Postanowienie z dnia 13 października 2005 r.
II PZ 35/05

Przepis art. 136 § 1 k.p.c. ma zastosowanie w razie zaniedbania przez
profesjonalnego pełnomocnika zawiadomienia sądu o zmianie siedziby
kancelarii adwokata lub radcy prawnego.

Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 13 paź-
dziernika 2005 r. sprawy z powództwa Cezarego B. przeciwko N. Spółce z o.o. z sie-
dzibą w O. o przywrócenie do pracy, na skutek zażalenia strony pozwanej na posta-
nowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z
dnia 26 kwietnia 2005 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy w Warszawie postanowieniem z 26 kwietnia 2005 r.
[...] odrzucił apelację strony pozwanej ,,N." Spółki z o.o. w O. od wyroku Sądu Rejo-
nowego-Sądu Pracy w Płocku z 17 listopada 2003 r. [...], z powództwa Cezarego B.
o przywrócenie do pracy.
W uzasadnieniu postanowienia o odrzuceniu apelacji Sąd Okręgowy wskazał,
że badając dopuszczalność środka odwoławczego, do czego był uprawniony jako
Sąd drugiej instancji, stwierdził braki formalne, w związku z czym zobowiązał pełno-
mocnika strony pozwanej do ich uzupełnienia w trybie art. 373 k.p.c. w terminie tygo-
dniowym pod rygorem odrzucenia wniesionej apelacji. Pismo wysłane do pełnomoc-
nika procesowego wzywające do uzupełnienia braków zostało zwrócone przez
pocztę z adnotacją, że adresat się wyprowadził. Sąd Okręgowy pozostawił pismo w
aktach ze skutkiem doręczenia. Sąd podniósł, że reprezentujący stronę pozwaną
radca prawny składając apelację podał adres do doręczeń: ,,T.G. i Partnerzy - Rad-
cowie Prawni", B., ul. W. Na ten adres zostało wysłane pismo sądowe. Zgodnie z
treścią art. 136 § 1 k.p.c. przedstawiciele stron - zarówno ustawowi, jak i pełnomoc-
nicy - muszą podawać zawsze swój aktualny adres oraz mają obowiązek zawiada-
miania Sądu o każdej jego zmianie.
Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł pełnomocnik strony pozwanej,
wnosząc o jego uchylenie. W zażaleniu podano nowy adres do doręczeń pełnomoc-
nika strony pozwanej, a mianowicie: "T.G. i Partnerzy - Radcowie Prawni" Biuro Re-
gionalne, B., ul. C. W uzasadnieniu zażalenia wskazano, że przesyłka z wezwaniem
do uzupełnienia braków formalnych apelacji wysłana została na adres wskazany
przez pełnomocnika strony pozwanej. Na zwrotnym poświadczeniu odbioru widnieje
adnotacja ,,adresat wyprowadził się" i na tej podstawie Sąd uznał przesyłkę za prawi-
dłowo doręczoną, pozostawiając ją w aktach ze skutkiem doręczenia. Zdaniem peł-
nomocnika strony pozwanej, doręczenie dokonane w ten sposób nie może być
uznane za skuteczne. Skarżący zakwestionował przede wszystkim okoliczność ja-
koby adresat ,,wyprowadził się" spod wskazanego adresu. Nie wiadomo, na jakiej
podstawie listonosz dokonał takiego ustalenia, gdyż nikt o takim fakcie, w żaden spo-
sób i w żadnej formie, nie informował listonosza ani pracowników poczty. Inna kore-
spondencja doręczana była pełnomocnikowi w sposób prawidłowy. Skarżący pod-
niósł, że przyjęcie takiego sposobu doręczenia przesyłek przez pocztę jest niezgod-
ne z art. 139 k.p.c., a także rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 17
czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego trybu doręczania pism sądowych przez
pocztę w postępowaniu cywilnym (Dz.U. Nr 62, poz. 697 ze zm.). Stosownie bowiem
do art. 139 k.p.c., w razie niemożności doręczenia przesyłki należy złożyć ją w pla-
cówce pocztowej, pozostawiając stosowne zawiadomienie w skrzynce pocztowej
adresata. Pełnomocnik strony pozwanej, po zapoznaniu się z aktami sprawy, stwier-
dził, że na przesyłce z wezwaniem do uzupełnienia braku formalnego apelacji nie ma
adnotacji o jej awizowaniu. Działania poczty były niezgodne z § 8 i § 9 rozporządze-
nia. Zgodnie z tymi przepisami listonosz obowiązany był pozostawić zawiadomienie
(awizo) o możliwości odbioru przesyłki na poczcie w terminie kolejnych siedmiu dni,
licząc od dnia następnego po pozostawieniu zawiadomienia u adresata. W razie
bezskutecznego upływu tego terminu powinien był pozostawić ponowne zawiado-
mienie (powtórne awizo) o możliwości odbioru przesyłki. Skarżący zauważył, że w
niniejszej sprawie nie miało to jednak miejsca, a listonosz w sposób zupełnie dowol-
ny zwrócił przesyłkę, nie próbując nawet jej doręczyć w sposób nakazany przepisami
Kodeksu postępowania cywilnego. Pełnomocnik strony pozwanej stwierdził, że nie
można uznać, aby doręczenie w sprawie wezwania o uzupełnienie braków apelacji
dokonane przez Sąd Okręgowy było doręczeniem skutecznym. Listonosz nie doko-
nał doręczenia ani w trybie doręczenia właściwego (art. 133, art. 135 k.p.c.), ani w
trybie doręczenia zastępczego (art. 138, art. 139 k.p.c.).
Już po wniesieniu zażalenia Sąd Okręgowy zwrócił się do naczelnika oddaw-
czego urzędu pocztowego o wyjaśnienie, na jakiej podstawie listonosz na przesyłce
adresowanej do pełnomocnika strony pozwanej dokonał adnotacji ,,adresat wypro-
wadził się". W odpowiedzi na to pismo Rejonowy Urząd Poczty B. wyjaśnił, że prze-
syłka ,,została zwrócona z powodu zmiany siedziby adresata - listonosz stwierdził na
drzwiach wyeksponowaną informację, że dotychczas urzędujące tam firmy zmieniły
siedziby, ponadto zdjęte zostały szyldy firmowe."

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie. Pełnomocnik strony pozwanej za-
rzucił w nim naruszenie przez Sąd Okręgowy przepisów Kodeksu postępowania cy-
wilnego o doręczeniach zastępczych - zwłaszcza o doręczeniach przez tzw. awizo,
czyli przez złożenie pisma w placówce pocztowej i umieszczenie o tym zawiadomie-
nia w drzwiach mieszkania lub w oddawczej skrzynce pocztowej (art. 139 § 1 k.p.c.).
W zażaleniu podniesiono, że zaakceptowanie zastosowanego sposobu doręczenia
przesyłki przez pocztę jest niezgodne z art. 139 k.p.c., a także z § 8 i § 9 rozporzą-
dzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego
trybu doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z
tymi przepisami - art. 139 k.p.c. oraz § 8 i § 9 rozporządzenia - w razie niemożności
doręczenia przesyłki adresatowi pismo przesłane pocztą należy złożyć w placówce
pocztowej, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach lokalu lub w skrzynce
pocztowej adresata. Przesyłka zawierająca wezwanie do usunięcia braków apelacji
nie była tymczasem awizowana. Została niezwłocznie zwrócona nadawcy z adnota-
cja ,,adresat wyprowadził się".
Można zgodzić się ze skarżącą, że gdyby dokonane doręczenie rozważać i
oceniać według wskazanych w zażaleniu przepisów, wówczas musiałoby ono zostać
uznane za dokonane nieprawidłowo, a nawet sprzecznie z prawem. Należy jednak
zwrócić uwagę na to, że Sąd Okręgowy jako podstawę przyjęcia, że doręczenie zo-
stało dokonane skutecznie, wskazał art. 136 k.p.c., a nie art. 139 k.p.c. Zgodnie z art.
136 § 1 k.p.c., strony i ich przedstawiciele mają obowiązek zawiadamiać sąd o każ-
dej zmianie swojego adresu. W razie zaniedbania tego obowiązku pismo sądowe
pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowy adres jest
sądowi znany (art. 136 § 2 k.p.c.). To ten ostatni przepis, a nie art. 139 § 1 k.p.c. w
związku z § 8 i § 9 rozporządzenia, został zastosowany przez Sąd Okręgowy przy
dokonywaniu oceny, że skierowane do pełnomocnika procesowego strony pozwanej
- będącego radcą prawnym - wezwanie do uzupełnienia braków formalnych apelacji
zostało dokonane skutecznie. Przepis art. 136 § 1 k.p.c. dotyczy także pełnomocni-
ków procesowych - w tym adwokatów i radców prawnych. Skarżąca nie zarzuca w
zażaleniu naruszenia art. 136 k.p.c., chociaż w uzasadnieniu zaskarżonego posta-
nowienia Sąd Okręgowy dwukrotnie powołał ten właśnie przepis jako podstawę
prawną uznania doręczenia za skutecznie dokonane.
Okoliczności rozpoznawanej sprawy wskazują na to, że przyczyną zastoso-
wania przez Sąd Okręgowy art. 136 § 1 k.p.c. było zaniedbanie przez profesjonalne-
go pełnomocnika strony pozwanej powiadomienia Sądu Okręgowego o zmianie sie-
dziby kancelarii radcy prawnego. Jeszcze w apelacji podano adres kancelarii radcy
prawnego: B., ul. W. Dopiero po wydaniu postanowienia o odrzuceniu apelacji z po-
wodu nieuzupełnienia w terminie jej braków formalnych, w aktach pojawiło się pismo
procesowe pełnomocnika strony pozwanej z 31 maja 2005 r., w którym podano inny,
nowy adres kancelarii radcy prawnego: B., ul. C. Okoliczność ta świadczy o rzeczy-
wistej zmianie siedziby kancelarii radcy prawnego. W tym kontekście wiarygodne jest
także wyjaśnienie nadesłane przez Rejonowy Urząd Poczty B., zgodnie z którym li-
stonosz nie pozostawił w drzwiach lokalu awiza o przesyłce zawierającej pismo są-
dowe skierowanej do pełnomocnika strony pozwanej, ponieważ ,,stwierdził na
drzwiach wyeksponowaną informację, że dotychczas urzędujące tam firmy zmieniły
siedziby, ponadto zdjęte zostały szyldy firmowe". W takim stanie rzeczy działanie
podjęte przez listonosza było prawidłowe - uczynił na zwrotnym poświadczeniu od-
bioru adnotację ,,adresat wyprowadził się". Na takie działanie pozwalał § 10 rozpo-
rządzenia, zgodnie z którym jeżeli przesyłki nie można doręczyć z powodów określo-
nych w art. 136 § 2 k.p.c., listonosz umieszcza o tym adnotację na formularzu po-
twierdzenia odbioru i niezwłocznie oddaje przesyłkę pocztowej placówce oddawczej,
która po umieszczeniu na nim odcisku datownika zwraca pismo organowi wysyłają-
cemu. W zażaleniu skarżąca nie twierdzi wprost, że adnotacja listonosza o wyprowa-
dzeniu się adresata była nieprawdziwa. Podnosi jedynie wątpliwość co do tego, na
jakiej podstawie listonosz mógł dokonać takiego ustalenia, skoro nikt o fakcie ,,wy-
prowadzenia się" spod wskazanego wcześniej adresu (o zmianie siedziby kancelarii
radcy prawnego) nie informował listonosza ani pracowników poczty. W zażaleniu nie
podano również żadnych okoliczności wskazujących na to, kiedy doszło do faktycz-
nej zmiany siedziby kancelarii radcy prawnego z ul. W. na ul. C. ani nie twierdzi się,
że w dniu dokonywania doręczenia przedmiotowej przesyłki - czyli 18 kwietnia 2005
r. - kancelaria radcy prawnego jeszcze faktycznie prowadziła działalność pod ,,sta-
rym" adresem, chociaż zostały zdjęte szyldy firmowe, a na drzwiach wyeksponowano
informację, że dotychczas urzędujące tam firmy zmieniły siedziby.
Przepisy o doręczeniach zastępczych (art. 138 k.p.c., art. 139 k.p.c.) - podob-
nie jak przepis art. 136 k.p.c., który był podstawą prawną uznania doręczenia za
skutecznie dokonane - stanowią jeden z instrumentów realizacji zasady ekonomii
procesowej i przeciwdziałania przewlekaniu procesu (art. 6 k.p.c.), które by nastąpiło,
gdyby nie można było uznać za skuteczne doręczenia dokonanego pod dotychczas
znanym sądowi adresem przy zaniedbaniu przez stronę powiadomienia sądu o
zmianie adresu na inny. Wykładnia art. 136 k.p.c. powinna uwzględniać dyrektywy
płynące z zasady ekonomii procesowej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 29
stycznia 1971 r., I CR 657/70, LEX nr 6866).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie
art. 3941 w związku z art. 39814 k.p.c.
========================================