Postanowienie z dnia 19 maja 1997 r.
I PKN 166/97

Rozpatrywanie na drodze służbowej sprawy o uposażenie żołnierza za-
wodowego (art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r o uposażeniu żołnierzy,
jednolity tekst: Dz.U. z 1992 r. Nr 5, poz. 18 ze zm.) nie jest naruszeniem
Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 i 285).

Przewodniczący SSN: Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Janusz
Łętowski (sprawozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 19 maja 1997 r. na posiedzeniu
niejawnym, sprawy z powództwa Zbigniewa K. przeciwko Dowództwu [...] Jednostek
Wojskowych [...] w W. o wynagrodzenie, na skutek kasacji powoda od postanowienia
Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 29
stycznia 1997 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację

U z a s a d n i e n i e

Powód Zbigniew K. wniósł do Sądu Wojewódzkiego -Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Warszawie powództwo o wypłacenie mu przez [...] Jednostki Wojskowe
[...] W. zaległego wynagrodzenia ze stosunku służbowego, jaki z pozwanym łączył
powoda jako oficera.
Postanowieniem z dnia 3 grudnia 1996 r. Sąd ten uznał się niewłaściwym i
przekazał sprawę wedle właściwości dowódcy wymienionych wyżej jednostek. Zażale-
nie powoda na powyższe postanowienie zostało postanowieniem Sądu Apelacyjnego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalone. W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny
wskazał, iż zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żoł-
nierzy (jednolity tekst: Dz. U. z 1992 r. Nr 5, poz. 18 ze zm.) decyzję w sprawach wy-
nagradzania żołnierzy podejmują właściwe organy wojskowe, a od takich decyzji służy
odwołanie do organu wyższego stopnia. Powód winien skierować swoje roszczenie do
Dowódcy [...] i dlatego zgodnie z art. 464 § 1 KPC Sąd Wojewódzki przekazał sprawę
tego organowi. Od ostatecznej decyzji organów wojskowych w takich sprawach służy
skarga do sądu administracyjnego - na zasadach określonych w Kodeksie
postępowania administracyjnego, a właściwość sądu powszechnego jest wyłączona.
Odnosi się to zarówno do żołnierzy odbywających służbę jak i po jej ustaniu.
Sąd Wojewódzki przyznaje, iż odmiennie uregulowane jest dochodzenie
świadczeń emerytalno-rentowych, gdzie podstawą jest art. 31 ust. 4 ustawy z dnia 10
grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (Dz. U.
z 1994 r. Nr 10, poz. 36), który stanowi, że od decyzji wojskowych organów emery-
talnych przysługuje odwołanie do właściwego sądu, według zasad określonych w prze-
pisach Kodeksu postępowania cywilnego. Przedmiotem sprawy wytoczonej przez po-
woda nie są jednak świadczenia emerytalne, lecz wysokość wynagrodzenia. Sama
okoliczność, że wynagrodzenie, o zasądzenie którego wnosi powód będzie rzutowało
na wysokość emerytury nie może mieć wpływu na właściwość sądu, skoro z mocy
ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy w zakresie roszczeń
dotyczących należności pieniężnych przewidziana jest właściwość organów
wojskowych.
Dlatego też postanowienie Sądu Wojewódzkiego zostało uznane za prawidłowe,
zaś zażalenie powoda musiało ulec oddaleniu.
W dniu 3 marca 1997 r. pełnomocnik powoda wniósł kasację od powyższego
postanowienia Sądu Apelacyjnego. W uzasadnieniu stwierdza, iż Sąd Wojewódzki oraz
Sąd Apelacyjny pominęły okoliczność, iż powód obecnie jest osoba cywilną, zaś
przesłanką dochodzenia roszczenia w trybie ustawy o uposażeniu żołnierzy (art. 9 pkt
4) jest posiadanie przymiotu "żołnierza", którym powód obecnie nie jest. Zdaniem
kasacji w takiej sytuacji powodowi powinny przysługiwać natomiast "wszelkie" tryby
postępowania z Kodeksu pracy, który jest podstawowym aktem prawnym dla wszyst-
kich grup pracowników - w tym także byłych pracowników, gdyż regulują tę kwestię
szczególne przepisy, m.in. art. 1 i 5 KP, lecz zwłaszcza - art. 242 KP, który wprowadza
jako normę nadrzędną zasadę dochodzenia roszczeń pracowniczych na drodze
sądowej.
Ponadto kasacja zawiera twierdzenie, iż "absurdalna" jest regulacja, zgodnie z którą
roszczeń w sprawie wynagrodzenia należałoby dochodzić przed organami pracodawcy,
konkludując, iż wykładnia racjonalna, zgodna z normami prawa europejskiego (m.in.
Europejską Konwencją Praw Człowieka) "nie pozwala na takie traktowanie człowieka w
majestacie prawa".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie może być uwzględniona. Rozstrzygnięcia zarówno Sądu Wo-
jewódzkiego, jak i Sądu Apelacyjnego nie tylko nie naruszają przepisów prawa, lecz w
sposób oczywisty ściśle mu odpowiadają. Powołany wyżej przepis art. 9 ust. 4 ustawy z
dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (jednolity tekst: Dz. U. 1992 r. Nr 5, poz.
18 ze zm.) ustala ewidentnie, iż decyzję w sprawach uposażenia żołnierzy podejmują
właściwe organy wojskowe, a od ich decyzji służy stronie odwołanie do organu wyż-
szego stopnia i - ewentualnie - skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oko-
liczność, że powód nie pozostaje dziś w stosunku służbowym (przestał być oficerem) i
jest osobą cywilną, nie ma też zasadniczego znaczenia, bowiem przedmiotem sporu
jest wynagrodzenie ewentualnie należne mu za czas, gdy pozostawał w służbie wojs-
kowej, a zatem wynagrodzenie należne żołnierzowi, nie zaś osobie cywilnej. Argument,
że regulacja zgodnie z którą roszczeń z tytułu zatrudnienia (służby) należy dochodzić
przed organami pracodawcy miałaby być "absurdalna", jest w istocie rzeczy gołosłowny,
ponieważ tego rodzaju regulacja jest właściwa bardzo wielu stosunkom służbowym i to
nie tylko w Polsce, ale w innych rozwiniętych krajach europejskich. Wynika to stąd, że
stosunki służbowe m.in. żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy UOP, Policji, Służby
Więziennej są jakościowo (co do treści i co do formy) różne od stosunków pracy, co
dotyczy również trybu ustalania i rozstrzygania sporów na tle wynagrodzeń. Równie
gołosłowne jest powołanie się na "prawa europejskie", zresztą bez wskazania, jakie
konkretne przepisy i jakiego aktu miałyby być przez powyższe rozstrzygnięcia polskich
sądów naruszone. Dodać należy, że orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka w Strasburgu wcale nie zaciera różnicy między stosunkami pracowniczymi i
służbowymi, domaga się jednak poddania sporów na tle stosunków służbowych drodze
postępowania przed niezawisłym sądem, co w niniejszej sprawie nie jest
wyeliminowane, skoro ostateczna decyzja co do wysokości wynagrodzenia żołnierza
jest poddana kontroli Naczelnego Sądu Administracyjnego.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy postanowił, jak w sentencji.

========================================