Postanowienie z dnia 26 maja 2000 r.
III KKO 4/99

Uchwała rady gminy o wygaśnięciu mandatu radnego z przyczyn okreś-
lonych w art. 190 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wybor-
cza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz.U. Nr 95, poz. 602 ze
zm.) podlega kontroli wyłącznie w trybie odwołania zainteresowanego do właś-
ciwego sądu okręgowego (art. 191 tej ustawy).


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kuźniar, Andrzej Wróbel, przedstawiciel Ministra Sprawiedliwości Jerzy
Geisler, przedstawiciel Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Zdzisław Muras.

Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w dniu 26
maja 2000 r. na posiedzeniu jawnym sprawy z odwołania Ewy G. i Artura C. o rozs-
trzygnięcie sporu kompetencyjnego o właściwość między Sądem Okręgowym w O. a
Wojewodą O. w przedmiocie uchwał Rady Miasta O. stwierdzających wygaśnięcie
mandatów radnych

p o s t a n o w i ł o:


u z n a ć, że właściwym do rozpoznania sprawy dotyczącej uchwał Rady Mias-
ta O. o wygaśnięciu mandatów radnych Ewy G. i Artura C. jest Sąd Okręgowy w O.
(art. 191 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad
powiatów i sejmików województw - Dz.U. Nr 95, poz. 602 ze zm.).

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy w O., w wyniku rozpoznania odwołań Ewy G. i Artura C. od
uchwał Rady Miasta O. stwierdzających wygaśnięcie zajmowanych przez nich man-
datów radnych, postanowieniem z dnia 16 listopada 1999 r. [...] wystąpił do Pierw-
szego Prezesa Sądu Najwyższego z wnioskiem o rozpatrzenie pozytywnego sporu
kompetencyjnego z Wojewodą O. W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgo-
wy podniósł w szczególności, że Rada Miasta O. zaskarżonymi uchwałami z dnia 16
września 1999 r. [...], podjętymi na podstawie art. 190 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 16
lipca 1999 r. - Ordynacja wyborcza do gmin, rad powiatów i sejmików województw
(Dz.U. Nr 95, poz. 602 ze zm.) stwierdziła wygaśnięcie mandatów radnych - Ewy G. i
Artura C. oraz pouczyła ich o prawie wniesienia odwołania do Sądu Okręgowego w
O., o czym stanowią wyraźnie art. 190 i art. 191 Ordynacji wyborczej i z czego oboje
radni skorzystali wnosząc odwołania do tego Sądu w dniu 22 września 1999 r. Tym-
czasem Wojewoda O. w dniu 30 września 1999 r. podjął w trybie art. 91 ust. 1
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 1996
r. Nr 13, poz. 74 ze zm.) rozstrzygnięcie nadzorcze, w którym stwierdził nieważność
obu powyższych uchwał z powodu rażącego naruszenia prawa. Ponieważ Sąd
Okręgowy stoi na stanowisku, że art. 191 Ordynacji wyborczej stanowi lex specialis
względem art. 91 ustawy o samorządzie gminnym określającego uprawnienia nad-
zorcze wojewody, przeto Sąd ten nie znalazł podstaw do stwierdzenia w danym wy-
padku niedopuszczalności drogi sądowej i odrzucenia wniesionych odwołań na pod-
stawie art. 199 § 1 pkt 1 KPC w związku z art. 3 § 2 KPC.


Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym zważyło, co następuje:


Przedmiotem regulacji prawnej w ustawie o samorządzie gminnym jest prob-
lematyka ustroju i funkcjonowania gminy jako lokalnej wspólnoty samorządowej,
która realizuje powierzone jej zadania. W tym także zakresie działalność gminy pod-
lega nadzorowi, o którym mowa w art. 85 i nast. ustawy o samorządzie gminnym.
Oznacza to, że również sprawowany przez wojewodę na podstawie art. 91 ustawy o
samorządzie gminnym nadzór nad działalnością gminy obejmuje te działania orga-
nów gminy, które podejmowane są w związku z realizacją jej zadań. Natomiast cało-
kształt prawnej problematyki dotyczącej prawa wyborczego do rad gminnych, w tym
także problematyki obsadzania mandatów oraz wygaśnięcia mandatu radnego w ra-
dzie gminy regulują przepisy odrębnej ustawy zwanej Ordynacją wyborczą. Ordyna-
cja wyborcza określiła przy tym w sposób autonomiczny zasady i tryb prawnej kon-
troli uchwały rady gminy o wygaśnięciu mandatu radnego z przyczyn, o których
mowa w art. 190 ust. 1 pkt 3 tej ustawy (tzn. w wypadku utraty prawa wybieralności
lub braku tego prawa w dniu wyborów) i w tym zakresie stanowi ona lex specialis
względem przepisów ustawy o samorządzie gminnym dotyczących sprawowania
przez wojewodę nadzoru nad uchwałami rady gminy (art. 91 ustawy o samorządzie
gminnym). Dlatego należy stanąć na stanowisku, że w świetle obowiązującej regu-
lacji ustawowej, uchwała rady gminy o wygaśnięciu mandatu radnego z przyczyn
określonych w art. 190 ust. 1 pkt 3 Ordynacji wyborczej, podlega kontroli wyłącznie w
trybie odwołania zainteresowanego do właściwego Sądu Okręgowego (art. 191
Ordynacji wyborczej), natomiast nie może zostać ona uchylona jako nieważna przez
organ nadzoru na podstawie art. 91 ustawy o samorządzie gminnym.

Biorąc powyższe pod uwagę, Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyż-
szym na podstawie art. 190 § 1 KPA orzekło, jak w sentencji.
========================================