Postanowienie z dnia 18 maja 2005 r.
III SW 5/05

Pozyskiwanie środków finansowych przez komitet wyborczy po dniu wy-
borów jest zabronione bez względu na cel, na jaki komitet je wydatkuje (art. 110
ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. Nr 46,
poz. 499 ze zm.).

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Beata Gudowska, Zbigniew Hajn (sprawozdawca), Roman Kuczyński,
Jerzy Kuźniar, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 maja
2005 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Socjaldemokracja Polska na uchwałę
Państwowej Komisji Wyborczej w przedmiocie odrzucenia sprawozdania finanso-
wego.

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e

Państwowa Komisja Wyborcza uchwałą z 21 marca 2005 r. w sprawie spra-
wozdania wyborczego Komitetu Wyborczego Socjaldemokracja Polska z wyborów
uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w województwie śląskim w
okręgu wyborczym nr 30 odrzuciła sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego
Socjaldemokracja Polska o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych
tego Komitetu z wyborów uzupełniających do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej,
przeprowadzonych 12 września 2004 r., z powodu naruszenia art. 110 ust. 4 pkt 1
oraz art. 111 ust. 1 ustawy z 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 2001 Nr 46,
poz. 499 ze zm. (dalej jako: ,,Ordynacja wyborcza").
W uzasadnieniu uchwały Państwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że Ko-
mitet Wyborczy Socjaldemokracja Polska w okręgu wyborczym nr 30 wykazał w
sprawozdaniu przychody/wpływy w wysokości 29.221,25 zł, które były gromadzone
na rachunku bankowym [...] w Banku [...] Oddział w W. W ramach tych środków
kwota 7.220,00 zł. pochodziła, zgodnie z art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej, z ra-
chunku Funduszu Wyborczego Socjaldemokracji Polskiej [...]. Ponadto na rachunek
bankowy komitetu wpłynęły 27 sierpnia 2004 r. dwie wpłaty w łącznej wysokości
22.000,00 zł., pochodzące z rachunku [...], należącego do partii Socjaldemokracja
Polska, niebędącego jednak rachunkiem Funduszu Wyborczego. Środki te zostały
przyjęte i wykorzystane przez Komitet na kampanię wyborczą. Stanowi to naruszenie
art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej, na podstawie którego środki finansowe komitetu
wyborczego partii politycznej mogą pochodzić jedynie z Funduszu Wyborczego tej
partii, tworzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o par-
tiach politycznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.).
Ponadto dwie wpłaty pochodzące z Funduszu Wyborczego Socjaldemokracji
Polskiej dokonane zostały w następujących terminach: a) kwota 180,00 zł, 8 grudnia
2004 r. (Wb 15), b) kwota 40,00 zł., w dniu 9 grudnia 2004 r. (Wb 16), co znajduje
potwierdzenie w wyciągach bankowych z konta. Przyjęcie tych środków przez Komi-
tet Wyborczy Socjaldemokracja Polska stanowi naruszenie art. 110. ust. 4 pkt 1 Or-
dynacji wyborczej, albowiem zabronione jest pozyskiwanie przez komitet wyborczy
środków finansowych po dniu wyborów, tj. po dniu 12 września 2004 r.
W skardze na powyższą uchwałę pełnomocnik finansowy Komitetu Wybor-
czego Socjaldemokracja Polska wniósł o jej uchylenie. Odnośnie do naruszenia art.
110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej pełnomocnik wskazał, że kwota 180 zł, przeka-
zana z rachunku Funduszu Wyborczego SDPL w dniu 8 grudnia 2004 r., nie została
przyjęta przez Komitet Wyborczy SDPL i została zwrócona 17 grudnia 2004 r. na
rachunek Funduszu Wyborczego SDPL wraz z saldem rachunku Okręgu 30 w wyso-
kości 3,32 zł. Natomiast kwota 40 zł, przekazana z rachunku Funduszu Wyborczego
SDPL 9 grudnia 2004 r., przeznaczona była i została wykorzystana na pokrycie
kosztów bankowych za listopad i grudzień 2004 r., a nie na kampanię wyborczą w
ścisłym tego słowa znaczeniu. Natomiast w kwestii naruszenia art. 111 ust. 1 Ordy-
nacji wyborczej pełnomocnik stwierdził, że wpłata 22.000 zł na rachunek Komitetu
Wyborczego Okręgu nr 30 w dniu 27 sierpnia 2005 r. z rachunku bieżącego SDPL (a
nie z rachunku Funduszu Wyborczego SDPL) była błędem technicznym, który wy-
stąpił w początkowym okresie posługiwania się internetowym systemem przelewów
banku BPH SA. Błąd ten został naprawiony w dniu 30 sierpnia 2005 r. poprzez doko-
nanie przelewu tej kwoty z rachunku Funduszu Wyborczego SDPL na rachunek
bieżący SDPL. Fakty te zostały opisane w raporcie z badania sprawozdania wybor-
czego okręgu nr 30 (pkt 3.3, str. 5), a w rozdziale 5.1 Podsumowanie naruszeń przez
Komitet Wyborczy przepisów ustawy Ordynacja wyborcza". Autorzy raportu nie wy-
mienili tego błędu jako naruszenia przepisów Ordynacji. Raport sporządzony został
przez FTW A. Spółki z o.o. na zlecenie Państwowej Komisji Wyborczej w trybie
przewidzianym w art. 122 ust. 3 Ordynacji wyborczej. Skarżący podniósł również, że
mimo różnicy zdań pomiędzy autorami raportu i sprawozdania wyborczego a Pań-
stwową Komisją Wyborczą co do zakresu wykroczeń, ta ostatnia nie zastosowała się
do art. 122 ust. 1 Ordynacji nakazującego jej wezwanie komitetu wyborczego do
usunięcia wad sprawozdania lub udzielenia wyjaśnień.
W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja wyborcza podtrzymała stanowi-
sko wyrażone w zaskarżonej uchwale.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga jest w całości nieuzasadniona. Przepis art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji
wyborczej stanowi, że zabrania się pozyskiwania środków przez komitet wyborczy po
dniu wyborów. Sformułowanie ,,zabrania się" wskazuje na bezwzględnie obowiązu-
jący charakter tego przepisu. W związku z tym żadne okoliczności nie uzasadniają
wyjątku od regulacji w nim zawartej, ponieważ ustawa takich wyjątków nie przewidu-
je, a w razie naruszenia tego przepisu przez komitet wyborczy Państwowa Komisja
Wyborcza jest obowiązana do odrzucenia sprawozdania wyborczego, niezależnie od
przyczyn naruszenia (zob. postanowienie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 23
kwietnia 2002 r., III SW 4/02, OSNP 2003 nr 4, poz. 81). Nie budzi wątpliwości, że
kwoty 180 zł i 40 zł zostały pozyskane przez Komitet wyborczy odpowiednio 8 i 9
grudnia 2004 r., a zatem po dniu wyborów. Wyjaśnienie skarżącego (dotyczące
zwrotu 180 zł) nie jest przekonujące. Wynika z niego, że 17 grudnia 2004 r. kwota ta
została zwrócona na rachunek Funduszu Wyborczego SDPL wraz z saldem rachun-
ku Okręgu 30 w wysokości 3,32 zł. Wynika stąd, że wpłata ta wiązała się z zamknię-
ciem rachunku w tej dacie i przelaniem na Fundusz Wyborczy SDPL zgromadzonych
na nim środków finansowych. W tej sytuacji uznanie, że obejmowała ona również
nieprawidłowo pobrane środki w wysokości 180 zł opierałoby się jedynie na oświad-
czeniu pełnomocnika finansowego złożonym ex post, w skardze na uchwałę Pań-
stwowej Komisji Wyborczej, odrzucającą sprawozdanie. W okolicznościach niniejszej
sprawy wiarygodność temu oświadczeniu nadałby np. niezwłoczny zwrot nieprawi-
dłowo pozyskanych środków z zaznaczeniem na dowodzie przelewu tytułu wpłaty, co
nie miało jednak miejsca. Również wyjaśnienie dotyczące kwoty 40 zł nie podważa
zarzutu naruszenia przez Komitet Wyborczy art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji Wybor-
czej. Kwota ta została pozyskana po dacie wyborów i zużyta. Nie ma znaczenia, czy
została ona wydatkowana na kampanię wyborczą w ścisłym tego słowa znaczeniu,
czy też na inne cele, np. na pokrycie kosztów bankowych. Należy bowiem stwierdzić,
że w świetle kategorycznego brzmienia rozważanego przepisu pozyskiwanie środ-
ków finansowych przez komitet wyborczy po dniu wyborów jest zabronione bez
względu na cel, na który komitet je wydatkuje.
Zgodnie z art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej środki finansowe komitetu wy-
borczego partii politycznej mogą pochodzić jedynie z Funduszu Wyborczego tej partii
tworzonego na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach
politycznych (Dz.U. Nr 98, poz. 604 ze zm.). Z kolei art. 122 ust 1 pkt 3 lit. d Ordyna-
cji wyborczej stanowi, że Państwowa Komisja Wyborcza, w terminie 4 miesięcy od
dnia złożenia sprawozdania wyborczego odrzuca sprawozdanie w wypadku przyjęcia
przez komitet wyborczy partii politycznej środków finansowych pochodzących z inne-
go źródła niż Fundusz Wyborczy tej partii.
Nie ulega wątpliwości, że wpłaty na rachunek bankowy Komitetu, dokonane
27 sierpnia 2004 r. w łącznej wysokości 22.000 zł, wpłynęły z rachunku bieżącego
(głównego) Socjaldemokracji Polskiej, a nie z rachunku jej Funduszu Wyborczego.
Środki te nie zostały zwrócone darczyńcy przez Komitet Wyborczy, lecz zostały
przyjęte i wykorzystane na kampanię wyborczą Komitetu. Skarżący twierdzi, że wy-
żej opisana wpłata z 27 sierpnia 2005 r. została dokonana wskutek błędu technicz-
nego, ,,który wystąpił w początkowym okresie posługiwania się internetowym syste-
mem przelewów Banku [...] SA" oraz dodaje, że błąd ten został naprawiony 30 sierp-
nia 2005 r. poprzez dokonanie przelewu tej kwoty (a raczej jak należy przyjąć, jej
równowartości) z rachunku Funduszu Wyborczego SDPL na rachunek bieżący
SDPL. Twierdzenia te są jednak gołosłowne. Pełnomocnik finansowy nie podjął na-
wet próby uwiarygodnienia swych twierdzeń, np. przez wyjaśnienie na czym polegał
podnoszony przez niego błąd techniczny. Ponadto, nawet gdyby założyć ich praw-
dziwość, to i tak nie uchyliłoby to naruszenia art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej oraz
nie wyłączyło skutku tego naruszenia określonego w art. 122 ust 1 pkt 3d tej ustawy,
skoro Komitet nie tylko przyjął tę kwotę, lecz wykorzystał ją na kampanię wyborczą.
Działaniem potwierdzającym omyłkowe przekazanie (i przyjęcie przez Komitet) środ-
ków z rachunku bieżącego partii na rachunek Komitetu byłby np. niezwłoczny i udo-
kumentowany zwrot tej kwoty po stwierdzeniu omyłki. Takiego działania Komitet nie
podjął.
W tej sytuacji przekonujące jest wyjaśnienie Państwowej Komisji Wyborczej, iż
pomimo niezakwestionowania w Raporcie z badania sprawozdania wyborczego Ko-
mitetu, sporządzonym przez biegłego rewidenta, wpłaty kwoty 22.000 zł, naruszenia
art. 110 ust. 4 pkt 1 oraz art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej zostały udokumentowa-
ne w wystarczającym stopniu. W związku z tym niewezwanie Komitetu do udzielenia
Komisji wyjaśnień co do treści sprawozdania w trybie art. 122 ust 2 tej ustawy nie
może być ocenione jako naruszenie tego przepisu.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 123 ust. 2 ustawy
z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, orzekł jak w sentencji.
========================================