Postanowienie z dnia 5 grudnia 1995 r.
SW 473/95

Przewodnicz?cy SSN: Teresa Flemming-Kulesza, S?dziowie SN: Kazimierz
Ja?kowski, Jerzy Kwa?niewski (sprawozdawca),

S?d Najwy?szy, po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 1995 r. na posiedzeniu niejawnym
sprawy z protestu: Jerzego G., Bogus?awa K., Romualda S., Andrzeja ?. i Antoniego B.
przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

p o s t a n o w i ?:

o d d a l i ? protest.

U z a s a d n i e n i e

Wnioskodawcy: Jerzy G., Bogus?aw K., Romuald S., Andrzej ?. oraz Antoni B.
zast?pieni przez pe?nomocnika adwokata Józefa L. wnie?li w dniu 23 listopada 1995 r. do
S?du Najwy?szego na podstawie art. 72 ust. 1 ustawy z dnia 27 wrze?nia 1990 r. o wyborze
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 67, poz. 398 ze zm.) ??danie uniewa?nienia
wyborów Prezydenta z powodu naruszenia przepisów powo?anej ustawy oraz - jak to
okre?lono - "dopuszczenia si? przest?pstw karnych", które to naruszenia mog?y wywrze?
decyduj?cy wp?yw na wynik wyborów.
Powy?szy wniosek opatrzony zosta? nast?puj?cym uzasadnieniem:
"W czasie przeprowadzonych wyborów nast?pi?o naruszenie przepisów dotycz?cych:
- organizowania komisji wyborczych i ich dzia?alno?ci,
- procedury g?osowania,
- ochrony praw wyborców.
W zwi?zku z tym zosta?y naruszone nast?puj?ce przepisy ustawy o wyborze
Prezydenta RP: art. art. 5, 6, 11, 13 ust. 2, 17 ust. 2, 46, 50, 51, 52, 53, 54, 56, 57, 58, 61 ust. 1 i
2, 64, 77 - przez to, ?e w wielu obwodowych komisjach wyborczych ?le by?y zorganizowane
lokale wyborcze, nie dopuszczano m??ów zaufania do udzia?u w trybie przewidzianym
ustaw?. Zdarza?y si? równie? przypadki przeprowadzania wyborów w tej samej obwodowej
komisji wyborczej w ró?nych pomieszczeniach, a urny nie by?y dostatecznie zabezpieczone.
W dniu wyborów wojewódzkie komisje wyborcze nie czuwa?y nad przestrzeganiem przepisów
prawa wyborczego, w trybie nadzoru. Nie sprawdzano komisyjnie ilo?ci kart wydawanych
obwodowym komisjom wyborczym, przekazywano karty indywidualnym osobom z komisji
obwodowych wraz z piecz?tkami, umo?liwiaj?c tym, wobec braku dalszej kontroli, swoist?
"produkcj?" kart do g?osowania. W zwi?zku z tym nast?powa?y w wielu obwodowych
komisjach wyborczych znaczne rozbie?no?ci pomi?dzy ilo?ci? osób, które faktycznie
g?osowa?y, a ilo?ci? kart wrzuconych do urny.
Listy wyborców sporz?dzane by?y niew?a?ciwie. Na listach tych umieszczone by?y
osoby nie?yj?ce b?d? przebywaj?ce za granic? na sta?e. Zaznaczano na listach obecno??
osób, które nie przyst?pi?y w ogóle do g?osowania. W wielu obwodowych komisjach
wyborczych nast?powa?o przek?adanie g?osów na rzecz Aleksandra Kwa?niewskiego ju?
po wyj?ciu g?osów z urny. W wielu wypadkach dopuszczono do dwukrotnego, a nawet
wielokrotnego oddania g?osów na konto tej samej osoby.
G?osowali cz?onkowie komisji wyborczej na inne osoby (wielokrotnie), spo?ywano
alkohol w lokalu, naruszano tajno?? g?osowania poprzez nieprzygotowanie pomieszcze?
zapewniaj?cych takie warunki, g?osy liczone by?y niedok?adnie, wydawano za?wiadczenia
do g?osowania nie zaznaczaj?c tego w spisie wyborców. W wielu obwodowych komisjach
wyborczych nie sprawowano kontroli w zakresie dostarczania i dysponowania kartami do
g?osowania.
Naruszenia powy?sze mia?y miejsce w sposób nasilony w ostatnich dwóch godzinach
przed zako?czeniem wyborów, tj. w tym czasie, gdy nast?powa? raptowny wzrost notowa?
Aleksandra Kwa?niewskiego. By?o to mo?liwe wobec mniejszej w tych godzinach frekwencji
w ma?ych miastach i o?rodkach i wobec tego mniejszej kontroli ze strony wyborców.
Manipulacje g?osami by?y tym bardziej mo?liwe, ?e w tych o?rodkach wybory odbywa?y
si? bez udzia?u w komisjach przedstawicieli zg?oszonych przez Sztab Wyborczy Lecha
Wa??sy. Naruszenia te mia?y charakter powszechny, gdy? mia?y miejsce na terenie ca?ej
Polski".
Ponadto protest zawiera? nast?puj?ce wnioski dowodowe: "po pierwsze - o ponowne
przeliczenie g?osów, po drugie o dopuszczenie jako dowodu w sprawie osób zg?aszaj?cych
protesty (odpisy ksero tych protestów)".
Postanowieniem z dnia 25 listopada 1995 r. S?d Najwy?szy, na podstawie art. 74 ust. 2
powo?anej ustawy, wyznaczy? wnosz?cym protest termin 3 dni do jego uzupe?nienia przez
sformu?owanie zarzutów w sposób konkretyzuj?cy zdarzenia faktyczne stanowi?ce podstaw?
protestu oraz przedstawienie lub wskazanie dowodów, na których wnosz?cy protest opieraj?
twierdzenia, ?e nast?pi?y okre?lone zdarzenia kwalifikowane w prote?cie jako naruszenie
prawa wyborczego, albo przest?pstwo przeciwko wyborom. W uzasadnieniu tego
postanowienia zwrócono w szczególno?ci uwag? na trudno?ci wynikaj?ce ze sposobu
sformu?owania w prote?cie wniosków dowodowych.
We wniesionym, w zwi?zku z powy?szym postanowieniem, w dniu 29 listopada 1995 r.
uzupe?nieniem protestu, wnioskodawcy wskazali w 20 punktach, ogólnie sformu?owane
naruszenia przepisów ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Równocze?nie
do ka?dego z tych punktów wskazane zosta?y dowody w postaci za??czonych do wniosku z
dnia 23 listopada 1995 r. kopii pism (o?wiadcze?, protestów).
Ponadto wnioskodawcy podtrzymali wniosek o ponowne przeliczenie g?osów
powo?uj?c si? na to, ?e wskazane dowody ra??cego naruszenia przepisów powo?anej
ustawy wyst?pi?y na terenie ca?ego kraju, ?e naruszenia te s? przest?pstwami przeciwko
wyborom zawartymi w dyspozycji art. 189 kodeksu karnego oraz ?e wywar?y istotny wp?yw
na wynik wyborów wobec niewielkiej ró?nicy g?osów pomi?dzy kandydatami II tury
wyborów.
W ko?cowej cz??ci przedstawionego wy?ej uzupe?nienia protestu, jego autorzy
wyrazili ocen?, ?e: "zgromadzony w sprawie materia? dowodowy w postaci o?wiadcze?,
zarzutów i protestów wskazuje, ?e Pa?stwowa Komisja Wyborcza nie sprawowa?a
nale?ytego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa wyborczego, dokona?a zmiany
wyk?adni art. 51 ustawy pomi?dzy pierwsz? a drug? tur? g?osowania. Protestuj?cy
zarzucaj? równie? naruszenie przez Pa?stwow? Komisj? Wyborcz? art. 47 ustawy poprzez
dopuszczenie kart do g?osowania ?atwych do podrobienia przez skopiowanie".
Odnosz?c si? do tych ostatnich zarzutów bezpo?rednio dotycz?cych Pa?stwowej
Komisji Wyborczej, Komisja ta, w pi?mie z dnia 1 grudnia 1995 r., przedstawi?a co nast?puje:
"Tre?? przepisu art. 51 ust. 1 ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o
brzmieniu:<1. Po wykonaniu czynno?ci, o których mowa w art. 50, wyborca otrzymuje od
komisji kart? do g?osowania. Wydaj?c kart? do g?osowania, komisja stawia znak <<v>>
przy jego nazwisku w spisie wyborców>, jest tak jasna, ?e nie mo?e budzi? ?adnych
w?tpliwo?ci interpretacyjnych. Sprowadza si? ona do wskazania, i? kolejn? czynno?ci?
obwodowej komisji wyborczej po ustaleniu to?samo?ci wyborcy i sprawdzeniu, ?e jego
nazwisko znajduje si? w spisie wyborców, jest wydanie karty do g?osowania i postawienie
przez komisj? znaku <<v>> obok nazwiska wyborcy w przeznaczonej do tego rubryce spisu
wyborców. Przed pierwsz? tur? g?osowania oraz w okresie mi?dzy pierwsz? a drug? tur?
g?osowania do Pa?stwowej Komisji Wyborczej wp?yn??y pisma od organizacji
spo?ecznych i od wyborców, wskazuj?ce, ?e okre?lony ustaw? system zaznaczania w spisie
wyborców osób, które otrzyma?y karty do g?osowania, mo?e sprzyja? b??dom oraz nie
stanowi dostatecznego zabezpieczenia prawid?owego rozliczenia si? przez obwodowe komisje
wyborcze z ilo?ci otrzymanych i wydanych kart do g?osowania. Argumentem zach?caj?cym
do prezentowania takiego stanowiska by? niew?tpliwie przepis art. 37 ust. 3 ustawy z dnia 28
maja 1993 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 45, poz.
205), stanowi?cy, ?e <<Wyborca otrzymuje od komisji kart? do g?osowania, potwierdzaj?c
jej otrzymanie w?asnym podpisem w rubryce spisu na to przeznaczonej>>. Nale?y jednak
wskaza?, i? ustawa z dnia 8 marca 1990 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin (Dz. U. Nr 16,
poz. 96, z 1991 r., Nr 53, poz. 227 i z 1993 r., Nr 45, poz. 205) normuje omawian? kwesti?
podobnie jak ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi?c w art. 71 ust.
5: <<Celem zapobie?enia wielokrotnemu g?osowaniu, komisja wydaj?c wyborcy kart? do
g?osowania stawia znak przy jego nazwisku w spisie wyborców>>. Podkre?lenia przy tym
wymaga, ?e nowelizacje ustaw: Ordynacja wyborcza do rad gmin, dokonana ustaw? z dnia 29
wrze?nia 1995 r. o zmianie ustawy o samorz?dzie terytorialnym oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 124, poz. 601), oraz ustawy o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej,
dokonana ustaw? z dnia 30 czerwca 1995 r. (Dz. U. Nr 95, poz. 472) nie wprowadzi?y zmian w
tre?ci wymienionych wy?ej przepisów. Z przedstawionych rozwa?a? wynika jedynie
wniosek, ?e procedury wyborcze w wyborach Prezydenta RP i w wyborach do rad gmin w
zakresie wydawania kart do g?osowania ró?ni? si? od procedury przewidzianej w wyborach
do Sejmu i Senatu. Jest poza dyskusj?, ?e w konkretnych wyborach komisje wyborcze
obowi?zane s? stosowa? procedury reguluj?ce sposób przeprowadzania tych w?a?nie
wyborów i jedynie wnioskiem na przysz?o?? mo?e by? postulat ujednolicenia prawa wybor-
czego. Wychodz?c na przeciw opisanym wy?ej wnioskom wyborców o umo?liwienie pot-
wierdzania podpisem otrzymania karty do g?osowania, Pa?stwowa Komisja Wyborcza
uzna?a, ?e nie ma przeszkód prawnych, by wyborca potwierdza? w?asnor?cznym podpisem
otrzymanie karty do g?osowania, przy jednoczesnym spe?nieniu przez obwodow? komisj?
wyborcz? obowi?zku postawienia znaku <<v>> przy nazwisku w odpowiedniej rubryce spisu
wyborców. Stanowisko to wyrazi?a Komisja w pi?mie z dnia 30 pa?dziernika 1995 r. do
Przewodnicz?cego Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Sieradzu, podanym do wiadomo?ci
wszystkich przewodnicz?cych wojewódzkich komisji wyborczych, a nast?pnie w wytycznych
z dnia 13 listopada 1995 r., przekazanych wojewódzkim i obwodowym komisjom wyborczym.
Pa?stwowa Komisja Wyborcza stan??a na stanowisku, i? obowi?zek przestrzegania prawa, a
w szczególno?ci dzia?ania tylko w takim zakresie, w jakim jest ustawowo uprawniona, nie
pozwala na na?o?enie na wyborców obowi?zku potwierdzania w?asnor?cznym podpisem
otrzymania karty do g?osowania. Kieruj?c si? zasad?, i? obywatel mo?e dzia?a? w takim
zakresie, jaki nie jest przez prawo zakazany, Komisja uzna?a za dopuszczalne z?o?enie
podpisu przez wyborc? w spisie obok znaku <<v>> postawionego przez obwodow? komisj?
wyborcz?. Intencj? Pa?stwowej Komisji Wyborczej by?o wyj?cie na przeciw postulatom
wyborców przy jednoczesnym zapewnieniu spe?nienia wymaga? procedury wyborczej.
Omawiany przepis ustawy o wyborze Prezydenta, jak ju? wy?ej podkre?lono, nie by?
zmieniany od uchwalenia tej ustawy w 1990 r. i w wyborach przeprowadzonych pi?? lat temu,
po wydaniu karty do g?osowania, obwodowa komisja wyborcza stawia?a znak <<v>> obok
nazwiska wyborcy".
W kwestii dotycz?cej zarzuconego naruszenia art. 47 ustawy o wyborze Prezydenta RP
Pa?stwowa Komisja Wyborcza wyja?ni?a, ?e: "Organizacja i technika druku kart do
g?osowania, a tak?e rodzaj u?ytego papieru w wyborach Prezydenta, by?y takie same jak np.
w ostatnich wyborach do Sejmu i Senatu. Komisja mia?a rozeznanie, ?e przy druku kart do
g?osowania nie jest mo?liwe wprowadzanie specjalnych zabezpiecze?, stosowanych w
procesie druku papierów warto?ciowych, banknotów itp., mi?dzy innymi ze wzgl?du na zbyt
krótkie terminy mi?dzy ustaleniem tre?ci karty do g?osowania, rozpocz?ciem druku i jego
zako?czeniem. Mo?na s?dzi?, i? z tych w?a?nie wzgl?dów w ustawie nie przewidziano
wprowadzenia specjalnych zabezpiecze? uniemo?liwiaj?cych lub czyni?cych bardzo trudnym
podrobienie kart do g?osowania. Okre?lon? ustawowo podstawow? form? zabezpieczenia
przed u?yciem podrobionych kart jest nadzór obwodowej komisji nad przebiegiem g?osowania
i mo?liwo?? obserwowania tego procesu przez m??ów zaufania, a tak?e obowi?zek obwo-
dowych komisji wyborczych rozliczenia si? z ilo?ci otrzymanych i wydanych kart do
g?osowania. Pa?stwowa Komisja Wyborcza, b?d?c zobowi?zana przepisem art. 18 pkt 4
ustawy o wyborze Prezydenta RP do ustalenia wzoru karty do g?osowania, ustali?a oznaczenie
na karcie miejsca na umieszczenie piecz?ci obwodowej komisji wyborczej (' 1 ust. 4 uchwa?y
Pa?stwowej Komisji Wyborczej z dnia 2 pa?dziernika 1995 r. w sprawie wzoru karty do
g?osowania w wyborach Prezydenta RP - M.P. Nr 42, poz. 494), wprowadzaj?c w ten sposób
dodatkowe zabezpieczenie przed skopiowaniem lub inn? form? podrobienia karty. Zasady
druku, przechowywania i dostarczania kart do g?osowania do obwodowych komisji
wyborczych ustali?a Pa?stwowa Komisja Wyborcza w wytycznych z dnia 18 pa?dziernika
1995 r. (nr Wyb. 0101-2-Pr/4/95). Tekst wytycznych Komisja przes?a?a w za??czeniu.
Pa?stwowa Komisja Wyborcza w wytycznych z dnia 20 wrze?nia 1995 r. w sprawie zada? i
trybu pracy obwodowych komisji wyborczych w przygotowaniu i przeprowadzeniu wyborów
Prezydenta RP w 1995 r. ustali?a obowi?zek stemplowania kart piecz?ci? obwodowej komisji
wyborczej. Przed drug? tur? g?osowania Pa?stwowa Komisja Wyborcza w wytycznych z
dnia 13 listopada 1995 r. przypomnia?a o obowi?zku stemplowania kart i zaleci?a stosowanie
kolorowego tuszu do stempli (np. czerwonego) po to, by piecz?? by?a wyra?nie widoczna".
Prokurator Generalny, w pi?mie z dnia 2 grudnia 1995 r. przedstawi? swe stanowisko
co do poszczególnych ze wskazanych przez autorów protestu narusze? przepisów, a w
reasumpcji stwierdzi?, ?e zarzuty zawarte w prote?cie oraz w jego uzupe?nieniu dotycz?ce
naruszenia przepisów ustawy z dnia 27 wrze?nia 1990 r. o wyborze Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej oraz przest?pstw przeciwko wyborom nie s? zasadne, bowiem nie
mog?y wywrze? wp?ywu na wynik wyborów Prezydenta.

S?d Najwy?szy zwa?y?, co nast?puje:

W prote?cie z dnia 23 listopada 1995 r. wnioskodawcy powo?ali, jako na powód
wniesienia tego protestu, liczne naruszenia prawa wyborczego. Naruszenia te jednak?e
okre?lone zosta?y ogólnie, bez odniesienia do okre?lonych stanów faktycznych, co
uniemo?liwi?oby ich ocen?.
Po uzupe?nieniu protestu w pi?mie pe?nomocnika wnioskodawców z dnia 28 listopada
1995 r., w dalszym ci?gu naruszenia prawa wyborczego zosta?y przedstawione ogólnie
poprzez wymienienie 20 rodzajowo okre?lonych takich narusze?. Jednak?e powi?zanie
ka?dego ze wskazanych w ten sposób narusze? prawa wyborczego z konkretnymi dowodami w
postaci kopii pism zawieraj?cych o?wiadczenia i protesty opisuj?ce okre?lone okoliczno?ci
faktyczne, pozwala w po?redni sposób, poprzez ocen? wniosków dowodowych, dokona?
ustale? co do faktów. Te wnioski dowodowe stanowi? bowiem swoist? egzemplifikacj?
zarzutów o naruszeniach prawa, które, z kolei mo?na - wed?ug wnioskodawców - ze wzgl?du
na ich wag? oraz powtarzalno?? uogólni? w postaci ocen odnosz?cych si? do wyników
wyborów Prezydenta.
W zwi?zku z tym za podstaw? ustalenia co do zasadno?ci protestu, nale?a?o
przyj?? dokonanie oceny przedstawionych dowodów, w szczególno?ci w takim aspekcie, czy
uprawnione jest wnioskowanie na ich podstawie o ogólnym, dotycz?cym ca?ego kraju zakresie
narusze? prawa oraz czy rzeczywi?cie mog?y one wywrze? wp?yw na wynik wyborów. W
celu uzyskania warunków dla dokonania takiej oceny S?d Najwy?szy zwróci? si? do
Pa?stwowej Komisji Wyborczej o nades?anie protoko?ów drugiej tury g?osowania w
nast?puj?cych obwodach:
- nr 7 w Gminie Do?hobyczów woj. zamojskie,
- nr 14 i nr 39 w Kaliszu,
- nr 11 w Otwocku woj. warszawskie,
- nr 7 w Tarnowie,
- nr 161 w Warszawie-Mokotów,
- nr 51 w Warszawie-Targówek,
- nr 11, nr 24 i nr 25 we W?oc?awku.
Powy?sze protoko?y umo?liwiaj? ocen? zarzutów podniesionych przez m??ów
zaufania lub zastrze?e? cz?onków komisji zawartych we wskazanych wnioskach dowodowych
("o?wiadczeniach", "protestach") w dwóch aspektach. Po pierwsze istotne jest to, na ile zosta?y
tego rodzaju zarzuty i zastrze?enia zauwa?one i odnotowane stosownie do zasad okre?lonych
w art. 63 ust. 1 i ust. 2 pkt 5 i 6 oraz art. 65 ust. 2 powo?anej ustawy. Po drugie wyniki
g?osowania w okre?lonym obwodzie wyborczym stanowi? istotny punkt odniesienia dla
dokonania ustale? co do nast?pstw wskazywanych nieprawid?owo?ci w danym obwodzie.
W ramach uwag poprzedzaj?cych przedstawienie ustale? szczegó?owych, S?d
Najwy?szy ponadto wyja?nia, ?e w przeprowadzonych w sprawie niniejszej ocenach zosta?y
pomini?te te wnioski dowodowe, które polegaj? na wskazaniu kopii protestu wyborczego
wniesionego przez okre?lonego wyborc? do S?du Najwy?szego i rozpatrywanego w zwi?zku
z tym w odr?bnym post?powaniu po?wi?conym wyja?nieniu zarzutów tego protestu.
Dotyczy to protestów nast?puj?cych wyborców: J. W. (III SW 339/95), P. T. (III SW 322/95),
A. H. (III SW 428/95), Z. S. (III SW 1052/95), W. O. (III SW 930/95), R. ?. (III SW 950/95), G.
?. (III SW 949/95), T. S. (III SW 1068/95), Z. G.-S. (III SW 941/95), H. B. (III SW 842/95), W.
W. (III SW 498/95) oraz J. S. (III SW 965/95).
W zakresie poszczególnych zarzutów, o których mowa w pi?mie pe?nomocnika
wnioskodawców z dnia 28 listopada 1995 r., S?d Najwy?szy ustali?:
Ad 1) Zarzut, ?e: "lokale wyborcze by?y ?le zorganizowane" mia?, wg protestu,
wynika? z pisma Wojewódzkiego Sztabu Wyborczego w Kaliszu z dnia 19 listopada 1995 r., w
którym powo?ano si? na fakt naruszenia tajno?ci g?osowania w obwodzie nr 14 na skutek
braku w tym obwodzie pomieszcze? za os?on? zapewniaj?cych tajno?? g?osowania (art. 6
ustawy).
Ju? tylko z tego jednostkowego przyk?adu wynika, ?e nie stwarza on uzasadnionej
podstawy do uogólniaj?cej oceny zak?adaj?cej powtarzalno?? tego rodzaju narusze?.
Ponadto zarzut ten nie jest uzasadniony w ?wietle zapisów zawartych w protokole g?osowania
w powo?anym obwodzie i za??czonych do niego wyja?nieniach Obwodowej Komisji
Wyborczej oraz Wojewódzkiej Komisji Wyborczej w Kaliszu. Otó? m?? zaufania zamie?ci?
zarzut w formie oceny, i?: "wg mnie przy gablotach powinny by? kotary, zas?ony".
Tymczasem obie w/w Komisje uzna?y, ?e g?osuj?cy mieli stworzone wystarczaj?ce warunki
dla zabezpieczenia tajno?ci g?osowania, gdy? kabiny wyborcze by?y odpowiednio
os?oni?te z trzech stron.
Ad 2) Z dwu o?wiadcze? powo?anych na dowód zarzutu, ?e: "m??om zaufania
utrudniano wykonywanie swoich obowi?zków" - jedno (Ireny I.) nie zawiera ?adnych
elementów, które uzasadnia?yby ocen? o jakiej? formie utrudniania wykonywania jej
obowi?zków. Istotne jest tak?e, i? nie wnios?a ona ?adnych zastrze?e? do protoko?u
g?osowania. Nie wniós? tak?e zastrze?e? do protoko?u drugi z podanych dla uzasadnienia
tego zarzutu m??ów zaufania (Józef ?.), który poda? w swym o?wiadczeniu, ?e na skutek
b??dnego braku zapisu o jego uprawnieniach dopiero na skutek interwencji Wojewódzkiego
Biura Wyborczego móg? uczestniczy? w pracach Obwodowej Komisji Wyborczej nr 7 w
gminie Tarnów. Po wyja?nieniu tej kwestii, od godz. 810 nie natrafia? ju? na ?adne
trudno?ci. Nie ma wi?c podstaw, na tle obu przytoczonych wypadków, do wyprowadzania
wniosku, ani co do jakiego? dzia?ania zmierzaj?cego do utrudniania pracy m??ów zaufania,
ani co do nast?pstw w zakresie wyników g?osowania, z faktu dwugodzinnej nieobecno?ci
Józefa L. w lokalu komisji wyborczej.
Ad 3) Bezzasadny jest sformu?owany w tym punkcie zarzut o rzekomym
przeprowadzaniu wyborów w tej samej obwodowej komisji w dwóch ró?nych miejscach, skoro
powo?ane na poparcie tego zarzutu o?wiadczenie Gra?yny S.-R. zawiera opis zdarzenia
polegaj?cego na jej interwencji (skutecznej) w celu uruchomienia dogodniejszych drzwi do
lokalu wyborczego.
Ad 4) Brak jest podstaw - w oparciu o wskazany dowód z o?wiadczenia Prze-
wodnicz?cej Obwodowej Komisji Wyborczej nr 51 w Warszawie - do przyj?cia zarzutu, i?
urny do g?osowania nie by?y dostatecznie zabezpieczone. Wymieniona Przewodnicz?ca nie
wnios?a w tym zakresie zastrze?e? do protoko?u, a mo?na te? zauwa?y?, ?e w?a?ciwe
zorganizowanie lokalu wyborczego le?a?o w jej obowi?zkach.
Ad 5) W tym punkcie sformu?owany zosta? zarzut, ?e: "nie sprawdzono komisyjnie
ilo?ci kart wydawanych obwodowym komisjom wyborczym". Zarzut ten jest nieuzasadniony w
?wietle braku takiej regulacji w ustawie, ale przede wszystkim ze wzgl?du na to, ?e wskazane
jako dowód o?wiadczenia oparte s? wy??cznie na przypuszczeniach i to nawet nie
odpowiadaj?cych istocie sformu?owanego zarzutu.
Ad 6) O?wiadczenia powo?ane na dowód wskazanego naruszenia polegaj?cego na:
"przekazywaniu karty indywidualnym osobom z komisji, które wrzuca?y kilka kart do urny" -
nie s? odpowiednie dla tak sformu?owanego zarzutu, zw?aszcza ?e mowa w nich - np. w
o?wiadczeniu Teresy P. - o "sceptycyzmie" i niepewnym podejrzeniu jednej osoby z komisji
opartym na us?yszeniu podejrzanego "stuku" przy wrzucaniu karty do urny. Z kolei Miros?aw
T. do przedstawionych przez siebie podejrze? dochodzi na drodze analiz wyników sonda?y.
Wyra?niejsze, z punktu widzenia istoty omawianego zarzutu jest tylko ?wiadectwo Marii L. i
innych, którym wydawa?o si?, ?e jaki? nieznajomy m??czyzna wrzuci? plik kart do urny.
Jednak?e analiza wyników g?osowania w obwodzie g?osowania nr 24 we W?oc?awku, w
którym mia?o nast?pi? to zdarzenie nie ujawni?a, ani jakichkolwiek zastrze?e?, ani te?
jakiejkolwiek ró?nicy pomi?dzy liczb? wyborców, którzy wzi?li udzia? w g?osowaniu
(liczb? kart wyj?tych z urny), a sum? g?osów niewa?nych i g?osów wa?nych.
Ad 7) Zarzut ten (dotycz?cy rozbie?no?ci pomi?dzy ilo?ci? osób faktycznie
g?osuj?cych, a ilo?ci? kart wrzuconych do urny)w zakresie obu wskazanych na jego poparcie
protestów, poddany zosta? odr?bnemu rozpoznawaniu na skutek tych?e protestów.
Ad 8) Je?eli chodzi o ?wiadectwa podane dla wykazania zarzutu, ?e: "listy wyborców
zosta?y niew?a?ciwie sporz?dzone", to ich cz??ciowa - co do merytorycznej tre?ci -
zasadno?? mo?e by? brana pod uwag? tylko w zakresie jednej osoby, która nie zosta?a
wykre?lona pomimo ?mierci oraz co do 2 osób, które nie zosta?y wykre?lone z listy
wyborców w miejscu sta?ego zamieszkania pomimo umieszczenia na innej li?cie. Jednak?e
nale?y zauwa?y?, ?e w ?wietle okoliczno?ci podanych przez osoby zg?aszaj?ce te fakty,
brak jest podstaw do wnioskowania o tym, ?e te nieprawid?owo?ci mia?y nast?pstwa w
zakresie g?osowania. Ponadto przywo?a? nale?y w omawianej kwestii regulacj? z art. 38 i
39 ustawy, okre?laj?c? tryb reklamacyjny w sprawie nieprawid?owo?ci sporz?dzania spisu.
Ad 9) Sformu?owany w pkt 9 zarzut b??dnego zaznaczania obecno?ci osób, które nie
g?osowa?y, zosta? uprawdopodobniony w zakresie ?wiadectw przedstawionych w
o?wiadczeniach Wojewódzkiego Sztabu Wyborczego Lecha Wa??sy w Szczecinie, Teresy P.
oraz Piotra M. (k. 49-50). Brak jest jednak podstaw, tak?e w ?wietle analizy wyników
g?osowania w odpowiednich obwodach, a?eby te dotycz?ce kilku osób nieprawid?owo?ci w
oznaczaniu osób, które pobra?y karty do g?osowania, mog?y by? uogólniane w ocen?
wykraczaj?c? poza zakres tych przypadków. Oczywiste jest wi?c, ?e te naruszenia przepisu
art. 51 ust. 1 ustawy - nie mia?y wp?ywu na wynik wyborów.
Ad 10) Zarzut o rzekomym przek?adaniu g?osów na rzecz Aleksandra Kwa?-
niewskiego nie mo?e by? - wbrew protestowi - wyprowadzany ze zg?aszanego o?wiadczenia
m??a zaufania Lecha Wa??sy A. B., który wyrazi? swe zaniepokojenie tym, czy by? mo?e
z jego w?asnego dzia?ania nie wynik?a omy?ka przy liczeniu g?osów.
Ad 11 i 12) Zarzuty w tym zakresie nie zosta?y wykazane, skoro wywiedzione zosta?y
wy??cznie z tzw. "protoko?u z Krotoszyna", co do którego nie wiadomo, kto go sporz?dzi?.
Ponadto stwierdzenie w tym pi?mie, ?e: "cz?onek komisji wyborczej g?osowa? oko?o 3
g?osami na rzecz innego wyborcy" samo przez si? mo?e budzi? w?tpliwo?ci.
Ad 13) Zarzut naruszania tajno?ci g?osowania jest nieuzasadniony z przyczyn
omówionych w pkt 1 i opiera si? na tym samym ?wiadectwie.
Ad 14) Powo?any w tym zakresie (na okoliczno?? zarzutu niedok?adnego liczenia
g?osów) protest jest odr?bnie rozpoznawany.
Ad 15) Zarzut oparty na o?wiadczeniu Teresy P. zosta? uznany za zasadny w zakresie
jednostkowego naruszenia, w ramach zarzutu sformu?owanego w pkt 9.
Ad 16) Zarzut o braku kontroli w zakresie dostarczania i dysponowania kartami do
g?osowania zosta? przez autorów protestu b??dnie wywiedziony z informacji Sztabu
Wyborczego Lecha Wa??sy w Kaliszu, ?e w jednym z obwodów: "nast?pi?o zalepienie
spisu wyborców z g?osowania w I turze". Nie chodzi tu wi?c o naruszenie prawa wyborczego,
ale jak?? form? wyra?enia postulatu, a?eby wyborcy mieli mo?liwo?? sprawdzenia spisów
wyborczych po I turze wyborów.
Ad 17) Brak jest kompletnego o?wiadczenia, na które w tym zakresie powo?uje si?
uzupe?nienie protestu. Ponadto, gdyby nawet uzna? do??czone pismo, to brak jest, w ?wietle
przytoczonych w nim okoliczno?ci, do podzielenia oceny o "naruszeniu ciszy wyborczej" tylko
z tego wzgl?du, ?e by?a wyczuwalna sugestia ukierunkowania wywiadu telewizyjnego w
kierunku korzystnym dla kandydata Kwa?niewskiego.
Ad 18) Wnioskowane o?wiadczenie Kazimierza D. zawiera jego ocen? nies?uszno?ci
regulacji prawnej w zakresie g?osowania za granic?. Nie wskazuje natomiast naruszenia
prawa.
Ad 19) Wbrew zarzutowi, z przedstawionego o?wiadczenia J. J.-M. nie wynika
sfa?szowanie protoko?u g?osowania. Natomiast zaobserwowane przez ni? zainteresowanie
protoko?em po jego sporz?dzeniu mo?e wi?za? si? z zamieszczonymi w nim uwagami i
sporz?dzonymi w zwi?zku z tym wyja?nieniami (protokó? g?osowania obwodu nr 39 w
Kaliszu).
Ad 20) Bezzasadny jest zarzut fa?szowania kart do g?osowania oparty na informacji o
czarnym kolorze odcisku piecz?ci u?ywanej przez okre?lon? obwodow? komisj?
wyborcz?.
W ?wietle powy?szych ustale?, a nadto podzielaj?c zaj?te w sprawie stanowisko
przez Pa?stwow? Komisj? Wyborcz?, S?d Najwy?szy nie znalaz? podstaw do uznania
zasadno?ci protestu przeciwko wyborowi Prezydenta.

========================================