Postanowienie z dnia 26 stycznia 1999 r.
I PKN 544/98

Wydanie w postępowaniu karnym wyroku uniewinniającego od zarzutu
kradzieży mienia na szkodę pracodawcy po prawomocnym zakończeniu
sprawy dotyczącej odpowiedzialności z tytułu niedoboru, nie uzasadnia
wznowienia postępowania cywilnego na podstawie art. 403 § 2 i 3 KPC.

Przewodniczący: SSN Józef Iwulski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Kazimierz Jaśkowski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 26 stycznia
1999 r. sprawy z powództwa Janusza M. przeciwko Zdzisławowi B. o wznowienie
postępowania, na skutek kasacji pozwanego od postanowienia Sądu Wojewódzkie-
go-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu z dnia 2 czerwca 1998 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e

Powód Janusz M., prowadzący Stację Benzynową CPN [...] wniósł o wydanie
nakazu zapłaty, którym pozwany Zdzisław B. zostanie zobowiązany do zapłaty kwoty
116 105 000 starych złotych zgodnie z zawartą między stronami ugodą dotyczącą
niedoboru. Nakaz zapłaty [...] został wydany w dniu 13 stycznia 1994 r. i
uprawomocnił się.
Pozwany wniósł od tego nakazu skargę o wznowienie postępowania. Wyro-
kiem z dnia 24 lutego 1998 r. [...] Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Prudniku uchylił nakaz
zapłaty i powództwo oddalił. Sąd Rejonowy ocenił, że ugoda stron została zawarta
pod wpływem groźby bezprawnej powoda zwolnienia dyscyplinarnego pozwanego i
wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego. Skargę o wznowienie postępo-

- 2 -

wania uzasadnia uniewinnienie pozwanego w postępowaniu karnym od zarzutu za-
boru mienia na szkodę powoda.
Postanowieniem z dnia 2 czerwca 1998 r. [...] Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Opolu uchylił ten wyrok i odrzucił skargę pozwanego o
wznowienie postępowania. Sąd drugiej instancji podniósł, że podstawę wznowienia
postępowania może stanowić wykrycie okoliczności faktycznych lub środków dowo-
dowych, mających wpływ na wynik sprawy, z których strona nie mogła skorzystać w
poprzednim postępowaniu (art. 403 § 2 KPC). Zdaniem Sądu Wojewódzkiego unie-
winnienie pozwanego w postępowaniu karnym nie wpływa bezpośrednio na ocenę
zawinienia pozwanego w postępowaniu cywilnym, gdyż wyrok taki nie wiąże w ro-
zumieniu art. 11 KPC. Nie jest to też wyrok objęty art. 403 § 3 KPC, gdyż przepis ten
dotyczy sytuacji, gdy zostanie wykryty wyrok dotyczący tego samego stosunku
prawnego. Zdaniem Sądu drugiej instancji wykrycie nowych okoliczności lub dowo-
dów (art. 403 § 2 KPC) dotyczyć musi okoliczności (dowodów) nie ujawnionych w
poprzednim postępowaniu, bo nieznanych stronom. Taka sytuacja nie występuje w
sprawie. Pozwany w poprzednim postępowaniu mógł bowiem powoływać wszystkie
okoliczności i dowody, które następnie powołano i przeprowadzono w sprawie kar-
nej, gdyż miał o nich pełną wiedzę. Nadto wobec tych okoliczności pozwany prze-
kroczył termin z art. 407 KPC. Nowym dowodem nie jest także sam wyrok sądu kar-
nego, gdyż dowód ten powstał już po zakończeniu postępowania cywilnego. Sąd
Wojewódzki powołał się na orzecznictwo Sądu Najwyższego w tym zakresie: wyrok
(powinno być uchwała składu siedmiu sędziów) z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP
63/68 i wyrok (powinno być postanowienie) z dnia 22 kwietnia 1975 r., III PZ 4/75.
Od postanowienia z dnia 2 czerwca 1998 r. kasację wniósł pozwany. Zarzucił
naruszenie art. 403 § 2 i 3 oraz art. 407 KPC. W kasacji brak jest wywodów doty-
czących wykładni tych przepisów czy oceny ich zastosowania. W kasacji przedsta-
wiono jedynie pogląd, że skoro pozwany został uniewinniony od zarzutu kradzieży
na szkodę powoda, to nie może odpowiadać za spowodowanie niedoboru.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Uzasadnienie kasacji jedynie przy bardzo liberalnym podejściu może być

- 3 -

uznane za uzasadnienie wskazanych podstaw kasacyjnych. W istocie w kasacji nie
przedstawia się bowiem żadnych elementów, które mogą być uznane za próbę wyk-
ładni art. 403 § 2 i 3 oraz art. 407 KPC, czy próbę oceny ich niewłaściwego zasto-
sowania. Tymczasem należy uznać, że Sąd drugiej instancji dokonał w pełni prawid-
łowej wykładni tych przepisów i słusznie uznał, że art. 403 § 2 i 3 KPC nie mogą być
w sprawie zastosowane. Zgodnie z art. 403 § 2 KPC można żądać wznowienia
postępowania w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub
środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których
strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Wykładnia tego przepisu
jest utrwalona. W tym zakresie należy się w szczególności odwołać do uchwały
składu siedmiu sędziów z dnia 21 lutego 1969 r., [...] III PZP 63/68 (OSNCP 1969 z.
12, poz. 208), według której środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu
się wyroku, nie stanowi podstawy wznowienia postępowania przewidzianej w art.
403 § 2 KPC (por. też: postanowienie z dnia 5 maja 1967 r., I PZ 20/67, OSNCP
1967 z. 11, poz. 209; postanowienie z dnia 22 kwietnia 1975 r., III PZ 4/75, OSNCP
1976 z. 2, poz. 38; wyrok z dnia 10 września 1997 r., I PKN 245/97, OSNAPiUS
1998 nr 12, poz. 359). W postanowieniu z dnia 15 maja 1968 r., I CO 1/68 (OSNCP
1969 z. 2, poz. 36) Sąd Najwyższy stwierdził, że z końcowego zwrotu art. 403 § 2
KPC wynika, że "wykrycie" odnosi się do okoliczności i dowodów w poprzednim pos-
tępowaniu w ogóle nie ujawnionych i podówczas nieujawnialnych, bo nie znanych
stronom. Nie odnosi się ono zatem do okoliczności i dowodów jawnych z materiału
poprzedniego postępowania, a tylko nie dostrzeżonych przez stronę. W sposób
oczywisty wynika z tego, że w niniejszej sprawie nie występowała żadna z podstaw
wznowienia postępowania wymienionych w art. 403 § 2 KPC. Jeżeli chodzi o oko-
liczności faktyczne i środki dowodowe, które zostały podniesione i przeprowadzone
w postępowaniu karnym, to były one znane pozwanemu przed zakończeniem postę-
powania cywilnego (pomijając już, że w stosunku do nich został przekroczony termin
z art. 407 KPC). Natomiast gdyby za nowy środek dowodowy traktować wyrok sądu
karnego, to powstał on po zakończeniu postępowania cywilnego i w związku z tym
nie może stanowić podstawy wznowienia z art. 403 § 2 KPC.
W pełni prawidłowo ocenił również Sąd drugiej instancji, że w sprawie nie
występuje podstawa wznowienia postępowania określona w art. 403 § 3 KPC. Wyrok

- 4 -

sądu karnego nie dotyczy bowiem w sposób oczywisty tego samego stosunku
prawnego, co zaskarżony nakaz zapłaty. Wyrok karny dotyczy bowiem odpowie-
dzialności pozwanego za zarzucone mu przestępstwo kradzieży mienia, a nakaz
zapłaty odpowiedzialności cywilnej z tytułu niedoboru. Nadto wyrok ten zapadł po
zakończeniu sprawy cywilnej. Nie można więc mówić o jego "wykryciu" w podanym
wyżej znaczeniu.
Wobec tego kasacja pozwanego podlegała oddaleniu z mocy art. 39312 KPC.
========================================