Postanowienie z dnia 24 marca 1998 r.
I PKN 97/98

W zakresie badania podstaw wznowienia na posiedzeniu niejawnym
mieści się jedynie stwierdzenie czy skarżący wskazuje podstawę wznowienia i
czy odpowiada ona jednej z podanych w Kodeksie postępowania cywilnego
przyczyn uzasadniających żądanie wznowienia, nie zaś, czy podstawa ta rze-
czywiście istnieje.


Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Kazimierz Jaśkowski, Andrzej Wasilewski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 24 marca
1998 r. sprawy z powództwa Władysława G. przeciwko Urzędowi Gminy w D.B. o
przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Woje-
wódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy z dnia 15 grudnia
1997 r. [...]

p o s t a n o w i ł :


u c h y l i ć zaskarżone postanowienie, znieść postępowanie wywołane wnie-
sieniem skargi o wznowienie postępowania i przekazać sprawę w tym zakresie do
ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Bydgoszczy.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Bydgoszczy pos-
tanowieniem z dnia 15 grudnia 1997 r. wydanym na posiedzeniu niejawnym odrzucił
skargę o wznowienie postępowania. W uzasadnieniu postanowienia Sąd ten podał,
że powód wnoszący skargę wskazał przepis art. 403 § 2 KPC. Tymczasem orzecze-
nie, na które się powołał, to wyrok Sądu Najwyższego wyrażający stanowisko w in-
nej, nie dotyczącej powoda sprawie. Podobnie nie stanowi okoliczności faktycznej, o
której mowa w art. 403 § 2 KPC doręczenie powodowi oświadczenia w przedmiocie
rozwiązania z nim umowy o pracę. Od tego pisma powód odwołał się w sprawie, któ-
rej dotyczy skarga (mimo że nie odebrał wówczas przesyłki pocztowej zawierającej
pismo pracodawcy). Pismo znajdowało się w aktach osobowych powoda przedłożo-
nych w toku postępowania. Sąd Wojewódzki uznał, że wskazane przez powoda
podstawy nie odpowiadają żadnej z podstaw wznowienia, wymienionych w art. 403
KPC i odrzucił skargę na podstawie art. 410 § 1 KPC.

Od tego postanowienia powód wniósł kasację. Podniósł zarzut naruszenia art.
403 § 2 i 3 KPC, co miało istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rozpoznawanie skargi o wznowienie postępowania odbywa się w kilku eta-
pach. Po pierwsze, Sąd bada, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się
na ustawowej podstawie wznowienia. Badanie oparcia skargi na ustawowej podsta-
wie wznowienia polega wyłącznie na formalnym ustaleniu, czy wskazana przez
stronę przyczyna wznowienia jest wymieniona w art. 401, (4011) lub 403 KPC. Na
tym etapie rozpoznawania skargi, na posiedzeniu niejawnym, nie jest możliwe doko-
nywanie oceny, czy wskazane podstawy są zasadne. Takie rozumienie zakresu
wstępnego badania skargi na posiedzeniu niejawnym znajdowało wyraz już w
orzecznictwie okresu międzywojennego (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 16
lutego i 20 kwietnia 1937 r., C I 1404/36, PPC 1937 nr 21 s. 666 i z 26 października
1937 r. C I 690/37, PPC 1938 nr 7-8, s, 243) wydanym na tle analogicznego przepisu
do obecnego art. 410 § 1 KPC. Przepis art. 458 § 1 rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 29 listopada 1930 r. - Kodeks postępowania cywilnego sta-
nowił, że Sąd zbada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie
i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia (zdanie pierwsze). W braku
jednego z warunków ustawowych sąd skargę odrzucał, w przeciwnym razie wyzna-
czał rozprawę (zdanie trzecie). W myśl art. 458 § 2 KPC Sąd również skargę odrzu-
cał na rozprawie, jeżeli okazał się brak ustawowej podstawy wznowienia, albo nieza-
chowanie terminu. Na tle takiego stanu prawnego Sąd Najwyższy był zdania, że
zadanie sądu przy rozpoznawaniu skargi o wznowienie na posiedzeniu niejawnym
ograniczone jest do czysto formalnych ustaleń, przy czym w stosunku do podstawy
skargi sąd ma jedynie stwierdzić, czy wskazana przez skarżącego przyczyna wzno-
wienia postępowania jest prawem przewidziana, rozpoznanie zaś słuszności tej
przyczyny należy do sądu przy rozpoznawaniu skargi na posiedzeniu jawnym. Na tle
obecnie obowiązującego stanu prawnego w doktrynie również wyrażano pogląd, że
w zakresie badania podstaw wznowienia na posiedzeniu niejawnym nie chodzi o
stwierdzenie, czy rzeczywiście one istnieją, gdyż to będzie przedmiotem badania na
rozprawie (art. 411 KPC). Chodzi jedynie o to, czy skarżący wskazuje podstawę
wznowienia i czy wskazana przez niego podstawa odpowiada jednej z podanych w
kodeksie przyczyn uzasadniających żądanie wznowienia postępowania, np. czy
nowe dowody są istotnie nowe (tak: W.Siedlecki w: ,,System prawa procesowego
cywilnego" - Tom III s. 453). Sąd ogranicza się do ustalenia, czy podstawa przyto-
czona w skardze odpowiada którejkolwiek z podstaw wymienionych w KPC, nie
ustala czy podstawa ta istnieje w rzeczywistości (W.Broniewicz ,,Wznowienie postę-
powania", Palestra 1968 nr 1 str. 53). Rozróżnienie nieoparcia skargi na ustawowej
podstawie wznowienia (art. 410 § 1 KPC) od braku ustawowej podstawy wznowienia
(art. 411 § 1 KPC) może nastręczać trudności. Powód powołał się na przepis art. 403
§ 2 i 3 KPC i twierdził, że uzyskał nowe dowody (decyzję o rozwiązaniu stosunku
pracy) i ,,wykrył" wyrok Sądu Najwyższego odnoszący się do jego sytuacji (chodzi o
uchwałę składu siedmiu sędziów).

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Wojewódzki powołał się na
to, że ,,decyzja" o zwolnieniu powoda z pracy nie jest nowym dowodem, a orzeczenie
Sądu Najwyższego dotyczy innego stosunku prawnego. O ile można uznać za
wątpliwe, czy z samych twierdzeń skargi wynika, że pismo o rozwiązaniu stosunku
pracy, którego to rozwiązania dotyczył spór w rozpoznawanej sprawie, nie może
stanowić ,,nowego dowodu", bo już było przedmiotem postępowania dowodowego, to
ocena przesłanek wykrycia prawomocnego wyroku dotyczącego tego samego sto-
sunku prawnego w sytuacji powoływania się powoda na uchwałę Sądu Najwyższego
miało już charakter badania istnienia ustawowej przesłanki wznowienia z art. 411
KPC. Sąd Wojewódzki zanalizował, czy orzeczenie to dotyczy tego samego stosunku
prawnego, do czego nie był uprawniony na posiedzeniu niejawnym. Efektem tego
badania może być również odrzucenie skargi, lecz dokonane na rozprawie (art. 411 §
1 KPC). Rozpoznanie skargi na posiedzeniu niejawnym zamiast na rozprawie
oznacza pozbawienie strony możliwości obrony swoich praw, dlatego w postępowa-
niu przed Sądem Wojewódzkim nastąpiła nieważność postępowania (art. 379 pkt 5
KPC), co Sąd Najwyższy bierze pod rozwagę z urzędu (art. 39311 KPC). Takie sta-
nowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 5 grudnia 1996 r. (I PKN 28/96,
OSNAPiUS 1997 nr 13 poz. 236). Ponadto Sąd Najwyższy zważył, że skargę o
wznowienie postępowania rozpoznał niewłaściwy Sąd. Powód nie żądał wznowienia
postępowania ,,z przyczyn nieważności" (art. 405 zdanie pierwsze KPC), lecz z
powodów określonych w art. 403 § 2 i 3 KPC. Wobec tego, w myśl art. 405 zdanie
drugie KPC, właściwy do rozpoznania skargi był sąd, który ostatnio orzekał co do
istoty sprawy. Sąd rewizyjny, który oddalił rewizję nie orzekał co do istoty sprawy,
gdyż nie orzekł reformatoryjnie. Takie rozumienie właściwości Sądów w rozpozna-
waniu skargi o wznowienie postępowania wynika z porównania dawnego i obecnego
brzmienia art. 405 KPC. Poprzednio zawsze właściwy był sąd instancji wyższej (gdy
zaskarżano wyroki różnych instancji), a obecnie - po nowelizacji z dnia 1 marca 1996
r. - tylko wówczas, gdy zaskarżono wyroki ,,z przyczyn nieważności" lub gdy sąd
instancji wyższej orzekał co do istoty sprawy.

Tak należy rozumieć sens dokonanej zmiany treści art. 405 KPC.

Powód został pozbawiony rozpoznania jego skargi w jednej z dwóch przewi-
dzianych do tego instancji. Analogiczny pogląd był już wyrażony w postanowieniu z
dnia 5 grudnia 1996 r. (wspomnianym wyżej).

Wobec powyższego należało orzec jak w sentencji na podstawie art. 386 § 2
w związku z art. 39319 i 39311 KPC. Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 KPC
mógł przekazać sprawę jedynie Sądowi, który wydał zaskarżone orzeczenie, a ten
przekaże sprawę Sądowi właściwemu funkcjonalnie do rozpoznania skargi.
========================================