Postanowienie z dnia 15 lutego 2001 r.
I PKN 977/00

Przepis art. 69 KP, wyłączający stosowanie do stosunku pracy na pod-
stawie powołania niektórych przepisów dotyczących trybu postępowania przy
rozwiązywaniu umów o pracę, orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń,
przywrócenia do pracy i odszkodowania, nie stanowi podstawy odrzucenia po-
zwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 pkt 1 KPC).


Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Roman Kuczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 lutego
2001 r. sprawy z powództwa Jadwigi N. przeciwko Uniwersytetowi w B. o uznanie
odwołania za bezskuteczne, na skutek kasacji powódki od postanowienia Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 8 maja
2000 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie i poprzedzające je postanowienie Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Białymstoku z dnia 8 marca 2000 r. i przekazać sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e


Postanowieniem z dnia 8 marca 2000 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Białym-
stoku odrzucił pozew Jadwigi N. przeciwko Uniwersytetowi w B. o uznanie odwołania
ze stanowiska dyrektora administracyjnego Wydziału P. i P. filii Uniwersytetu W. w B.
za bezskuteczne z uzasadnieniem, iż powódka była zatrudniona na podstawie po-
wołania, a skoro po myśli art. 69 KP do stosunku pracy na podstawie powołania nie
stosuje się przepisów regulujących tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o
pracę, rozpatrywania sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania o
bezskuteczności wypowiedzeń i odszkodowania przewidzianym w razie wypowie-
dzenia umowy o pracę oraz o przywracaniu do pracy - droga sądowa jest niedo-
puszczalna (art. 199 pkt 1 KPC), ponieważ powódka nie uzasadniała odwołania do
sądu okolicznościami wymienionymi w przepisie art. 72 § 1-3 KP (odwołanie ze sta-
nowiska w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy w okresie ciąży, bądź w
czasie poprzedzającym 2 lata osiągnięcie wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrud-
nienia uprawnia nabycie prawa do emerytury z osiągnięciem wieku).

Postanowieniem z dnia 8 maja 2000 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Białymstoku oddalił zażalenie powódki na postanowienie Sądu
pierwszej instancji, podzielając w całej rozciągłości jego stanowisko.

Kasacja powódki od powyższego postanowienia zarzuca naruszenie przepi-
sów prawa materialnego - art. 115 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie
wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.), art. 68 i 72 KP oraz naruszenie przepisów
postępowania - art. 199 pkt 1 KPC.


Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:


Kasacja jest uzasadniona. Powódka pozostawała w stosunku pracy, wobec
czego sprawa rozwiązania tego stosunku, bez względu na podstawę jego nawiązania
bądź rozwiązania jest sprawą z zakresu prawa pracy, o jakiej mowa w art. 1 KPC, a
więc sprawą cywilną. Do rozpoznania spraw cywilnych powołane są sądy powszech-
ne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyż-
szy (art. 2 § 1 KPC). Okoliczność, że przepis art. 69 KP wyłącza w odniesieniu do
stosunku pracy na podstawie powołania stosowanie niektórych przepisów dotyczą-
cych trybu postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę, a z rozpatrywania spo-
rów ze stosunku pracy część dotyczącą orzekania o bezskuteczności wypowiedzeń,
o przywracaniu do pracy i o odszkodowaniu przewidzianym w razie wypowiedzenia
umowy o pracę, nie może uzasadniać przyjętego przez Sądy obu instancji stanowi-
ska, stawiającego znak równości pomiędzy brakiem po stronie powodowej określo-
nego roszczenia a niedopuszczalnością drogi sądowej. Niedopuszczalność drogi
sądowej występowałaby wówczas, gdyby sprawa wniesiona do sądu w ogóle nie
była sprawą cywilną lub wówczas, gdyby szczególny przepis ustawy przekazywał ją
do właściwości innego organu, bądź wyłączał wyraźnie drogę sądową. Jeżeli zaś w
sprawach ze stosunku pracy z mocy przepisu szczególnego właściwy do rozpozna-
nia jest inny organ, sąd obowiązany jest przekazać mu tę sprawę i nie może nastąpić
odrzucenie pozwu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej (art. 464 § 1 KPC).
Prawidłowa wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, iż z art. 2 KPC wynika
domniemanie drogi sądowej, które może być obalone, jeżeli przepis ustawy wyłącza
ją w wyraźny sposób, czego art. 69 KP jako przepis prawa materialnego nie czyni,
ograniczając tylko pracownika prawa do niektórych roszczeń pracowniczych. Nie-
uprawniona jest natomiast zaakceptowana przez Sąd drugiej instancji wykładnia art.
464 § 1 KPC a contrario, że wyłączenie możliwości odrzucenia pozwu z powodu nie-
dopuszczalności drogi sądowej dotyczy sytuacji, gdy istnieje możliwość przekazania
pozwu organowi uprawnionemu wówczas, gdy nie ma innego organu rozpatrującego
spory pracowników powołanych, natomiast roszczenia nie dotyczące materii uregu-
lowanej w art. 72 § 1-3 KP, upoważniają do odrzucenia pozwu. Gdyby w istocie tak
było, nie mógłby Sąd Najwyższy rozpatrzyć tych wszystkich spraw pracowników za-
trudnionych na podstawie powołania, na które powołuje się Sąd Rejonowy. Nie jest
przepisem szczególnym wyłączającym drogę sądową (art. 2 § 3 KPC) w sprawach
ze stosunku pracy na podstawie powołania przepis art. 69 KP, gdyż wyłącza on je-
dynie wskazane w nim roszczenia materialno-prawne, nie zaś drogę sądową dla ich
dochodzenia. Stanowisko takie wynika między innymi z postanowieniu z dnia 29
marca 1994 r., III PO 3/94 (OSNAPiUS 1994 nr 6, poz. 104), stwierdzającego także,
że kwestia ta, po nowelizacji Kodeksu pracy i Kodeksu postępowania cywilnego
ustawami z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rozpoznawaniu przez sądy spraw z zakresu
prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 20, poz. 85) oraz o zmianie
ustawy - Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 20, poz. 86) nie budziła w
orzecznictwie żadnych wątpliwości. W kwestii dopuszczalności drogi sądowej w
sprawach ze stosunku pracy na podstawie powołania wypowiedział się też Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 lipca 1994 r., I PRN 47/94 (OSNAPiUS 1994
nr 9, poz. 148). Uznać należy także, że postanowienie o odrzuceniu pozwu zamyka
powódce drogę do rozpoznania jej sprawy przez niezawisły sąd, co jest sprzeczne z
art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.

Z powyższych motywów Sąd Najwyższy w oparciu o art. 39313 § 1 KPC po-
stanowił jak w sentencji.
========================================