej). Państwowa Komisja Wyborcza trafnie więc wywiodła, że w przypadku
komitetu wyborczego partii politycznej kredyt bankowy powinna zaciągnąć partia poli-
tyczna (art. 36 ust. 3 ustawy o partiach politycznych), która następnie powinna prze-
lać go na fundusz wyborczy i z tego funduszu zasilić konto komitetu wyborczego.
Zgodnie z art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej, zabrania się pozyskiwania
środków przez komitet wyborczy po dniu wyborów. Również ten przepis jest katego-
ryczny, a w jego treści nie ma rozróżnienia źródeł (sposobów) pozyskiwania środków
finansowych. Oznacza to, że naruszeniem tego przepisu, prowadzącym do odrzuce-
nia sprawozdania wyborczego (art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. a Ordynacji wyborczej) jest
pozyskanie przez komitet wyborczy po dniu wyborów środków finansowych z
jakiegokolwiek źródła, w tym także z funduszu wyborczego partii politycznej. Również
w tym przedmiocie orzecznictwo Sądu Najwyższego jest utrwalone. Zgodnie z posta-
nowieniem Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2005 r., III SW 4/05 (OSNP 2005 nr
22, poz. 364), naruszeniem art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej jest przyjęcie
przez komitet wyborczy jakiejkolwiek kwoty pieniężnej po dniu wyborów, niezależnie
od tego, w jakich okolicznościach to nastąpiło (por. też postanowienia Sądu Najwyż-
szego z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 5/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 82; z dnia 18
maja 2005 r., III SW 5/05, OSNP 2005 nr 22, poz. 365 oraz z dnia 18 maja 2005 r., III
SW 6/05, OSNP 2005 nr 22, poz. 366).
Z tych względów na podstawie art. 123 ust. 2 i 3 Ordynacji wyborczej orze-
czono jak w sentencji.
========================================