Postanowienie z dnia 16 marca 2000 r.
I PKN 672/99

1. Domaganie się od pracodawcy zaniechania sporządzania tzw. notatek
służbowych, a więc zachowania mającego prawną doniosłość w świetle przepi-
sów prawa pracy o zasadach prowadzenia dokumentacji zatrudnieniowej, jest
sprawą o roszczenie ze stosunku pracy (art. 476 § 1 pkt 1 KPC).
2. Przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobo-
wych (Dz.U. Nr 133, poz. 883 ze zm.) mają zastosowanie wobec danych doty-
czących zatrudnienia tylko w zakresie nie uregulowanym przepisami prawa
pracy (art. 94 pkt 8a KP; rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców do-
kumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowa-
dzenia akt osobowych pracownika, Dz.U. Nr 62, poz. 286).


Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Andrzej Kijowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 16 marca
2000 r. sprawy z powództwa Jacka B. przeciwko Politechnice W. w W. o ustalenie,
na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia
23 sierpnia 1999 r. [...]

p o s t a n o w i ł :

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie
Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 28
czerwca 1999 r. [...] i sprawę przekazać temu Sądowi Okręgowemu do rozpoznania
oraz orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu posta-
nowieniem z dnia 28 czerwca 1999 r. [...] odrzucił pozew, który powód Jacek B.
wniósł przeciwko Politechnice W. z żądaniem nakazania jej Rektorowi usunięcia no-
tatek służbowych przechowywanych w rejestrze [...] i usunięcie zawartych w tych
,,dokumentach" informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób
sprzeczny z ustawą. W ocenie Sądu żądanie to nie należy do kategorii spraw cywil-
nych w rozumieniu art. 1 KPC lub przekazanych sądom powszechnym na podstawie
art. 2 § 1 KPC, wobec czego pozew podlega na mocy art. 199 § 1 pkt 1 KPC odrzu-
ceniu z powodu niedopuszczalności drogi sądowej.

Na orzeczenie to powód wniósł zażalenie, które Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu oddalił postanowieniem z dnia 23 sierpnia
1999 r. [...]. W jego motywach Sąd Apelacyjny wskazał, że przy tak zredagowanym
żądaniu zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej, gdyż nie można się domagać
,,ustalenia zaniechania przechowywania". Takie roszczenie nie jest sprawą cywilną, a
zatem nie podlega kognicji sądów powszechnych. Jednocześnie nie można mówić o
braku dostępu do kwestionowanych dokumentów, które przekazywane są również
powodowi, przez co jego prawo do informacji nie jest naruszone.

Kasację od powyższego postanowienia wniósł w imieniu powoda jego pełno-
mocnik - adwokat, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykład-
nię lub niewłaściwe zastosowanie: art. 45 ust. 1 w związku z art. 8 ust. 1, art. 51, art.
77 ust. 2, art. 175 ust. 1 i art. 177 Konstytucji RP, a także naruszenie przepisów pos-
tępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to: art. 1, art. 2 § 1, art. 199
§ 1 pkt 1, art. 316 § 1, art. 328 § 2 i art. 476 pkt 1 KPC. Na tej podstawie powód do-
magał się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ,,ponow-
nego rozpatrzenia przez właściwy Sąd", z uwzględnieniem kosztów postępowania
kasacyjnego. W obszernym uzasadnieniu kasacji podniesiono w szczególności, że
kwestionowane rozstrzygnięcie jest ,,wyrazem konserwatyzmu i braku postępowych
poglądów prawnych". Wynika to - zdaniem powoda - stąd, że Sąd drugiej instancji
nie posługuje się techniką tzw. wykładni prawa w zgodzie z ustawą zasadniczą i lek-
ceważy jej postanowienia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja jest zasadna i podlega uwzględnieniu. Co prawda zaskarżone orze-
czenie podejmuje - w przeciwieństwie do orzeczenia pierwszoinstancyjnego - jakąś
próbę uzasadnienia tezy o niedopuszczalności drogi sądowej dla dochodzenia żądań
zgłoszonych w pozwie, lecz nie jest to próba szczególnie udana, a nawet próba w
pełni konsekwentna. Sąd Apelacyjny podkreśla bowiem, że niedopuszczalność drogi
sądowej zachodzi ,,przy tak zredagowanym żądaniu", skoro nie można domagać się
,,ustalenia zaniechania przechowywania". Tymczasem pozew nie formułuje expressis
verbis podobnego żądania. Nie sposób go też żadną miarą wyinterpretować z szer-
szego kontekstu tego pisma procesowego. Pozew - wbrew pozorom, stwarzanym
zwłaszcza przez dość swobodne operowanie aksjologicznymi założeniami ustroju
społeczno-politycznego zawartymi w przepisach Konstytucji RP - ujawnia wyraźną
nieumiejętność precyzyjnego wyartykułowania przedmiotu dochodzonego roszcze-
nia. Fakt ten nie mógł jednak przeszkodzić w nadaniu pismu procesowemu właści-
wego biegu, po ewentualnym uzupełnieniu jego formalnych braków na ogólnych za-
sadach określonych w art. 130 § 1 KPC, czy też w szczególnym trybie przewidzia-
nym dla postępowania w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecz-
nych (art. 467 i 468 KPC). Można by więc z pewnym uproszczeniem powiedzieć, że
Sąd Apelacyjny sugeruje, iż niedopuszczalność drogi sądowej jest przede wszystkim
efektem sposobu zredagowania roszczenia, ale jego konkretyzacji nie oczekuje od
powoda, a sam czyni to w kierunku usiłującym podważyć racjonalność żądania, które
nazywa domaganiem się ,,ustalenia zaniechania przechowywania". W odniesieniu do
tego żądania Sąd twierdzi następnie, że skoro powód ma dostęp do ,,kwe-
stionowanych dokumentów", to nie jest naruszone jego prawo do informacji. Innymi
słowy, niezbyt rzekomo sensowne żądanie Sąd ostatecznie traktuje całkiem poważ-
nie, aczkolwiek nie wyjaśnia o jakie dokumenty chodzi w sprawie i jakie wiąże się z
nimi prawo powoda do informacji.

Treść pozwu wraz z załącznikiem, interpretowane w dobrej wierze, upoważ-
niają natomiast do twierdzenia, że powód powołuje się na stosowaną od kilku lat
przez dyrektora Instytutu [...] pozwanej Politechniki W. praktykę ,,gromadzenia w po-
ufny sposób tzw. notatek służbowych" o pracownikach Instytutu, którą to praktykę
uważa za bezprawną i domaga się nakazu jej zaniechania, jak też usunięcia ,,z reje-
stru [...] notatek nieprawdziwych, niepełnych i zebranych w sposób sprzeczny z
ustawą". Żądanie to wiąże powód z obowiązkami pracodawcy objętymi treścią sto-
sunku pracy, pisząc, że pracodawca ,,nie dopełnia elementarnych obowiązków wyni-
kających z Kodeksu pracy w zakresie organizacji pracy", a przyjął bezprawną metodę
sporządzania owych notatek służbowych, co ,,narusza podstawowe zasady prawa
pracy oraz art. 51 Konstytucji RP".

Odwołanie się w tym kontekście do art. 51 Konstytucji RP mogłoby wskazy-
wać, że powodowi chodzi o gwarancje przewidziane w ustawie z dnia 29 sierpnia
1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz.U. Nr 133, poz. 883). Ustawa ta stanowi,
że Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych z urzędu lub na wniosek zain-
teresowanej osoby nakazuje administratorowi danych osobowych usunięcie naru-
szenia przepisów o ochronie danych i przywrócenie stanu zgodnego z prawem (art.
18 ust. 1). Strona może jednak do Generalnego Inspektora zwrócić się z wnioskiem o
ponowne rozpatrzenie sprawy, a na decyzję w przedmiocie takiego wniosku przysłu-
guje jej skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 21 ustawy).

Powód zdaje się jednak nie wiedzieć, że przetwarzanie danych osobowych
niezbędnych ich administratorowi do wykonania zadań dotyczących zatrudniania
pracowników zostało unormowane w odrębnych przepisach. Zgodnie z art. 94 pkt 9a
KP pracodawca obowiązany jest prowadzić dokumentację w sprawach związanych
ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników, przy czym obowiązek ten na
podstawie upoważnienia z art. 2981 KP został skonkretyzowany w rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowa-
dzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem
pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U. Nr 62, poz. 286).
Przepisy te są w rozumieniu art. 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ,,przepisami od-
rębnych ustaw" odnoszących się do przetwarzania danych i mają przed ustawą
pierwszeństwo stosowania jako regulacja przewidująca ,,dalej idącą" ochronę tych
danych. Wynika to stąd, że dokumentacja dotycząca spraw zatrudnionych ma w
przepisach rozporządzenia bardzo szczegółowy i w zasadzie wyczerpujący charak-
ter, a poza tym naruszenie powołanych przepisów otwiera zainteresowanemu drogę
dla dochodzenia roszczeń przed sądem pracy.

Sprawa, w której pracownik domaga się od pracodawcy zachowań mających
prawną doniosłość w świetle przepisów o zasadach prowadzenia dokumentacji za-
trudnieniowej, należy bowiem do kategorii spraw z zakresu prawa pracy, a konkretnie
spraw o roszczenie ze stosunku pracy (art. 476 § 1 pkt 1 KPC), co nadaje jej równo-
cześnie przymiot sprawy cywilnej w rozumieniu art. 1 KPC. To samo dotyczy rosz-
czeń pracowniczych związanych ze wprowadzeniem przez danego pracodawcę ja-
kiejkolwiek dokumentacji zatrudnieniowej, którą przez pryzmat powołanych przepi-
sów trzeba by kwalifikować jako bezprawną. Innymi słowy, przepisy ustawy o ochro-
nie danych osobowych mają wobec danych dotyczących zatrudnienia zastosowanie
tylko w zakresie nie uregulowanym przepisami ustawodawstwa pracy.

Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 § 1 w
związku z art. 3938 § 2 KPC orzekł jak w sentencji.
========================================