Postanowienie z dnia 22 września 2006 r.
III SW 22/06

Przepis art. 26a ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych
(jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.) odnosi się do kwoty skła-
dek członkowskich pochodzących od jednego członka, a nie do kwoty wpłat z
tytułu składek przypadających przeciętnie na jednego członka.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Krystyna
Bednarczyk, Józef Iwulski, Jerzy Kwaśniewski, Zbigniew Myszka, Herbert Szurgacz,
Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 22 wrześ-
nia 2006 r. sprawie ze skargi Partii Centrum na uchwałę Państwowej Komisji Wybor-
czej z dnia 17 lipca 2006 r. w przedmiocie odrzucenia sprawozdania finansowego,

o d d a l i ł skargę.

U z a s a d n i e n i e


Uchwałą z dnia 17 lipca 2006 r. Państwowa Komisja Wyborcza odrzuciła spra-
wozdanie Partii Centrum o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym o kre-
dytach bankowych i warunkach ich uzyskania oraz o wydatkach poniesionych ze
środków Funduszu Wyborczego w 2005 r., z powodu naruszenia art. 24 ust. 8
ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jednolity tekst: Dz.U. z
2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm.). W uzasadnieniu podniesiono, że Partia Centrum wy-
kazała w sprawozdaniu przychody w wysokości 27.360,04 zł, na które złożyły się
środki pieniężne wpłacone bezpośrednio na rachunek bieżący partii przez osoby fi-
zyczne z tytułu składek członkowskich na kwotę 13.495 z i środki pieniężne w kwocie
13.865,04 zł wpłacone do kasy partii. Ze sprawozdania partii wynika, że do kasy par-
tii zostały przyjęte składki członkowskie w kwocie nieprzekraczającej w jednym roku
najniższego miesięcznego wynagrodzenia za pracę pracowników na kwotę 10.550 zł,
a ponadto do kasy partii wpłynęły składki członkowskie przekraczające w jednym
roku wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia za pracę pracowników na
kwotę 3.315,04 zł, które nie zostały przelane na rachunek bankowy (wykazane w pkt
V sprawozdania) Zgodnie z art. 24 ust. 8 ustawy o partiach politycznych wykazane
składki w kwocie 3.315,04 zł partia zobowiązana była przekazać na rachunek ban-
kowy. Naruszenie art. 24 ust. 8 ustawy o partiach politycznych stanowiło podstawę
do odrzucenia sprawozdania finansowego partii na podstawie art. 38a ust. 2 pkt 3 tej
ustawy.

W skardze na powyższą uchwałę Partia Centrum zarzuciła naruszenie prawa
materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczegól-
ności art. 38a ust. 2 pkt 3 w związku z art. 24 ust. 8 ustawy o partiach politycznych,
przez przyjęcie, że partia ta dopuściła się naruszenia przepisu art. 24 ust. 8 ustawy.
W konsekwencji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej uchwały.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że uchwała Państwowej Komisji Wybor-
czej nie znajduje uzasadnienia zarówno w stanie prawnym jak i faktycznym związa-
nym ze sprawą. Uznając, że doszło do naruszenia art. 24 ust. 8 ustawy, Państwowa
Komisja Wyborcza dokonała błędnej interpretacji tego przepisu, a w szczególności
przepisu art. 26a oraz ustalenia sprzecznego z treścią zebranego w sprawie mate-
riału. Zgodnie bowiem z literalnym brzmieniem art. 26a w związku z art. 24 ust. 4
ustawy o partiach politycznych ,,obowiązek gromadzenia środków pieniężnych przez
partię polityczną na rachunkach bankowych dotyczy kwoty składek członkowskich,
jaką może przekazać jeden członek partii, a nie łącznej kwoty wpłat przez wszystkich
członków partii składek w formie gotówkowej. Gdyby przyjąć taki tok rozumowania, to
bez względu na ilość członków partii, do kasy w formie składek w skali całego kraju
można by przyjąć składki do kwoty 10.550 zł, co jest niemożliwe do zrealizowania, bo
w przypadku partii liczącej 10.000 członków wpłata przez każdego z nich składki w
wysokości 2 złotych spowodowałaby znacznie przekroczenie limitu określonego w
art. 26 ustawy" (prawidłowo winno być w art. 26a ustawy).

W odpowiedzi na skargę Państwowa Komisja Wyborcza wniosła o oddalenie
skargi, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w sentencji i uzasadnieniu uchwały z
dnia 17 lipca 2006 r. i podnosząc następujące okoliczności. Partia Centrum wykazała
w pkt II sprawozdania środki pieniężne wpłacone do kasy partii w kwocie 13.865,04
zł. Z pkt II ppkt 1 sprawozdania wynika, że w kwocie tej zostały ujęte składki człon-
kowskie w wysokości nieprzekraczającej w jednym roku najniższego miesięcznego
wynagrodzenia za pracę pracowników na kwotę 10.550 zł. Z załączonego do spra-
wozdania wykazu osób dokonujących wpłat składek członkowskich wynika, że do
kasy partii wpłynęła w 2005 r. także kwota 3.315,04 zł z tytułu składek członkow-
skich, w tym od Andrzeja L. kwota 1.400 zł, od Janusza S. - 900 złotych i od Pawła
K. - 1.015,04 zł. Oznacza to, że do kasy partii zostały przyjęte wpłaty składek człon-
kowskich w wysokości przekraczającej minimalne wynagrodzenie za pracę, które
rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 września 2004 r. ustalone zostało w 2005
r. na kwotę 849 zł. Środki te nie zostały odprowadzone na rachunek bankowy partii,
co stanowi naruszenie art. 24 ust. 8 ustawy o partiach politycznych. Omawiane
wpłaty składek członkowskich w kwocie 3.315,04 zł zostały wykazane także w pkt V
sprawozdania jako wpłaty dokonane z naruszeniem przepisów ustawy o partiach
politycznych i błędnie zakwalifikowane przez partię jako wpłaty naruszające art. 25
ust. 4 ustawy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zawarte w skardze zarzuty nie dają podstaw do jej uwzględnienia. Przepis art.
24 ust. 8 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 ze zm., zwanej dalej ustawą), nakłada na partię poli-
tyczną - będący jedną z gwarancji mających zapewnić skuteczną realizację zasady
jawności źródeł finansowania partii politycznych - obowiązek gromadzenia środków
finansowych jedynie na rachunkach bankowych. Wyjątek od tej reguły ustanowiony
został w art. 26a ustawy, który przewiduje, że obowiązek gromadzenia środków pie-
niężnych przez partię polityczną na rachunkach bankowych nie dotyczy kwot ze
składek członkowskich w wysokości nieprzekraczającej od jednego członka w jed-
nym roku minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych
przepisów, obowiązującego w dniu poprzedzającym wpłatę, pozostawionych w tere-
nowych jednostkach organizacyjnych partii - z przeznaczeniem na pokrycie wydat-
ków związanych z bieżącą działalnością. Każde naruszenie przez partię polityczną
obowiązku prawnego, o którym mowa w art. 24 ust. 8 ustawy, powoduje odrzucenie
przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdania finansowego danej partii poli-
tycznej, o czym stanowi art. 38a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 38a ust. 2 pkt 3 ustawy
(por. postanowienie składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 3 paździer-
nika 2002 r., III SW 18/02, niepublikowane).

Podstawę faktyczną zaskarżonej uchwały stanowiły ustalenia dokonane przez
Państwową Komisję Wyborczą w oparciu o sprawozdanie Partii Centrum o źródłach
pozyskania środków finansowych i ustalenia te nie zostały w skardze zakwestiono-
wane. Ze sprawozdania tego oraz dołączonych do niego załączników wynika, że wy-
kazaną w sprawozdaniu kwotę 13.865,04 zł partia pozyskała poza obrotem banko-
wym. W kwocie tej zostały ujęte składki członkowskie w wysokości nieprzekraczają-
cej od jednego członka w jednym roku najniższego miesięcznego (powinno być mi-
nimalnego) wynagrodzenia za pracę w kwocie 10.550 zł (załącznik nr 3 do sprawoz-
dania) oraz nieprzekazane na rachunek bankowy wpłaty z tytułu składek członkow-
skich w wysokości przekraczającej od jednego członka w jednym roku wysokość naj-
niższego miesięcznego (minimalnego) wynagrodzenia za pracę w kwocie 3.315,04 zł
(załącznik nr 4 do sprawozdania). Na tę ostatnią kwotę złożyły się wpłaty pocho-
dzące od Andrzeja L. w wysokości 1.400 zł, od Janusza S. - 900 zł i od Pawła K. -
1.015,04 zł. Wszystkie one przekraczają kwotę minimalnego wynagrodzenia za
pracę, ustaloną w 2005 r. w wysokości 849 zł (por. § 1 rozporządzenia Rady Mini-
strów z dnia 14 września 2004 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia
za pracę w 2005 r., Dz.U. Nr 201, poz. 2062). Sporna kwota 3.315,04 zł została
przez skarżącą partię błędnie w sprawozdaniu zakwalifikowana jako wpłata doko-
nana z naruszeniem limitu określonego w art. 25 ust. 4 ustawy.

Istota sprawy sprowadza się natomiast do interpretacji art. 26a ustawy, który
zdaniem Sądu Najwyższego ma jednoznaczną treść. Z przepisu tego wynika miano-
wicie, że kwoty składek pochodzących od jednego członka w jednym roku, przekra-
czające wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu
poprzedzającym wpłatę, powinny być zgromadzone na rachunku bankowym. Należy
zauważyć, iż art. 26a ustawy odnosi się wyraźnie do kwoty składek pochodzących od
jednego członka, a nie do kwoty wpłat z tytułu składek przypadających przeciętnie na
jednego członka. W 2005 r. wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalo-
na została na kwotę 849,00 zł, a zatem dokonywane w tym roku wpłaty do kasy tytu-
łem składek członkowskich, pochodzące od jednego członka i przekraczające tę
kwotę winny być odprowadzone na rachunek bankowy. Nie chodzi bowiem o nie-
możność wpłat do kasy partii składek członkowskich w kwocie przewyższającej
wskazaną wysokość, lecz o obowiązek ich przekazania na rachunek bankowy. Tak
też zinterpretowała omawiany przepis Państwowa Komisja Wyborcza i kierując się
danymi zawartymi w sprawozdaniu finansowym skarżącej partii stwierdziła, że kwota
3.315,04 zł - wykazana w nim jako wpłaty dokonane z naruszeniem przepisów
ustawy - została pozyskana poza obrotem bankowym z naruszeniem art. 24 ust. 8
ustawy.

Nawet przy przyjęciu, że obowiązek zgromadzenia na rachunku bankowym
środków pieniężnych pochodzących z wpłat tytułem składek członkowskich od osób
wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik nr 4 do sprawozdania dotyczył tylko
kwot przekraczających wysokość minimalnego wynagrodzenia, czyli przewyższają-
cych kwotę 849,00 zł od każdej z nich, to okoliczność ta nie wpływa na ocenę bezza-
sadności skargi. Przepis art. 38a ust. 2 pkt 3 ustawy o partiach politycznych nakazu-
jący odrzucenie sprawozdania w przypadku naruszenia art. 24 ust. 8 ma bowiem
charakter bezwzględnie obowiązujący.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy, stosownie do art. 34b ust. 2 w
związku z art. 38b ustawy o partiach politycznych, orzekł jak w sentencji postanowie-
nia.
========================================