Postanowienie z dnia 18 maja 2005 r.
III SW 4/05

Naruszeniem art. 110 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordy-
nacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospo-
litej Polskiej (Dz.U. Nr 46, poz. 499 ze zm.) jest przyjęcie przez komitet wybor-
czy jakiejkolwiek kwoty pieniężnej po dniu wyborów, niezależnie od tego, w
jakich okolicznościach to nastąpiło.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk (sprawozdawca), Beata Gudowska, Zbigniew Hajn, Roman Kuczyński,
Jerzy Kuźniar, Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 maja
2005 r. sprawy ze skargi Komitetu Wyborczego Socjaldemokracja Polska na uchwałę
Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 21 marca 2005 r., w przedmiocie odrzucenia
sprawozdania finansowego,

p o s t a n o w i ł o d d a l i ć skargę.

U z a s a d n i e n i e

Uchwałą z dnia 21 marca 2005 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła
sprawozdanie wyborcze Komitetu Wyborczego Socjaldemokracja Polska o przycho-
dach, wydatkach i zobowiązaniach tego Komitetu z wyborów uzupełniających do Se-
natu Rzeczypospolitej Polskiej przeprowadzonych w dniu 12 września 2004 r. w wo-
jewództwie podkarpackim w okręgu wyborczym nr 22 z powodu naruszenia art. 110
ust. 4 pkt 1 oraz art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wybor-
cza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.
Nr 46, poz. 499 ze zm.). Państwowa Komisja Wyborcza ustaliła, że Komitet Wybor-
czy Socjaldemokracja Polska wykazał w sprawozdaniu przychody w kwocie
16.910,56 zł, które były gromadzone na rachunku bankowym. W ramach tych środ-
ków kwota 4.910 zł pochodziła zgodnie z art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej z ra-
chunku Funduszu Wyborczego Socjaldemokracji Polskiej. Ponadto na rachunek
bankowy Komitetu wpłynęła w dniu 27 sierpnia 2004 r. wpłata w wysokości 12.000 zł
pochodząca z rachunku należącego do partii Socjaldemokracja Polska, niebędącego
jednak rachunkiem Funduszu Wyborczego. Środki te zostały przyjęte i wykorzystane
na kampanię wyborczą. Stanowi to naruszenie art. 111 ust. 1 Ordynacji wyborczej.
Ponadto środki pochodzące z Funduszu Wyborczego Socjaldemokracji Polskiej w
wysokości 50 zł zostały pozyskane w dniu 25 października 2004 r., to jest po dniu
wyborów, co stanowi naruszenie art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej. Narusze-
nie powołanych przepisów stanowi zgodnie z art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. a i d Ordynacji
wyborczej podstawę do odrzucenia sprawozdania wyborczego Komitetu. Na podsta-
wie art. 127 ust. 1 Ordynacji wyborczej równowartość środków finansowych pozy-
skanych z naruszeniem przepisów w łącznej kwocie 12.050 zł podlega przepadkowi
na rzecz Skarbu Państwa.
Komitet Wyborczy Socjaldemokracja Polska wniósł do Sądu Najwyższego
skargę na tę uchwałę i podniósł następujące zarzuty. Kwota 50 zł została przelana
na rachunek bankowy Komitetu Wyborczego z Funduszu Wyborczego partii po dniu
wyborów dlatego, że środki zgromadzone na rachunku nie wystarczały do zapłaty
zaległej faktury i opłacenia kosztów prowadzenia rachunku. Kwota ta przeznaczona
była i zużyta na pokrycie kosztów bankowych a nie na kampanię wyborczą w ścisłym
tego słowa znaczeniu. Wpłata kwoty 12.000 zł z rachunku bieżącego partii a nie z
rachunku Funduszu Wyborczego, była błędem technicznym, który wystąpił w począt-
kowym okresie posługiwania się internetowym systemem przelewów. Błąd ten został
naprawiony w dniu 30 sierpnia 2005 r. przez dokonanie przelewu tej kwoty z rachun-
ku Funduszu Wyborczego na rachunek bieżący partii. W raporcie sporządzonym na
zlecenie Państwowej Komisji Wyborczej błąd ten nie został uznany za naruszenie
przepisów Ordynacji wyborczej. Mimo różnicy zdań między autorami raportu a Pań-
stwową Komisją Wyborczą ta ostatnia nie zastosowała się do przepisu art. 122 ust. 1
Ordynacji wyborczej, nakazującego jej wezwanie komitetu wyborczego do usunięcia
wad sprawozdania lub udzielenia wyjaśnień.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W ostatnim zarzucie skarżący powołał się na naruszenia przez Państwową
Komisję Wyborczą przepisu art. 122 ust. 1 Ordynacji wyborczej, jednakże z uzasad-
nienia tego zarzutu wynika, że chodzi o naruszenie art. 122 ust. 2. Przepis ten sta-
nowi, że w razie zaistnienia wątpliwości co do prawidłowości sprawozdania wybor-
czego Państwowa Komisja Wyborcza wzywa komitet wyborczy do usunięcia wad
sprawozdania lub udzielenia wyjaśnień w określonym terminie. Państwowa Komisja
Wyborcza nie miała potrzeby zastosowania tego przepisu, gdyż nie stwierdziła wad
formalnych w sprawozdaniu. Nie zawierało ono także niejasności, które wymagałyby
wyjaśnień. Operacje finansowe uznane przez Państwową Komisję Wyborczą za do-
konane z naruszeniem prawa nie są w skardze kwestionowane. Skarżący przyznaje
zarówno przelanie na rachunek bankowy kwoty 50 zł po dniu wyborów, jak i przela-
nie kwoty 12.000 zł z rachunku bieżącego partii zamiast z Funduszu Wyborczego.
Zarzuty dotyczą tego, że okoliczności w jakich wystąpiły te uchybienia pozwalają na
uznanie, iż nie nastąpiło naruszenie przepisów Ordynacji wyborczej wskazanych w
zaskarżonej uchwale. Zarzuty te są nieuzasadnione.
Przepis art. 122 ust. 1 pkt 3 Ordynacji wyborczej wymienia cztery przypadki, w
których Państwowa Komisja Wyborcza odrzuca sprawozdanie komitetu wyborczego.
Są to między innymi przypadki pozyskania lub wydatkowania środków komitetu wy-
borczego z naruszeniem przepisów art. 110 albo limitu określonego w art. 114 ust. 1 i
2 (lit. a) i przyjęcia przez komitet wyborczy partii politycznej środków finansowych
pochodzących z innego źródła niż Fundusz Wyborczy tej partii (lit. d). Przepis art.
110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej stanowi, że zabrania się pozyskiwania środków
przez komitet wyborczy po dniu wyborów. Kategoryczne brzmienie tego przepisu - z
użyciem sformułowania ,,zabrania się" - oznacza, że jego naruszeniem jest przyjęcie
przez komitet wyborczy jakiejkolwiek kwoty po dniu wyborów, niezależnie od tego, w
jakich okolicznościach to nastąpiło. Nie ma potrzeby rozważania podnoszonych w
skardze okoliczności usprawiedliwiających naruszenie przepisu, skoro naruszenie to
jest niewątpliwe. Skutkiem tego naruszenia musiało być odrzucenie sprawozdania.
Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 kwietnia 2002
r., III SW 4/02 (OSNP 2003 nr 4, poz. 81), stwierdzając, że Państwowa Komisja Wy-
borcza jest zobowiązana do odrzucenia sprawozdania wyborczego w razie narusze-
nia przez komitet wyborczy art. 110 ust. 4 pkt 1 Ordynacji wyborczej niezależnie od
przyczyny tego naruszenia (art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. a). Podzielając ten pogląd, należy
uznać, że zaistniała podstawa do odrzucenia sprawozdania, nawet gdyby nie wystą-
piły inne uchybienia.
Skarżący dopuścił się jednak także naruszenia art. 111 ust. 1 Ordynacji wy-
borczej, który stanowi, że środki finansowe komitetu wyborczego partii politycznej
mogą pochodzić jedynie z Funduszu Wyborczego tej partii. Komitet wyborczy nie
może zatem pozyskiwać środków finansowych z funduszu partii politycznej z pomi-
nięciem funduszu wyborczego. Skarżący Komitet Wyborczy usprawiedliwia przyjęcie
środków finansowych bezpośrednio od partii politycznej błędem systemu kompute-
rowego. Błąd w systemie nie jest jednak przyczyną obiektywną, a nawet gdyby został
za taką uznany, nie zmienia to faktu, że przepis został naruszony. W orzecznictwie
Sądu Najwyższego przyjmuje się pogląd, że naruszenie art. 111 ust. 1 jest podstawą
odrzucenia sprawozdania niezależnie od przyczyn tego naruszenia. W postanowie-
niu z dnia 23 kwietnia 2002 r., III SW 6/02 (OSNP 2003 nr 4, poz. 83), Sąd Najwyż-
szy stwierdził, że przyjęcie przez komitet wyborczy partii politycznej środków finan-
sowych pochodzących z innego źródła niż fundusz wyborczy tej partii, uzasadnia
odrzucenie sprawozdania wyborczego, niezależnie od tego, że ze względu na termin
prawomocnego wpisu do ewidencji partii politycznych, bliski terminowi wyborów,
partia nie utworzyła odrębnego funduszu wyborczego. W innym postanowieniu z dnia
23 kwietnia 2002 r., III SW 3/02 (OSNP 2003 nr 4, poz. 80), Sąd Najwyższy stwier-
dził, że brak winy lub znikomy stopień zawinienia w naruszeniu prawa nie mają zna-
czenia dla oceny zasadności odrzucenia sprawozdania wyborczego partii na pod-
stawie art. 122 ust. 1 pkt 3 lit. d Ordynacji wyborczej. Błąd w systemie komputero-
wym nie usprawiedliwia więc przyjęcia środków finansowych z niedozwolonych źró-
deł. Wzajemne rozliczenie się między funduszami nie stanowi naprawienia błędu,
gdyż w przypadku dokonania wpłaty środków finansowych przez podmiot, od którego
przyjmowanie takich środków jest zabronione, wpłata powinna zostać niezwłocznie
zwrócona. Natomiast skarżący Komitet wyborczy zatrzymał te środki i nimi dyspono-
wał.
Wobec niezasadności zarzutów podniesionych w skardze Sąd Najwyższy na
podstawie art. 123 ust. 2 Ordynacji wyborczej oddalił skargę.
========================================