Postanowienie z dnia 19 października 2000 r.
III SW 14/00

Uprawnienia do złożenia protestu nie jest pozbawiony wyborca skreślo-
ny z rażącym naruszeniem prawa ze spisu wyborców w czasie uniemożliwiają-
cym faktyczne wykorzystanie środków prawnych zaskarżenia tej czynności
(art. 72 ust. 2 w związku z art. 74 ust. 2 i art. 38 oraz art. 39 ustawy z dnia 27
września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, jednolity
tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544).


Przewodniczący: SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN Andrzej
Wasilewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 października 2000 r. sprawy z pro-
testu Stanisława R. przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z
udziałem uczestników postępowania: 1) Okręgowej Komisji Wyborczej w G., 2) Pro-
kuratora Generalnego, 3) przedstawiciela Państwowej Komisji Wyborczej

p o s t a n o w i ł:


wydać opinię, że zarzut protestu jest zasadny, lecz naruszenie przepisów
ustawy nie miało wpływu na wynik wyborów.

U z a s a d n i e n i e


Stanisław R. wniósł protest przeciwko wyborowi Prezydenta, zarzucając, że
został niezgodnie z prawem skreślony ze spisu wyborców, mimo iż nie jest pozba-
wiony praw publicznych.

Sąd Najwyższy ustalił następujący stan faktyczny na podstawie dowodów z
dokumentów, a w części był on niesporny (twierdzenia faktyczne wnoszącego protest
zostały potwierdzone wyjaśnieniami Okręgowej Komisji Wyborczej [...] w G.):

Wnoszący protest jest zamieszkały (zameldowany) w G. przy ul. O. Czasowo
przebywa w miejscowości K., gmina P. W związku z tym uzyskał zaświadczenie
Urzędu Miasta w G. o wpisaniu do rejestru wyborców, na podstawie którego został
wpisany do spisu wyborców w miejscowości K., o czym Urząd Miasta w G. został
zawiadomiony w dniu 29 września 2000 r. W dniu 23 sierpnia 2000 r. do Urzędu
Miasta G. wpłynęło pismo Sądu Rejonowego w G., zawiadamiające, że Stanisław R.
(lub B.), urodzony 21 sierpnia 1947 r., syn Henryka, zamieszkały przy ul. M. został
pozbawiony praw publicznych wyrokiem z dnia 30 września 1991 r. [...]. Pracownik
Urzędu Miasta w G. stwierdził, że w rejestrze wyborców nie ma takiej osoby, lecz jest
wpisany wyborca o nazwisku ,,R.", o tym samym imieniu i dacie urodzenia. Odmienne
było imię ojca i miejsce zamieszkania. Pracownik ten dokonał wówczas odręcznych
poprawek, zmieniając nazwisko i adres zamieszkania. Takie poprawione zawiado-
mienie przesłano do Gminy P. Na tej podstawie w dniu 6 października 2000 r. skreś-
lono wnoszącego protest z dodatkowego spisu wyborców w obwodzie [...] w Gminie
P. W rzeczywistości zawiadomienie Sądu Rejonowego o pozbawieniu praw publicz-
nych nie dotyczyło wnoszącego protest. W dniu wyborów Stanisław R. nie został do-
puszczony do głosowania.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


W pierwszej kolejności należało rozważyć, czy Stanisław R. jest uprawniony
do złożenia protestu, skoro zgodnie z art. 72 ust. 2 ustawy z dnia 27 września 1990 r.
o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (jednolity tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr
47, poz. 544) protest przeciwko wyborowi Prezydenta może wnieść wyborca, który w
dniu wyborów był umieszczony w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
Wnoszący protest w dniu wyborów nie był wpisany w żadnym z obwodów głosowa-
nia, gdyż w dniu 6 października 2000 r. został skreślony z dodatkowej listy w obwo-
dzie [...] Gminy P., a uprzednio został wykreślony ze spisu w swoim miejscu za-
mieszkania (art. 34 pkt 2 ustawy o wyborze Prezydenta). Jednakże wnoszący protest
nie miał żadnej możliwości przeciwstawienia się wykreśleniu ze spisu. W szczegól-
ności nie miał żadnej możliwości wykorzystania trybu reklamacyjnego z art. 38
ustawy o wyborze Prezydenta i złożenia skargi do sądu rejonowego (art. 39 tej
ustawy). Gdyby rozumieć dosłownie art. 72 ust. 2 ustawy o wyborze Prezydenta, to
prawa do złożenia protestu pozbawiony byłby wyborca, który został skreślony ze
spisu w sytuacji, w której nie miał żadnych możliwości zaskarżenia tej czynności.
Dlatego Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że wykładnia funkcjonalna przemawia
za uznaniem, iż uprawnienia do złożenia protestu jest pozbawiony ten wyborca, który
został skreślony ze spisu wyborców, ale miał możliwość wykorzystania środków
prawnych zaskarżenia tej czynności (argument z art. 74 ust. 2 ustawy o wyborze
Prezydenta). Dlatego należało przyjąć, że Stanisław R. jest legitymowany do wnie-
sienia protestu.

Zarzut protestu jest zasadny, gdyż naruszony został przede wszystkim art. 2 w
związku z art. 3 pkt 1 ustawy o wyborze Prezydenta, skoro uniemożliwiono realizację
prawa wybierania osobie, która nie była pozbawiona praw publicznych prawomoc-
nym orzeczeniem sądu. Był to skutek bezpodstawnego skreślenia wnoszącego pro-
test ze spisu wyborców, gdyż jak słusznie w swoim stanowisku podkreślił Przewodni-
czący Państwowej Komisji Wyborczej, pracownik Urzędu Miasta w G. nie był upraw-
niony do poprawiania zawiadomienia sądu o pozbawieniu praw publicznych.

Sąd Najwyższy uznał, że ze względu na skutek naruszenia ustawy, polegający
na uniemożliwieniu głosowania tylko jednemu wyborcy, nie miało to wpływu na wynik
wyboru Prezydenta.

Z tych względów na podstawie art. 75 ust. 1 i 1a ustawy o wyborze Prezy-
denta wydano opinię jak w sentencji.
========================================